De term ‘failed state’ wordt te pas en te onpas gebruikt, maar als iemand als de Gentse politicoloog Carl Devos hem hanteert, dan is dat nooit ondoordacht. De failed state? is de titel van zijn jongste boek, waarin hij terugblikt op het politieke jaar 2016.
In de lente van 2016 vroegen velen zich af of België een failed state was. De economie trok slechts heel langzaam aan, maar vooral was er de terreurschok van 22 maart. De vraag rees of essentiële onderdelen van de overheid, zoals veiligheidsdiensten en justitie, nog functioneerden. Op basis van het boek moet de lezer besluiten dat België zeker geen failed state is. De juiste definitie van de term houdt trouwens in dat de overheid zo goed als geen enkele essentiële taak meer kan vervullen. Daar stonden we vorig jaar toch ver vanaf. Maar België had de perceptie tegen, ook en vooral door het optreden van tal van politici. Zeker de federale regering kreeg de neuzen niet in dezelfde richting. De regering-Michel begon eind 2014 als kibbelkabinet en ging in 2015 en 2016 vrolijk op die weg door.
De failed state? is een klassiek politiek jaaroverzicht aangevuld met beschouwingen van de politicoloog Devos. Zo verduidelijkt hij de term kibbelkabinet. Dat er meningsverschillen zijn, vindt hij niet meer dan normaal en al zeker in een onuitgegeven vierpartijenregering. Maar de auteur stoort zich aan de venijnige steekspelen en aan de vileine ruzies, soms zelfs over zaken waarover iedereen het aan de basis eens was, zoals de sanering van de begroting of de versterking van de concurrentiekracht van de ondernemingen.
Carl Devos hamert op het originele karakter van de regering: dat er slechts één Franstalige partij (MR) aan boord is, wat voor asymmetrie zorgt; dat de premier niet uit de grootste politieke partij komt; dat er voor het eerst sinds 1830 openlijk separatistische Vlaams-nationalisten mee besturen; dat CD&V niet langer de eerste viool speelt, … Dat er met zo’n mix aan factoren politieke turbulenties zouden zijn, kon een kind voorspellen. Wat Devos verbaast, is dat de aanslagen van 22 maart niet echt geleid hebben tot het sluiten van de rangen of een nieuwe schwung in het regeringswerk. De N-VA profileerde zich rond het veiligheidsthema, terwijl CD&V daar duidelijk ongemakkelijk bij was.
De politicoloog stelt ook vast dat de discussies in de regering vaak rond dezelfde personen draaien. Als een akkoord was bereikt, leek het een kwestie van tijd vooraleer vicepremier en minister van Werk Kris Peeters (CD&V) het akkoord nuanceerde. Of N-VA-voorzitter Bart De Wever ventileerde zijn mening over het regeringsbeleid vanuit het Schoon Verdiep in Antwerpen. Dat vertraagde het regeringswerk. In die zin was er wel degelijk een fail.
Maar Devos is niet defaitistisch. 2016 was geen verloren jaar. Ondanks alles is er veel beslist, zoals het verder uitrollen van de taxshift. Maar het had meer kunnen zijn. Hij waagt zich ook aan een vooruitblik. Zal 2017 beter worden? Carl Devos gelooft er niet in. Een ommekeer is nog mogelijk, maar het wordt steeds moeilijker.
Carl Devos, De failed state?, Van Halewyck, 2016, 175 blz., 19,95 euro
KAREL CAMBIEN
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier