De beleggers snakken naar doping

De groeicijfers van het derde kwartaal in Amerika waren uitstekend. Dit was echter te danken aan een nooit geziene geldinjectie in de Amerikaanse economie. Nu die opdroogt, snakken zowel de economie als de aandelenbeleggers naar een nieuwe shot.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Sommige fantastische prestaties blijken achteraf makkelijk te verklaren. Zo hadden de schitterende resultaten van de Amerikaanse sprintatleten blijkbaar minder te maken met nieuwe trainingstechnieken dan met nieuwe dopingmiddelen. Het steroïdeproduct THG was tot voor kort niet opspoorbaar. Nu dat wel kan, verklaart het de topprestaties van een nieuwe generatie atleten.

De topprestaties van de Amerikaanse economie zijn evenmin het resultaat van een plotse eigen dynamiek. Ze krijgt geregeld infusen, die de naam ‘belastingverlaging’, ‘defensie-uitgaven’ en ‘renteverlaging’ dragen. Zoals het in de beste dopingtraditie past, worden er soms maskerende producten bijgevoegd, zoals herstructureringen en pro-formaresultaten (opgesmukte bedrijfsresultaten), om de schijn op te houden dat dit allemaal puur natuur is. Maar echte kenners in het economische peloton weten dat de demarrages van de sterke Amerikaan vooral het werk zijn van dokter Alan Greenspan.

Vijf shots in vijf jaar. In de economie bestaan er echter al lang methoden om deze stimuli op te sporen. Meer nog, deze monetaire en andere doping staat niet op verboden lijsten. Monetaire injecties zijn dan ook niet per definitie ongezond. We moeten er echter op wijzen dat er een zekere verslavende werking uitgaat van deze interventies en dat de doses steeds moeten worden opgevoerd om nog een effect te hebben. Economen hebben er al geregeld voor gewaarschuwd dat er voorzichtig moet worden omgesprongen met deze geldspuit en dat alleen in uitzonderlijke gevallen de economische natuur een handje geholpen mag worden.

De grafiek toont dat in de afgelopen vijf jaar vijfmaal een beroep is gedaan op een fikse ‘pot américain’, zoals het in de wandelgangen wel eens wordt genoemd. Dat kunnen we duidelijk zien aan de forse sprongen in de groei van de geldhoeveelheid.

Driemaal gebeurde het door het aftappen van de meerwaarden in de Amerikaanse huizenmarkt (herfinanciering of refinancing, in de grafiek afgekort tot ‘refi’). Dit is een bijzonder krachtig middel, dat onmiddellijk resultaten oplevert. Zo werd er een groei van bijna 7 % opgemeten bij de eerste herfinancierings boom (in de grafiek: refi-boom I) en zorgde de tweede boom ervoor dat de Amerikaanse economie niet in een zware recessie viel. Het derde herfinancieringsshot zorgt er dit kwartaal voor dat er meer dan 5 % wordt opgemeten (vergeleken met het voorgaande kwartaal en omgezet naar een geannualiseerde groeivoet).

De polsslag van deze monetaire injecties kan dus goed gemeten en opgevolgd worden, en de prestaties eveneens. Niet alleen op economisch vlak, ook de prestatie van de aandelenmarkten is er vrij direct mee verbonden. Een verhoging van de geldhoeveelheid stemt immers overeen met een stijging van de liquiditeit in het financiële systeem. Ofwel vindt die een weg naar de reële economie, ofwel zal die liquiditeit leiden tot beleggingen in bijvoorbeeld aandelen of vastgoed. Centrale banken weten dat ze moeten opletten met ‘geldinjecties’ omdat ze tot inflatie kunnen leiden (reële economie) of assetinflatie (beleggingen). Beide vormen van prijsstijgingen zijn op termijn nefast voor de stabiliteit van de economie. Assetinflatie kennen we beter als zeepbellen, iets wat een bijwerking is geweest van de overdreven behandeling van het team van dokter Greenspan.

Afkicken of doorspuiten? Een tweede bijwerking zijn de afkickverschijnselen. Telkens het infuus opraakt, moet er snel een ander worden aangelegd. De recentste gegevens van de geldhoeveelheid zijn daarom indicatief (zie stippellijn in grafiek). De derde herfinancierings boom is volledig gecrasht en als gevolg daarvan is de geldhoeveelheid teruggevallen. Voor de aandelenmarkten betekent dit dat een voedingsbron wordt afgesneden. Vooral voor de liquiditeitsgevoelige aandelen (zeg maar zeep- belaandelen) is dit slecht nieuws.

Net zoals in de sport is het soms tragikomisch hoe dopinggebruik wordt ontkend of verklaard. Herinner u de honden ( Frank Vandenbroucke) en schoonmoeders ( Raimondas Rumsas) die als afnemer van het spul werden aangeduid. Of hoe sommige beweerden dat ze zelfs zonder de middelen knalprestaties zouden neerzetten ( Ben Johnson), maar alleen in hun sportwagen nog op snelheid kwamen.

John Snow, de Amerikaanse minister van Financiën, doet daar een beetje aan denken. In een kranteninterview zei hij “bezorgd en gefrustreerd” te zijn als de rente niet zou stijgen. Dit betekent zoveel als stoppen met het spul, of zelfs teruggeven.

Snow moet niet gefrustreerd zijn. Hij moet alleen beseffen dat het geldinfuus leeg is en als er niet vlug een nieuw wordt gegeven, zal zijn Amerikaanse sprintwonder stilvallen. Een nieuwe herfinancierings boom kan er alleen komen bij een sterke daling van de lange rente. De korte rente staat al op 1 % en de begroting loopt al uit de hand. Of zou Alan ook wespen en gesneden broden hebben in zijn monetaire apotheek?

Geert Noels

Echte kenners in het economische peloton weten dat de demarrages van Amerika vooral het werk zijn van dokter Alan Greenspan.