De auto die zelf rijdt

Ooit sciencefiction, nu binnen handbereik: de auto zonder chauffeur. Almaar meer constructeurs zijn er ernstig mee bezig. In 2020 kan Utopia voor een klein deeltje een feit zijn.

Een van de recentste demonstraties van een autonome wagen vond dit najaar in België plaats. Op zijn testbaan in Lommel stelde Ford een intelligente Focus voor die de controle over het stuur overneemt om een aanrijding met een voetganger of een ander voertuig te vermijden. Het model parkeert zich ook zelf, zonder bestuurder.

Twintig jaar geleden was het nog sciencefiction, maar intussen is de droom van de zelfrijdende wagen uitgegroeid tot een ernstig industrieel project. Nissan wil in 2020 een wagen op de markt brengen met Autonomous Drive-technologie. Elon Musk, de bezieler van de elektrische voertuigen Tesla, ziet een model met autonome besturing binnen de drie jaar mogelijk. Toyota voorziet de lancering van een semi-autonome auto tegen 2015.

Op het jongste salon van Frankfurt baarde Mercedes opzien met een model S dat tussen Mannheim en Pforzheim een parcours van 100 km volledig zelf aflegde. Daarbij ontweek het voertuig alle hindernissen en stopte het voor elk rood licht. Die Mercedes is nog niet klaar voor de verkoop, maar de Duitse constructeur denkt wel dat hij tegen 2020 een serieus aanbod op de markt kan brengen. “We willen als eerste zelfrijdende auto’s in de cataloog hebben”, verklaarde Thomas Weber, het hoofd Ontwikkeling bij Daimler. “U kunt erop reken dat het ons nog tijdens dit decennium lukt.”

Ook Ferdinand Düdenhoffer gelooft erin. “Zelfrijdende wagens komen zeker op de markt”, vertelt de professor aan de universiteit Duisburg-Essen die het Center Automotive Research (CAR) leidt. “Rond 2020 rijden op de snelwegen voertuigen met autonome besturing met snelheden tot 80 of 100 km per uur. In de stad wordt een moeilijker verhaal, daar is het veel moeilijker om te anticiperen op de reacties van voetgangers.” De ontwikkeling van de autonome besturingssystemen zal stapsgewijs gebeuren. “Tegen 2030 moet het mogelijk zijn een voertuig te ontwikkelen dat volledig autonoom rijdt”, voegt hij eraan toe.

Stap voor stap

Dat optimisme wordt gevoed door de technologische evolutie. Een auto bevat almaar meer elektronische uitrusting, die gemakkelijk gekoppeld kan worden aan het besturingssysteem. Voorwerpdetectie bestaat al (via sensoren in de bumper) en meer gesofisticeerde toestellen (zoals radars) zijn intussen voldoende compact om ze in een voertuig in te bouwen.

De huidige wagens zijn overigens al uitgerust met systemen die delen van de besturing automatiseren, zoals de cruise control. De volgende generatie houdt ook afstand met het voorop rijdende voertuig en remt af indien nodig. Een Rolls-Royce (groep BMW) schakelt zelfs automatisch terug als hij een bocht nadert. Hij maakt daarbij gebruik van gegevens die aangeleverd worden door de gps. Die functie wordt binnenkort ook ingebouwd in de grotere BMW’s.

De jongste Mercedes S heeft in optie een systeem waarmee het voertuig helemaal zelfstandig in de file kan rijden. “De bestuurder moet wel de handen op het stuur houden”, waarschuwt Erik Vandenheuvel, de woordvoerder van Mercedes in België. De autobouwer wil er duidelijk de automobilisten niet toe aanzetten van de gelegenheid gebruik te maken om de krant te lezen.

Verschillende constructeurs bieden ook semi-automatisch parkeren aan. Daarbij voert de auto het bochtenwerk uit, draait en remt, maar wel op voorwaarde dat de bestuurder tijdens het manoeuvre aan het stuur blijft. Sommige constructeurs, zoals Ford, willen nog een stap verder gaan en de auto zichzelf laten parkeren zonder dat er een bestuurder in zit, waardoor het mogelijk wordt om een plekje in te nemen dat te smal is om achteraf nog te kunnen uitstappen.

Onderdelenleveranciers als Bosch of Continental plooien zich dubbel om de constructeurs materiaal aan te leveren om de besturing te automatiseren. In België werkt het kenniscentrum Flanders Drive aan uitrusting die aan die evolutie kan bijdragen. Een van de projecten heet Vision, en ontwikkelt detectiesystemen die het risico op een aanrijding met een voetganger of fietser aangeven. Traficon, Alcatel-Lucent en Melexis zijn bij dat project betrokken.

Wettelijke obstakels

Op papier beschikt de autonome wagen over veel kwaliteiten. Zijn rationele rijstijl verhoogt de capaciteit van de wegen. Ook het brandstofverbruik zou 10 tot 20 procent lager liggen en het aantal ongevallen zou aanzienlijk dalen.

“Het grootste obstakel is echter juridisch. De techniek is geen probleem”, zegt Düdenhoffer. In België bijvoorbeeld zijn voertuigen zonder bestuurder gewoon verboden. Om daar iets aan te doen, moet wellicht een internationale conventie uit 1968 gewijzigd worden. Die bepaalt dat de bestuurder te allen tijde in staat moet zijn zijn voertuig te besturen. In juni organiseerden vertegenwoordigers van de auto-industrie in Brussel een seminar voor Europarlementariërs. Ze pleitten voor een aanpassing van het verkeersreglement in heel de Europese Unie, kwestie van geen achterstand op te lopen ten opzichte van de Verenigde Staten.

Een ander probleem is de aansprakelijkheid bij een ongeval. “Wie is verantwoordelijk? De bestuurder, de constructeur van het voertuig, de leverancier van het automatiseringsmaterieel? Dat is helemaal niet duidelijk”, geeft Febiac-woordvoerder Joost Kaesemans aan.

ROBERT VAN APELDOORN

“Het grootste obstakel is juridisch. De techniek is geen probleem” Ferdinand Düdenhoffer