Creativiteit bevrijdt en verrijkt

D e nieuwe economie heeft creatieve mensen bevrijd en meer kansen gegeven. Daardoor kunnen ze ook intenser genieten van de globalisering en zijn ze relatief welvarender geworden. Voor de creatieve klasse is de wereld werkelijk vlak geworden.

Elk kind wordt geboren als een artiest, de kunst bestaat erin om dat te blijven. Ik wou dat ik de uitspraak zelf had bedacht, maar ze komt van Picasso. Creatieve mensen doen verwonderen, inspireren andere mensen en zorgen voor vooruitgang.

Madonna was pionier. Wat hebben Madonna, Prince, Radiohead en Sarah Bettens met elkaar gemeen? Neen, ze hebben niet samen opgetreden op Rock Werchter of een concert voor het goede doel. Ze waren wel allemaal pioniers in de ontvoogding van de artiest.

Madonna was bijvoorbeeld een van de eerste sterren die haar eigen platenlabel oprichtte. Prince verdween lange tijd van het toneel uit protest voor wat hij “de slavernij van de artiest” noemde. Radiohead bracht onlangs zijn plaat exclusief op internet uit, en de fan mocht zelf de prijs bepalen voor het downloaden ervan. Zestig procent van de internetfans betaalde trouwens niets, maar de duizenden anderen schreven gemiddeld zo’n 4 euro over, genoeg om het experiment redelijk positief te noemen. En Sarah Bettens verdeelde haar solo-cd niet via de platenboer, maar via een krant. Dat zorgde wel voor 180.000 verkochte exemplaren, terwijl ze er normaal maar 8000 zou hebben verkocht (weliswaar tegen een hogere prijs).

Artiesten hebben de controle over hun eigen creatie teruggewonnen. Ze willen maximaal genieten van hun talent en inkomsten, en niet gebukt gaan onder de remmende werking van allerhande tussenpersonen.

Naast muzikanten hebben ook andere creatieve beroepen deze strijd gestreden, of zijn er nog volop mee bezig. Zelfs in de financiële sector, waar creatieve beheerders hun eigen ding hebben gedaan in de vorm van bijvoorbeeld een hedge fund. En ook sommige schrijvende creatievelingen hebben zelf hun toegevoegde waarde willen oogsten, door zich te ontvoogden van de schrijvende media en in de vorm van blogs of podcasts hun eigen toegevoegde waarde te kapitaliseren.

Creatieve wereld is vlak. Creatieve geesten waren vroeger afhankelijk van grote en logge structuren: platenfirma’s, uitgeverijen en andere mediagroepen brachten schitterende creaties naar de consument, maar waren niet bepaald broeihaarden van innovatie en gedurfde creatieve experimenten. De artiest werd gevraagd om hetzelfde succesvolle kunstje zo vaak mogelijk te imiteren, en braaf de bulk van de opbrengsten van zijn creaties af te staan om een log apparaat van distributie en promotie te ondersteunen.

Die situatie is geleidelijk omgeslagen in het voordeel van de creatieveling. We kunnen dit zelfs opentrekken naar de brede groep van creatieve beroepen: van informatici over allerlei consultants tot productontwikkelaars en zelfs leraars. De creatieve klasse is als het ware bevrijd door een aantal belangrijke trends de afgelopen jaren.

Internet heeft de creërende klasse een wapen gegeven om haar markt sterk te vergroten. De geografische obstakels en hoge distributiekosten zijn verdwenen, de wereld is de markt geworden vanaf dag één. Allerlei subculturen die in een lokale markt niet levensvatbaar zijn, hebben zich daardoor kunnen ontwikkelen (1).

De globalisering, die een groter publiek kan bieden voor zeldzame producten. De vraag, en daarmee ook de prijs van bijvoorbeeld kunst, luxe en ook talent zijn daardoor zeer sterk gestegen.

Globalisering heeft ook geleid tot standaardisering en eenheidsworst. Creativiteit is een forse reactie tegen die stroming.

Multinationale groepen laten een spoor na van herstructureringen en verlies aan eigenheid en zelfs loyauteit. Mensen hebben ontdekt dat creativiteit een wapen is om je eigen lot in handen te houden.

Nieuwe financiële verloningsvormen, zoals opties, hebben mogelijkheden geboden om de creatieve geesten ook maximaal te laten genieten van hun financiële meerwaarde.

Bevrijde artiesten. Geen wonder dus dat net nú de scenarioschrijvers in Hollywood staken. Ze voelen hun macht groeien. Nochtans kunnen organisaties wel iets bieden. Interactie met anderen is belangrijk voor inspiratie en creativiteit. Stabiliteit kan eveneens een plus zijn, net als het management van noodzakelijke, niet-creatieve taken. Ten slotte worden creatieve mensen aangetrokken door kwaliteitslabels als BMW of Apple, maar ook Studio 100 of Disney.

De omgeving is erg stimulerend voor creatieve individuen. We zitten als het ware in een nieuwe nieuw-renaissance. Creativiteit werd bevrijd en zorgt voor bevrijding, ze maakt het individu meestal rijker, maar is bovenal verrijkend voor hemzelf en zijn omgeving.

DE AUTEUR IS HOOFDECONOOM VAN PETERCAM

REACTIES: visienoels@trends.be

(1) ZIE OOK HET SCHITTERENDE BOEK ‘THE LONG TAIL – WAAROM WE IN DE TOEKOMST MINDER VERKOPEN VAN MEER’ VAN CHRIS ANDERSON, UITGEGEVEN BIJ NIEUW AMSTERDAM, ISBN-13: 9789046801826

Geert Noels