“De beurs is tot op de minuut voorspelbaar”

De Nederlandse beursgoeroe Charles Nenner voorspelt de beursactiviteit met de cyclus van de zonnevlekken in de hand. “We kunnen allemaal veel beter denken en beleggen als we onze emoties zouden uitschakelen,” zegt hij. Het ergste beursleed krijgen we volgens hem nog: van de tweede helft van 2004 tot eind 2006.

Stijgt de Bel20 morgen? Duikt de dollar straks eindelijk de dieperik in? Hebben we de lage rentevoeten nu wel gezien? Vraag het niet aan een econoom of aan uw beleggingsadviseur. Bel liever naar de sterrenkijkers van de Nasa. Want de top van een aandelenmarkt valt met een kosmische regelmaat al 150 jaar samen met de fase waarin het grootste aantal zonnevlekken waar te nemen zijn (zie kader: Zonnevlekken stimuleren de kooplust). De verwachting is dat het aantal zonnevlekken de komende jaren fors afneemt en dat voorspelt weinig goeds voor de beurzen.

De Nederlander Charles Nenner botste op deze merkwaardige correlatie door de historische cycli op de beurs te bestuderen. Op basis van deze cycli bouwde hij met behulp van neu- rale netwerken een computermodel dat de beurs kan voorspellen, net als de dollar, of de rente, of de prijs van grondstoffen. “Tot op de minuut nauwkeurig,” zegt Nenner. “Banken bellen me op wanneer ze bijvoorbeeld die dag dollars nodig hebben en dan adviseer ik ze bijvoorbeeld om niet om half elf te kopen, maar te wachten tot kwart over één. Ik zie mijn taak niet als het uitleggen waarom de beurzen zus of zo gegaan zijn, dat lees je achteraf in de krant wel. Mijn taak is te voorspellen wat er gaat gebeuren.”

Voor veel professionele beleggers is het allemaal hocus-pocus en waarzeggerij. Maar de zakenbank Goldman Sachs kocht exclusief de rechten op het model van Nenner. Op zijn website doet Nenner, tegen betaling, zijn dagelijkse voorspellingen.

Misschien eerst even Charles Nenner aan u voorstellen. Deze 52-jarige Nederlander studeerde geneeskunde tot een vriend, werkzaam bij beurshuis Merrill Lynch, hem vroeg enkele beursgenoteerde medische bedrijven onder de loep te nemen. De Amsterdammer was meteen gebeten door de beursmicrobe, liet een carrière als kinderarts liggen en ging aan de slag bij Merrill Lynch. Daar was hij het niet eens met de euforische sfeer bij de analisten. Hij was pessimistischer over de toekomst van de aandelenkoersen en zou voor zijn collega’s uitrekenen waarom hij gelijk had. Nenner bouwde zijn computermodel, dat in 1990 bedrijfsklaar werd. Vandaag is hij actief als beleggingsconsultant en woont in New York.

TRENDS. Wat zijn de basisingrediënten voor uw model?

CHARLES NENNER. “Vaste cycli regeren de economie en de financiële markten. Die cycli voorspellen grote en kleine bewegingen en koerstoppen en -dalen. De computer neemt van honderd jaar Dow Jones de toppen en de bodems en berekent de cycli. Ik maak daarbij gebruik van een zelfdenkende computer. We kunnen allemaal veel beter denken en beleggen als we onze emoties zouden uitschakelen. Dat doet die computer dus. En dan zie je dat er om de zoveel jaar een bodem is en dat er binnen de cycli om de zoveel maanden een bodem is en dan zie je zelfs per dag de bodemcycli. Dat kan je tot op de minuut nauwkeurig berekenen.”

Hoe accuraat zijn uw voorspellingen?

NENNER. “Als de beurs evolueert zoals die cycli voorschrijven, dat gaat het zoals ik het heb voorspeld. Gaat het toch anders – en ik ben niet te beroerd om mijn mening te herzien als de feiten mij daartoe verplichten – dan heb je geen universiteiten of analisten nodig, want niemand weet dan hoe de beurs zal evolueren.

“Wij laten dus zien dat de perfecte markttheorie, die stelt dat alle informatie in de prijs verwerkt is, niet waar is. Als u een bedrijf hoog inschat maar de andere beleggers doen dat niet, dan stijgt het aandeel niet. Toen ik voor Merrill Lynch die medische bedrijven analyseerde, leken me dat steengoede investeringen, maar in dat jaar (1984) dook de markt met 40 % naar beneden. Toen kwam ik tot de conclusie dat het voor de evolutie van de beurskoers niet veel uitmaakt of een bedrijf goed of slecht presteert. Veel belangrijker is de algemeen economische toestand, het beursklimaat, de stemming op de beurs. Ik werk niet met feiten maar met de interpretatie van feiten. En tussen één en drie uur verandert er economisch weinig, dus de computergestuurde voorspelling van de schommelingen is een kwestie van psychologie, interpretatie, en het voorspellen van het gevoel van de markt.”

Maar de resultaten van een bedrijf hebben meestal wel een effect op de beurskoers.

NENNER. “Het is veel belangrijker te weten waar de rente heen gaat, de dollar, de conjunctuur of de inflatie dan te weten hoeveel winst een bedrijf zal maken. Terwijl heel wat analisten individuele aandelen naar voor schuiven als kooptips.

“Maar je moet weten wanneer de andere beleggers ook gaan vinden dat een bedrijf goed presteert. En daarom vallen we onder meer terug op cycli: ik weet niet wat de anderen weten over IBM of de dollar, maar ik weet wel dat ze op die week of die dag bijvoorbeeld IBM zullen kopen.”

Weinig mensen delen uw deterministische kijk op de beurs.

NENNER. “Ja, en als de markt gekke sprongen maakt, zeggen ze dat de markt irrationeel is. Maar eigenlijk begrijpen ze de markt niet. De markt is wel degelijk rationeel, alleen volgens een andere rationaliteit dan die van de analisten. Je moet eerst durven toegeven dat je het niet begrijpt, maar daar komen de professionelen niet aan toe. Pas dan kan je deze ‘irrationaliteit’ in kaart brengen, zoals ik deed met het model.

“Kijk, economen hebben een model en als het even niet uitkomt, zeggen ze dat de mensen irrationeel zijn. Ze zeggen nooit dan hun model niet klopt. En intussen verliest een pensioenfonds 50 % van zijn waarde. Maar het is bijna onmogelijk om deze economen, die allemaal dezelfde boeken lezen en met elkaar praten, een andere denkmethode bij te brengen.”

Hoeveel mensen gebruiken uw model?

NENNER. “Dit model is exclusief voor Goldman Sachs in Amerika. Die gebruiken het ook voor het investeren van hun eigen geld. Maar in Europa begin ik er niet eens aan, ze zeggen dat het gek is. Dit model is echter al twintig jaar oud en er is niemand die in de buurt komt van dit model. Het is heel droevig dat verzekeraars als Fortis hele aandelenpakketten verkochten op de bodem van de beurs. Als ze naar de cyclus hadden gekeken, hadden ze dat niet gedaan. Mijn model kunnen ze dan onzin vinden, maar hun gedrag is onverantwoord. Degenen die onze pensioenen beheren, worden ook niet ter verantwoording geroepen. Ze zeggen: de koersen daalden, wat konden we eraan doen? Dan zeg ik: ze hadden moeten weten dat de koersen gingen dalen.”

De markt is dus rationeel op basis van langetermijncycli?

NENNER. “Ja. Vanaf 1900 is er elke 9,5 jaar een grote top en om de vier jaar een grote bodem. Neem de bodem van 2002, daarvoor was het 1998 met de Azië-crisis, daarvoor 1994, dat kwam toen door de hoge rente, en 1990 hadden we de Golfoorlog. Wie niet weet dat er om de vier jaar een bodem is, doet gewoon zijn huiswerk niet.”

Waarom precies om de vier jaar en niet om de twee of acht bijvoorbeeld?

NENNER. “Voorraad en consumptiecycli spelen hierin een grote rol. Een voorbeeld: de mensen kopen net als de buurman een nieuwe auto en kunnen daarmee vier jaar voort.”

Dat zitten we nu gebeiteld tot 2005?

NENNER. “Nou nee. Wat je kan zeggen, is dat we in 2006 een grote bodem zullen meemaken en dat er op dat moment een grote koopgelegenheid zal zijn. En de toppen zijn even precies te voorspellen, zoals de 9,5 jarige cyclus dat doet. Zo heb je de toppen van 2000, 1991 en 1981. En dat hele patroon kan je onderverdelen in kleinere cycli, zodat je kan voorspellen wat er gaat gebeuren: hoeveel punten gaat het omhoog en om hoe laat wordt de top vandaag bereikt.

“Europa heeft vandaag een iets andere cyclus dan Amerika, voor het eerst in honderd jaar. Het enige dat ik als verklaring kan verzinnen, is 11 september. Dat heeft de Amerikaanse beleggers tweemaal doen nadenken over de aankoop van aandelen. Het beursherstel kwam er later, maar gebeurde sneller. Nu lopen de cycli weer bijna gelijk.”

Als u de beurs kunt voorspellen, maakt u daar dan ook voor eigen profijt gebruik van?

NENNER. “Ik doe dat niet. Als ik zeg ‘koop Microsoft‘ en ik weet dat dit advies naar banken en beleggers gaat, dan zou ik wel eens in de problemen kunnen komen als ik de dag daarvoor zelf Microsoft koop. Dat heet front running. Zoals de directeur die koopt omdat hij weet wat hij de volgende dag op de algemene vergadering zal zeggen.”

Maar u maakt toch geen gebruik van voorkennis? U baseert zich op computermodellen die de koersen voorspellen.

NENNER. “Wie op de beursvloer rondloopt en weet dat er grote orders binnenlopen voor een aandeel en zelf nog vlug wat aandelen inkoopt, begeeft zich ook al op het randje. Ik wil rustig kunnen slapen.”

Kunt u een voorspelling doen op langere termijn?

NENNER. “Ja. De aandelenmarkt zal nu een dip meemaken, maar gaat daarna omhoog tot eind mei 2004. De Dow Jones zal hoogstens 10.000 punten bereiken. Maar daarna gaan we veel lager dan we in 2002 ooit geweest zijn. Het ergste hebben we nog niet gehad. Ik schat de Dow Jones op 5000 punten in 2005.”

Wat loopt er fundamenteel fout in de economie?

NENNER. “Alles. Je kan het vergelijken met wat er gebeurde na de crash van 1929. De indexen stegen met enkele tientallen procenten en de industriële productie trok opnieuw aan. Om daarna diep weg te zakken. Dat gebeurde in Japan in de jaren negentig ook. Het herstel is in de VS op hoop gebaseerd. Het bruto binnenlands product van de VS trekt aan omdat de voorraden worden aangevuld, maar dat betekent niet dat de mensen kopen. De grote klap komt binnenkort in de markt voor onroerend goed. De hypotheek is vaak gebaseerd op tweeverdieners en als er één zijn baan kwijtraakt, zit je snel in een negatieve spiraal.

“Op langere termijn gaat de dollar nog een keer naar beneden, hoofdzakelijk door het oplopende handelstekort van Amerika bijvoorbeeld met China. Als de Chinezen hun munt zouden laten schommelen, zou het veel beter zijn.”

President George Bush en Alan Greenspan, de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, doen wat ze kunnen om de economie vlot te trekken.

NENNER. “Als je gelooft in cycli, maakt het niet uit wat deze heren doen. De vierjarige cyclus komt terug, wat de Federal Reserve ook heeft gedaan. Als de Fed niks zou doen, zou dat net hetzelfde beurspatroon opleveren.

“De lage rente hebben we wel gezien. De bodem is achter de rug. Veel mensen verwachten deflatie, maar zullen verrast zijn door hoger dan verwachte inflatie, in de orde van een paar procent. De geldhoeveelheid is in de VS zo groot en de Fed is zo bang van deflatie, dat ze alle sluizen openzet om inflatie te creëren. En daardoor zal ook de goudprijs steeds verder stijgen.”

Daan Killemaes

“Ik adviseer banken om niet om half elf te kopen, maar te wachten tot kwart over één.”

“De aandelenmarkt zal nu een dip meemaken en gaat daarna omhoog tot eind mei 2004.”