De Amerikaanse CEO’s leveren in

Weinig zaken zijn voor een academicus zo aangenaam en verfrissend als van mening veranderen. Ik heb in deze column geregeld mijn grote bekommernis geuit over de toplonen van CEO’s. Maar misschien moet ik van mening veranderen. Steven Kaplan van de Booth School of Business, University of Chicago, heeft getracht de mythes, de roddel en de vooroordelen rond de inkomens van CEO’s te scheiden van de feiten. En op basis van betrouwbaar onderzoek komt hij tot enkele verrassende conclusies.

Mythe: CEO’s worden in vergelijking met de rest van de bevolking steeds meer schromelijk overbetaald.

Feit: sinds 1999 verdienen de CEO’s van de 500 grootste bedrijven in vergelijking met andere grootverdieners echt niet meer, eerder zelfs minder. Kaplan heeft ook naar sportvedetten gekeken, en je kan gerust stellen dat in vergelijking met de Messi’s en Federers van deze wereld CEO’s zeker niet uitlopen op het peloton. Integendeel, daar waar de gemiddelde CEO rond 2000 nog 350 keer meer verdiende dan de gemiddelde werknemer, is dat getal gezakt tot 200 keer.

Mythe: CEO’s verdienen altijd maar meer.

Feit: de CEO verdient nu minder dan in 2000, en evenveel als in 1998.

Mythe: hoe CEO’s ook presteren, ze verdienen altijd even veel.

Feit: de bedrijven die financieel goed presteren, betalen hun CEO’s veel meer dan bedrijven die financieel zwak presteren. Dé verklarende factor blijft bedrijfsgrootte: hoe groter het bedrijf, hoe beter je als CEO betaald wordt.

Tot daar de feiten. Feiten zijn echter één zaak, interpretatie van die feiten een ander. Vooral de interpretatie van de laatste mythe is heel bizar. The Economist zette zelfs op zijn cover dat CEO’s elke cent die ze verdienen echt waard zijn. Uit een korte studie van Marc Buelens, die de twintig rijkste Belgische bedrijven heeft vergeleken met twintig zeer arme bedrijven, blijkt overtuigend dat de hoofdkwartieren van de rijke bedrijven in grote, goed verlichte, dure gebouwen zijn gevestigd en op één uitzondering na, stelde hij ook vast dat de arme bedrijven gevestigd zijn in kleine, afgeleefde, verwaarloosde gebouwen. Een duur hoofdkwartier maakt uw bedrijf succesvol.

Dat rijke bedrijven meer geld hebben om hun CEO te betalen, is nogal vanzelfsprekend. Als een bedrijf, om welke reden dan ook, veel geld verdient, verdient de CEO via zijn aandelenopties uiteraard meer. Soms zijn er CEO’s die ondanks de moeilijke tijden, toch goed voor zichzelf, en alleen voor zichzelf hebben gezorgd. Dat zijn dan wel uitzonderingen en die krijgen abnormaal veel persaandacht. Rijke bedrijven laten hun ramen meer wassen, hebben duurdere consultants, beter betaalde CEO’s en eten duurdere sandwiches tijdens de werkvergaderingen.

Degelijk wetenschappelijk onderzoek helpt ons kretologie te relativeren. Mythes zijn nu eenmaal sterker dan feiten. Valt het debat nu stil? Uiteraard niet. De studie leert dat de verloning van CEO’s in de Verenigde Staten echt uit de hand gelopen was (net als voor voetballers in Europa) en nu dus is bijgestuurd. Maar de verloning ligt nog steeds heel hoog (gemiddeld 10 miljoen dollar bij een groot bedrijf). En dat brengt problemen met zich. Hoe gedragen mensen zich als ze heel grote sommen verdienen door anderen te motiveren (en dat is een wezenlijk verschil met toppers uit de sport, die zelf de doelpunten moeten maken)? Hoe eng wordt iemands visie als hij miljoenen euro’s kan verdienen via beslissing A, maar niet via beslissing B? Hoe maatschappelijk relevant kan je denken als je 200-maal meer verdient dan de rest van je omgeving? Het zijn vragen waar ander wetenschappelijk onderzoek al verontrustende antwoorden op gegeven heeft. Maar ik geef graag toe dat dit soort onderzoek niet zulke heldere feiten kon presenteren als de studie van Steven Kaplan. Ik buig niet zo graag het hoofd voor koningen, prinsen, prinsessen of burgemeesters. Maar wel voor feiten.

Wil u het allemaal zelf controleren? Lees dan: Chicago Booth Paper No. 12-42. Steven N. Kaplan: Executive Compensation and Corporate Governance in the U.S.: Perceptions, Facts and Challenges

De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.

Hoe maatschappelijk relevant kan je denken als je 200-maal meer verdient dan de rest van je omgeving?