Crisis in Silicon Valley

De boerenjaren voor start-ups in Silicon Valley zijn voorbij. Het aantal zwaar gefinancierde technologiebedrijfjes dat de hooggespannen verwachtingen niet kan inlossen wordt almaar groter, wat maakt dat investeerders zich behoedzamer opstellen en de vinger op de knip houden. Volgt ook in Europa een correctie?

Enkele maanden geleden was Zenefits nog een prachtig voorbeeld van een techbedrijfje uit San Francisco dat een van onze traditionele sectoren zou ontwrichten. Zenefits focust op hr en heeft gebruiksvriendelijke onlinesoftware in de aanbieding waarmee bedrijven hun loonlijst kunnen beheren.

Sinds zijn opstart in 2013 kon Zenefits 580 miljoen dollar ophalen, en tijdens de jongste kapitaalronde in mei 2015 werd een waardering van 4,5 miljard dollar op het bedrijf geplakt. Begin dit jaar liep het echter fout en moest medeoprichter en CEO Parker Conrad de onderneming verlaten na een reeks schandalen. Niet veel later werden 250 werknemers op straat gezet. Omdat Zenefits ‘maar’ een omzet van 60 miljoen dollar kon draaien in plaats van de beloofde 100 miljoen, ging het bedrijf zijn boekje te buiten en begon het de wet te overtreden. “We zijn te snel gegroeid”, gaf de nieuwe topman David Sacks toe, waarna de ambities flink naar beneden werden bijgesteld.

Zenefits is geen alleenstaand geval. Van de euforie die Silicon Valley de voorbije jaren zo kenmerkte, is nauwelijks nog sprake. Het regent ontslagen en er wordt flink geknipt in de kosten. De waarderingen nemen een duik en grote ophaalrondes worden schaars. Waarnemers denken zelfs dat een groot deel van de unicorns – start-ups waar een waardering van minimaal 1 miljard dollar op wordt geplakt – die we de voorbije jaren zagen opduiken, gedoemd is te verdwijnen. Zelfs Dropbox en het ooit zo populaire Evernote komen in de gevarenzone. Te veel bedrijfjes hebben gefocust op het uitbreiden van hun gebruikersbasis, in plaats van te kijken naar cashflow, winstgevendheid en duurzaamheid. Ze haalden soms reusachtige bedragen op, maar konden de verwachtingen niet inlossen.

Europese malaise

“De Amerikaanse technologiesector, en dan zeker de start-upscene in en rond San Francisco, staat inderdaad onder grote druk”, knikt Robin Wauters, start-upspecialist van de nieuwssite Tech.eu. “Investeerders nemen er doorgaans grotere risico’s en pompen meer geld in jonge groeibedrijven, maar zijn ook sneller geneigd hun activiteiten af te remmen op basis van tegenvallers of negatieve signalen uit hun omgeving. Dat zie je nu gebeuren.”

Overigens beperkt de malaise zich niet tot Silicon Valley. Heel wat specialisten gaan ervan uit dat Europa met dezelfde problemen zal worden geconfronteerd. De eerste tekenen zijn al zichtbaar. Het Londense Powa Technologies bijvoorbeeld, dat in twee jaar 175 miljoen dollar ophaalde, staat te koop omdat het niet genoeg klanten kan aantrekken. De Zweedse start-up Truecaller moest, ondanks een ronde van 80 miljoen, 20 procent van zijn personeel ontslaan, en Swiftkey werd overgenomen door Microsoft voor een bedrag dat veel lager lag dan wat de investeerders hadden verwacht.

“Als het regent in de Valley, dan druppelt het bij ons”, knikt Frank Maene van het investeringsfonds Volta Ventures. “De krimp aan de Amerikaanse Westkust zal dus ook hier gevolgen hebben. Al moet ik daar meteen aan toevoegen dat we hier nooit de excessen gekend hebben die we in de Verenigde Staten zagen. Die excessen kwamen eigenlijk vooral van banken en hefboomfondsen die honderden miljoenen vrijmaakten voor start-ups. Dat hebben we in Europa veel minder gezien, en al helemaal niet in de Benelux. Zowel starters als investeerders zijn hier veel gematigder geweest.”

Pieken

“De pieken zijn veel hoger in de VS, en de dalen dus ook”, beaamt serie-ondernemer Michel Akkermans (ex-Clear2Pay). “Het effect op de Europese markt zal minder groot zijn, hoewel Amerikaanse technologiebedrijven misschien minder snel geneigd zullen zijn nog te investeren in Europese ondernemingen.”

Ook Wim De Waele, de voormalige topman van iMinds die samen met Jurgen Ingels het fintech-platform Eggsplore uitbouwt, werpt op dat er in Europa veel minder sprake was van overinvesteringen.”Ik heb vaak geopperd dat onze Belgische investeerders te conservatief zijn, maar het gevolg is wel dat de blootstelling aan wat er nu gebeurt in de VS en in sommige Europese landen minimaal is. Heel wat van de Belgische start-ups die gefinancierd worden, genereren trouwens al behoorlijk wat inkomsten.”

“De correctie in de VS zat er wel aan te komen”, klinkt het. “Op een bepaald moment kwamen er bijna twee unicorns per week bij in de Valley, het was een wedstrijd geworden. Smartfin Capital, het investeringsfonds van Jurgen Ingels, heeft het voorbije jaar de vinger op de knip gehouden buiten België omdat we aanvoelden dat de waarderingen – als een gevolg van de unicorn-hype – veel te hoog waren.”

Maene: “Het verhaal van de unicorns is een tijdje heel trendy geweest, ook in Europa, maar intussen kom je niemand meer tegen die nog streeft naar die status. De hele grote deals, met de honderden miljoenen die in het rond vliegen, zul je niet vaak meer zien. Voor de kleinere deals, zoals die waar ik met Volta Ventures bij betrokken ben, verwacht ik minder moeilijkheden. Er is immers meer kapitaal beschikbaar dan enkele jaren geleden.”

Ook Michel Akkermans gaat ervan uit dat hier voldoende kapitaal beschikbaar is om de malaise beperkt te houden. “In België is de interesse in start-ups nooit groter geweest. Zelfs al is er een terugval, dan nog zal die interesse groter blijven dan enkele jaren terug.”

Gevolgen

Dat de kramp in Silicon Valley hoe dan ook gevolgen heeft voor de Europese techsector, daar twijfelt niemand aan. “De waarderingen voor start-ups zullen dalen, ook bij ons”, knikt Akkermans. “Dat betekent niet dat start-ups geen geld meer zullen kunnen ophalen, maar wel dat het tegen lagere waarderingen zal gebeuren: investeerders zullen minder geld op tafel leggen.”

“Dat hoeft trouwens geen slechte zaak te zijn, want zo krijg je eenvoudigere contracten met minder speciallekes ter bescherming van geldschieters die zich willen indekken. Bovendien zullen de verwachtingen ook realistischer zijn. Het soort heldenverering dat je vaak zag, is een brug te ver voor mij. Start-ups mogen gerust wat aandacht krijgen, maar je mag niet vergeten dat het vooral hard werken is, en dat ondernemerschap niet voor iedereen is weggelegd.”

Net zoals Akkermans vreest ook Robin Wauters dat we minder activiteit zullen zien van Amerikaanse technologiebedrijven in Europa. “Zolang de druk er op de ketel staat, is de kans groot dat de fusie- en overnameactiviteit in onze contreien zal afnemen, wat ertoe kan leiden dat er door een gebrek aan Europese exits minder nieuwe businessangels en start-ups met veel potentieel bij komen.”

Winstgevendheid

Een ander gevolg is dat er weer wat meer aandacht zal gaan naar winstgevendheid in plaats van naar agressief groeien en geld verbranden. Is het zakenmodel terug van weggeweest? “In zekere zin wel”, knikt Frank Maene, “en dat vind ik een positieve evolutie.”

“De teneur in de VS is altijd geweest ‘the winner takes it all’. Eén Uber, één AirBnB, en laten we er zo veel mogelijk geld in steken zodat we zeker zijn dat het platform waar wij in geïnvesteerd hebben de winnaar wordt”, gaat Maene verder. “Start-ups kochten hun markt, met het idee dat – zodra ze nummer 1 waren – niemand hen nog zou kunnen verslaan. Nu gaat er meer ruimte komen voor een nummer twee en een nummer drie. En het nummer één zal niet meer met al het geld gaan lopen.”

“In de VS wordt er gesproken over unit economics, waarbij de kosten om een klant binnen te halen (customer acquisition cost, nvdr) lager zijn dan de meerwaarde die die klant op langere termijn kan bieden (lifetime value, nvdr). In het begin is de customer acquisition cost (cac) sowieso hoger dan de lifetime value, want je moet je bedrijf in de markt zetten en je moet bekendheid verwerven. Als de cac hoog blijft, en je moet er veel geld tegenaan blijven gooien, dan ben je verkeerd bezig”, merkt Maene op.

“Nu zal er weer meer aandacht gaan naar hoe je klanten kunt aantrekken. En pas wanneer de cac lager is dan de lifetime value, zullen er nog grote bedragen worden vrijgemaakt.”

Frederik Tibau

“De correctie in de VS zat eraan te komen. Op een bepaald moment kwamen er bijna twee unicorns per week bij in de Valley, het was een wedstrijd geworden” – Wim De Waele

“In België is de interesse in start-ups nooit groter geweest. Zelfs al is er een terugval, dan nog zal die interesse groter blijven dan enkele jaren geleden” – Michel Akkermans