CORRECTIE OP DE BEURZEN

De onschuldige tuimeling van de Chinese beurs ontaardde in een heuse correctie door de oplaaiende vrees voor een Amerikaanse recessie.

Zelfs beurscorrecties lijken nu made in China. De duik op de lokale en onbeduidende beurs van Sjanghai tikte vorige week de domino’s aan. Maar de neergang op de wereldwijde beurzen kreeg pas vaart toen in de VS een verse lading cijfers onrust zaaide over de gang van zaken op de Amerikaanse huizenmarkt en economie. Voormalig Fed-voorzitter Alan Greenspan – die nu onverbloemd de waarheid kan zeggen – sloot in een toespraak zelfs een recessie niet uit. Gevolg: op Wall Street doken vorige week woensdag 99 % van de aandelenkoersen lager. Totale capitulatie dus. Dergelijke mate van paniek werd enkel geëvenaard tijdens de crash van oktober 1987 en na de aanslagen van 11 september 2001. “De schrik zit er weer in,” zegt de onafhankelijke beursspecialist Boris Cukon. “De schok is te bruusk om zomaar weg te wuiven.” Ook Peter De Keyser, hoofdstrateeg van ABN Amro België, verwacht een woelig 2007: “De financiële markten zullen dit jaar nog meer correcties te verwerken krijgen, tot de excessen uitgezuiverd zijn. De Europese Centrale Bank, bijvoorbeeld, kan voor de volgende onaangename verrassing zorgen, als ze de komende maanden nog agressiever dan verwacht de rente optrekt.”

De volatiliteit – het op en neer dansen van de koersen – is terug van bijna helemaal weggeweest (zie grafiek). “Dat is het grote nieuws,” zegt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België. “De volatiliteit zal zachtjes aan toenemen naarmate de economische cyclus rijpt. De huidige opgaande fase is vijf jaar oud en ongeveer halfweg. Bedrijven nemen opnieuw meer risico’s en lenen en investeren meer. De winsten worden wisselvalliger. De trendbreuk in wispelturigheid valt samen met een tussentijdse afkoeling van de Amerikaanse economie. Ik verwacht de komende weken nog tegenvallende Amerikaanse cijfers. De kans is daarom toch vrij groot dat de beurzen de komende weken blijven aanmodderen of zelfs door een salamicrash heen moeten.”

Reddende engel Bernanke?

De correctie is veel meer made in USA dan made in China. “Maar waar landt de Amerikaanse huizenmarkt en hoe diep snijdt de vastgoedcorrectie in het vlees van de Amerikaanse economie? Dat is de grote onbekende,” zegt Boris Cukon.

Intussen is bijna geruisloos ook de olieprijs weer omhoog gekropen en bouwen de spanningen rond Iran zich opnieuw op. Die cocktail van ontwikkelingen smaakt zuur voor beleggers.

“Aandelen konden niet blijven stijgen zoals ze de voorbije jaren deden, gegeven de vertraging in de VS. Een Amerikaanse recessie is zeker mogelijk. De groei was de jongste jaren te zeer consumptie- en kredietgedreven,” zegt Paul De Grauwe, professor Economie aan de KU Leuven.

“Fed-voorzitter Ben Bernanke zal in het zog van de afkoeling van de huizenmarkt een zware correctie op Wall Street niet dulden,” zegt Boris Cukon. “De Amerikaanse economische groei is te afhankelijk van de waarde van huizen, aandelen en obligaties.” Ben Bernanke was er daarom vorige week als de kippen bij om zalvende woorden te spreken: “We houden vast aan een scenario van matige groei.” Veel analisten zijn er ook heilig van overtuigd dat Bernanke niet zal aarzelen om de beleidsrente te verlagen, mocht de Amerikaanse economie ontsporen.

“Een goede voorzitter moet weten hoever hij wil gaan. De Amerikaanse inflatie, de huizenmarkt, de yen, een aantal grondstoffen – ze worden net als de tien kleine negertjes één na één vermoord door het huidige rentebeleid van de Fed. Nu voelt ook Wall Street de concurrentie van een beleidsrente van 5,25 %,” schrijft Bill Gross, een van de invloedrijkste obligatiebeleggers. Intussen geeft de daling van de langetermijnrente – als gevolg van de beursonrust – de economie en aandelenmarkten wat meer zuurstof, en knappen de markten dus al een deel van het werk van Bernanke op.

Risico in de uitverkoop

Lig dus niet te veel wakker van de beurs van Sjanghai. In januari 2007 dook de index ook al ettelijk procenten naar beneden, maar geen hond die er toen wakker van lag. De koersen van de belangrijkste Chinese aandelen worden in Hongkong en New York gevormd. Daar noteren ze tegen koerswinstverhoudingen van vijftien, wat zeker niet overdreven duur genoemd mag worden voor bedrijven die in een snelgroeiende economie opereren.

De (stevige) correctie is dus een instapmoment voor de langetermijnbelegger. De wereldeconomie staat ten slotte nog altijd zeer stevig in de schoenen en aandelen zijn het goedkoopste artikel op het beleggingsschap, dankzij de sterke stijging van de bedrijfswinsten en de lage rentevoeten.

De correctie krijgt daarom het predicaat gezond. Beleggers worden eraan herinnerd dat ze niet mogen vergeten een voldoende hoge premie te vragen als ze risicovolle activa inslaan. De grootste slachtoffers van de huidige correctie zijn dan ook de activa waarvan de koersen de parabolische toer op gingen: beurzen op groeimarkten, grondstoffen, risicovolle obligaties, hoogrentende munten of kleinere aandelen. Enfin, alles met een hoger risicoprofiel stond de jongste dagen bij de uitverkoop. De goedehuisvaderaandelen deelden in de klappen. Als het eb is, zakken alle boten. Het is natuurlijk even wennen. De voorbije vier jaar stegen de beurzen alleen maar. En de vorige correctie, die bij aandelenmarkten horen als doornen bij rozen, dateerde al van een lange negen maanden geleden. In dergelijk sfeertje van zelfgenoegzaamheid is de timing en zelfs de aanleiding van een beurscorrectie totaal onvoorspelbaar. Waar en wanneer beleggers de stok vinden om de hond te slaan en plots winst te nemen? Het is en blijft een groot mysterie.

Hefboomfondsen graven eigen graf

Zodra de kudde zich in beweging zet, wordt haar getrappel uitvergroot en daarom versterkt door de media. Onze excuses daarvoor. Koersrimpels verspreiden zich tegen internetsnelheid over de planeet. En de krachtige katalysatoren van dit proces zijn de hefboomfondsen. De jongste tijd ontleenden ze driftig geld in laagrentende munten – vooral in Japanse yen en Zwitserse frank – om te beleggen in activa en munten die meer opbrengen. Deze geldmolens staan bekend als de carry trades, de ogenschijnlijk gratis lunch van de hefboomfondsen.

Resultaat: de yen daalde de voorbije maanden, terwijl de rest – vooral risicovolle activa – in waarde steeg. “Maar de hefboomfondsen hebben posities ingenomen waarbij ze te weinig werden vergoed voor de risico’s die ze namen. Vroeg of laat is hun spel daarom uit en worden er grote verliezen geslikt. Het is oude wijn in nieuwe zakken, maar deze keer gebeurt het minder transparant,” zegt Paul De Grauwe. En zoiets als een gratis lunch, dat bestaat niet, zo besefte een aantal hefboomfondsen toen vorige week de kansen keerden. Ze draaiden hun kar, verkochten hun posities, en lagen zo aan de basis van de correctie. Het bewijs: de yen steeg de voorbije dagen fors in waarde, terwijl al de rest bloedde. Rennen de hefboomfondsen massaal naar de uitgang, dan is de correctie nog lang niet voorbij. Mogelijk slaan dan ook institutionele en particuliere beleggers aan het verkopen, en dan krijgt de baisse een structureel karakter.

Keert de rust echter weer en pikken de hefboomfondsen de draad weer op, dan is de correctie geen lang leven beschoren. Gegeven het renteverschil (0,5 % in Japan, tegenover 5,25 % in de VS) blijft de verleiding groot om Japan als gratis geldkoe te zien. Vorige week nog schakelden de hefboomfondsen een versnelling hoger, toen duidelijk werd dat de Bank of Japan niet van plan was om snel de rente voort op te trekken. “Ze hebben een tik gekregen, maar zijn zeker nog niet uitgeteld,” zegt Boris Cukon. Het is echter ook best mogelijk dat de hefboomfondsen hun eigen graf aan het delven zijn door de correctie aan te zwengelen. “Ze hebben rust op de financiële markten nodig om hun posities goedkoop te kunnen afdekken en hun winsten op de carry trades veilig te stellen,” zegt Peter Vanden Houte. “Deze correctie is het begin van het einde van die rust.”

Daan Killemaes