De Belgische ‘pianoman’

Piano’s Maene restaureert historische piano’s en is daarvoor tot ver buiten de landsgrenzen bekend. Het West-Vlaamse familiebedrijf startte net het mooiste project uit zijn geschiedenis: het mag drie replica’s bouwen van de allereerste piano van Steinway & Sons.

De werknemers van Piano’s Maene gaan drukke dagen tegemoet. Het West-Vlaamse bedrijf restaureerde nog maar net een piano uit 1782 die Mozart ooit zelf bespeelde of er staat een nog grootser project te wachten. Zaakvoerder Chris Maene kreeg de toelating om de allereerste piano van Steinway & Sons uit 1836 na te bouwen. Die piano’s worden wegens hun klankkleur vooral in concertzalen voor klassieke muziek gebruikt. Twee replica’s gaan naar Steinway in Hamburg en New York, het derde exemplaar belandt in de privéverzameling van Chris Maene.

De opdracht is een hele erkenning voor het bedrijf dat 68 jaar geleden opgericht werd door vader Albert Maene, organist en muziekleraar in Diksmuide. Hij leerde het vak van zijn buurman, een orgelbouwer. “Het was de tijd van de tweedehandspiano’s,” zegt Chris Maene. “Mijn vader kreeg verschillende merken onder zijn handen, die hij allemaal restaureerde.”

Groeiende interesse voor historische piano’s

In de jaren zestig veranderde het pianolandschap volledig door de opkomst van de muziekscholen en de goedkopere Japanse piano’s. Het familiebedrijf breidde de activiteiten uit met de verkoop van moderne piano’s. Vandaag is Piano’s Maene met zijn drie vennootschappen een buitenbeentje. “We zijn de enige in de wereld die het bouwen van historische piano’s combineert met restauraties en de verkoop van moderne piano’s,” stelt Chris Maene. “Alle grote pianobedrijven hebben in de loop van de jaren hun atelier afgestoten, omdat het veel te kostintensief was.”

Personeel vinden, is ook een groot probleem. Er bestaat immers geen opleiding voor instrumentenbouw. “We krijgen veel aanbiedingen van mensen die bij ons het vak willen leren, maar ze zijn daarom niet altijd even geschikt,” legt Chris Maene uit. De werknemers van Piano’s Maene komen meestal uit een technische richting en krijgen een interne opleiding. “Natuurlijk loop je altijd het risico dat ze na een bepaalde tijd afhaken, het niet aankunnen of vertrekken.”

Het bedrijf wil geen enkele activiteit uitbesteden. “Zowel de verkoop, de thuislevering als het onderhoud doen we in eigen beheer. Op die manier ontstaat er ook een natuurlijke controle in het bedrijf. We hebben zicht op iedere schakel van de ketting,” aldus Chris Maene.

De restauratie van piano’s bracht vorig jaar 500.000 euro in het laatje, slechts een fractie van wat de verkoop van moderne piano’s oplevert. Toch werken 10 van de 32 werknemers in het atelier. Chris Maene ziet een groeiende interesse voor historische piano’s. “Dat is vooral een gevolg van de standaardisatie,” zegt hij. “Iedereen probeert het concept van Steinway & Sons te evenaren.” Tachtig procent van de instrumenten die Piano’s Maene zelf bouwt, is voor de export bestemd. “Onze piano’s komen op bijzondere plaatsen terecht, zoals het Conservatorium van Moskou of de prestigieuze Juilliard school in New York.”

Concertzaal op een industrieterrein

Kwaliteit en service staan al sinds de beginjaren voorop bij het familiebedrijf. “Mijn vader verhuisde naar Ruiselede omdat het een grote en centraal gelegen gemeente was,” vertelt Chris Maene. Toch bleek de locatie niet altijd ideaal, niet voor de verkoop en ook niet voor de merkenvertegenwoordiging. “We zaten op de boerenbuiten, terwijl mensen toen het idee hadden dat een piano uit de stad moest komen. Daarom hebben we altijd gehamerd op die kwaliteit.”

Jaarlijks worden er in België 1800 nieuwe piano’s verkocht. De drie winkels van Maene in Ruiselede, Gent en Brussel verkopen samen 650 exemplaren, goed voor een omzet van bijna 4 miljoen euro. “We kunnen alleen maar groeien door marktaandeel van anderen af te nemen,” weet Chris Maene. Jongeren worden vandaag verleid door gsm’s, computers en iPods. Maar al bij al blijft het een stabiele markt. Vroeger waren piano’s immers alleen maar weggelegd voor de gegoede burgerij, nu zijn ze toegankelijk voor een breder publiek. Ook de komst van muziekscholen heeft de drempel verlaagd. “Onze grootste concurrenten zijn de instrumenten van twintig jaar oud, die nog altijd heel goed werken. Piano’s zijn oerdegelijk en gaan te lang mee,” lacht Chris Maene.

Piano’s Maene hoopt ook de belangstelling voor klavier- instrumenten aan te zwengelen. Het bedrijf is onder meer culturele partner van muziekscholen en van concertgebouwen als Bozar in Brussel, het Concertgebouw in Brugge en de Bijloke in Gent. Het bedrijf krijgt ook steeds meer aanvragen voor bezoeken aan het atelier. “Dat proberen we ook meer uit te spelen,” zegt Maene. “We leven immers vooral van mond-tot-mondreclame.”

Chris Maene hoopt de naambekendheid van het bedrijf verder te vergroten met het nieuwe bouwproject dat binnenkort op het industrieterrein in Ruiselede start: een centrale concertruimte met uitzicht op het atelier en met winkels waar de afzonderlijke merken gepresenteerd worden

Piano’s made in China

Ook in de pianobouw eisen de Chinezen hun plaats op: in China worden jaarlijks 300.000 piano’s gebouwd. “Het is een natuurlijke evolutie,” meent Chris Maene. “Of het een goede is, laat ik in het midden. Het is dezelfde beweging die we vanuit Japan meegemaakt hebben in de jaren zestig.” Aanvankelijk wou niemand die piano’s – het was speelgoed – maar door eraan te werken, zijn het nu kwaliteitsinstrumenten. “We zullen ook proberen om het beste uit de Chinese piano’s te halen. Niet alles wat uit China komt, is per se slecht, maar voorzichtigheid is toch geboden,” oordeelt Maene.

Chris Maene ziet de Chinese invasie niet als een bedreiging. “Het is geen concurrentie voor de instrumenten die we zelf maken. Wij hebben ons vooral gericht op een nicheproduct, de historische klavierinstrumenten.”

Melanie De Vrieze