Conversaties met Mr. P.: de Russische beer brult weer

17h. Dirk wacht in het lentezonnetje gelaten op zijn shoppende vrouw. Nog een dik uur winkels afschuimen en dan, eindelijk, restaurant.

‘Dirk!’ De stevige schouderklop tovert prompt de ingebeelde steak weg.

‘Mijnheer P! Wat een verrassing. Ik dacht dat u nog in ‘la douce Provence’ zat.’

‘In België is het weer even zacht de jongste tijd. En de tuin moet geverticuteerd worden… vindt Rose. Uren zwoegen om er volgend jaar opnieuw aan te beginnen.’ Maar klagen wil Mr. P niet. Want zijn vrouw heeft voor zijn verjaardag een professionele verticuteermachine gekocht. ‘Met vangbank en al’, glimlacht hij.

‘Enig idee welk merk, mijnheer P?’ De interesse van Dirk is oprecht, want ook zijn vrouw vraagt hem al weken om de handen uit de mouwen te steken. Zijn pleidooi voor de schoonheid van zacht groen mos is in dovemansoren gevallen.

‘De juiste naam herinner ik me niet. Iets Russisch geloof ik. Trouwens, hoe zit dat met die Oekraïnecrisis? Mijn geld toch niet te veel in roebels geïnvesteerd, hoop ik?’

Dirk stelt Mr. P gerust: Rusland is een verwaarloosbaar stukje van de portefeuille. ‘En op de andere financiële beurzen veroorzaakt het nauwelijks een rimpeling.’

Echt verrassend is die lauwe marktreactie niet, vindt Dirk. In een recente studie analyseerde het strategiedepartement van de bank het effect van een tiental geopolitieke crisissen uit de voorbije zestig jaar: de derde Golfoorlog, de Iraanse revolutie, enzovoort. Al die conflicten hadden een wereldbrand kunnen veroorzaken, maar slechts in een kwart van de gevallen was er een noemenswaardige reactie op de financiële markten.

‘Weet u trouwens hoeveel beurscrashes er zich tijdens die periode hebben voorgedaan?’ vraagt hij. ‘En daarmee bedoel ik beursdalingen van meer dan 15%.’

‘Een tiental?’

‘Zestien! En nooit speelde een geopolitiek conflict een rol. Groeivooruitzichten, daar draait het om. Het is de economie, domoor. Bill Clinton wist al in 1992 hoe hij Bush senior moest verslaan in de presidentsverkiezingen.’

‘Wolfgang Schaüble, de Duitse minister van Financiën, noemt de Oekraïnecrisis toch het grootste gevaar voor de wereldeconomie?’

‘U gelooft toch niet alles wat politici beweren, Mr. P ?’ Dirk legt uit hoe gesloten Oekraïne wel is. Vier keer zoveel inwoners als België, maar het bbp is amper dat van Wallonië. En de Russische economie? Zelfs die is niet groter dan de Italiaanse.

‘Het grootste gevaar voor de wereldeconomie is een energieschok’, stelt Dirk. ‘De stijging van de olieprijs bleef tot nog toe beperkt tot 6 dollar per vat. Maar draaien de Russen de olie- en gaskraan toe, dan gaan we snel 30 dollar hoger, richting 140 dollar. Dan stijgen de benzine- en dieselprijzen en gaat het consumentenvertrouwen onderuit. En voor we er erg in hebben, sukkelen we opnieuw in een recessie.’

Mr. P knikt. ‘En weet je wat ik het ergste vind? Al jaren weet Europa dat het te afhankelijk is van Russisch gas en olie. En keer op keer stoten we ons aan dezelfde steen. Steenezels zijn het!’

Vooral enkele Centraal- en Oost-Europese landen zoals Bulgarije, Hongarije, Slovenië en Letland lopen een groot risico, weet Dirk. Maar Duitsland haalt bijna de helft van zijn olie-import en een derde van de gasimport uit Rusland.

‘Wat denk je, Dirk? Zullen Europa en de VS ooit zware sancties opleggen? De vingers van de Amerikanen jeuken, maar Europa staat blijkbaar op de rem, niet?’

‘Klopt. Maar de Amerikanen hebben dan ook niet veel te verliezen! Want de VS hangen niet af van Russisch gas of olie. En de Amerikaanse handel met Rusland bedraagt amper een tiende van de Europees-Russische handelsstromen. In Europa ligt allemaal gevoeliger. In Duitsland alleen al drijven 6.000 bedrijven handel met Rusland. 350.000 jobs staan er op het spel.’

‘Maar’, vervolgt de private bankier die nu goed op dreef komt, ‘vooral Rusland riskeert de crisis als een boomerang in zijn gezicht te krijgen.’ Dirk legt uit dat de helft van de Russische overheidsinkomsten gerelateerd is aan de energie-export. Mocht Europa een alternatief vinden voor de 130 miljard kubieke meter Russisch gas die het jaarlijks invoert, dan slaat dat een gat in de Russische begroting van 3 procent van het bbp. Naast alternatieve Afrikaanse leveranciers is Amerikaans lng een optie op termijn, net zoals het ontginnen van schaliegas in Europa. Of misschien voluit gaan voor hernieuwbare-energiebronnen. Duitsland kan dan weer terugkomen op de sluiting van zijn kerncentrales.

‘Die daling van de roebel is sowieso geen goede zaak voor Rusland?’

‘Nog meer pijn voor de Russen’, bevestigt Dirk. ‘Vorig jaar zakte de roebel al als gevolg van de ‘tapering’ van 40 naar 46 roebel per euro. De carry trade werd teruggedraaid en daarbij werden ook de Russische obligaties massaal verkocht.’

‘Dirk, man, nu volg ik je niet meer. Maar leg me dat ‘carry’-ding later maar eens uit.’

‘Doe ik. Belangrijk is dat de voorbije maanden een nieuwe kapitaalvlucht op gang kwam, waardoor de munt is doorgezakt naar 50 roebel per euro. Voor de Russische gezinnen betekent dat meer betalen voor geïmporteerde producten. Daarenboven trok de Russische centrale bank al enkele keren de beleidsrente op om de kapitaalvlucht en de oplopende inflatie te stoppen. Ook dat weegt op de groei. Enkele weken geleden ging het IMF uit van een bbp-groei van 2 procent voor 2014. Ondertussen heeft de Russische minister van Economie zijn raming voor dit jaar bijgesteld naar minder dan 0,5 procent, mogelijk zelfs 0. Ik denk ook niet dat de investeerders snel zullen terugkeren na de crisis. En dat gebrek aan investeringen weegt dan weer op de langetermijngroei.’

‘Als ik je zo hoor, lijkt het wel een Kalasjnikov waarmee ze zich in de eigen voet schieten’, grapt Mr. P. ‘Waarom dan?’

‘De gloriedagen van voor de crisis, met groeicijfers van 5 à 10 procent, liggen achter ons. In 2013 vertraagde de groei tot 1,3 procent, de zwakste sinds 2009. Hoe kan Poetin zich in zo’n economische omgeving populair maken? Door de nationale gevoelens aan te spreken! De Russische beer brult weer! We zijn een ‘grote onafhankelijke macht die weet wat het wil’. Dat zijn de woorden van Lavrov, de minister van Buitenlandse zaken. En wat ze willen, Mr. P , is de uitbouw van een grote Euro-Aziatische Unie onder Russische hiërarchie.’

‘Gelukkig dat Rose mijn Russisch verticuteermachine al gekocht heeft’, knipoogt Mr. P. ‘Dirk, ik ga op zoek naar mijn madam. Ik bel je over een maand of zo voor een update.’

‘Ik kijk er naar uit, Mr. P. En veel groeten aan mevrouw P.’
17.15h. De lentezon geeft nog niet op, net zomin als Dirks vrouw. Nog drie kwartier op de tanden bijten.

Koen De Leus, Senior Econoom KBC Groep