COMPUTERCRASH

Hoe kan het dat een relatief klein deel van de kredietmarkt (de fameuze ‘subprime’) zulke zware financiële gevolgen veroorzaakt? En wat zijn de drie belangrijkste lessen van de financiële crisis van 2007 die u moet onthouden?

De huidige paniek op de markten wordt nog altijd toegeschreven aan de zogenaamde subprime- of rommelhypotheken. Maar subprime was veeleer de vonk die het explosieve kruitvat van verregaande normvervaging over financiële risico’s en extreme hoogmoed deed ontploffen.

Gesofisticeerde fondsen, gesofisticeerde uitvluchten. De correctie op de aandelenmarkten heeft weinig met algemene beleggerspaniek te maken, wel met paniek bij sommige hedge funds. Gesofistikeerde fondsen gebruiken uiteraard gesofistikeerde taal om de implosie van hun hoogtechnologische black boxes uit te leggen. Ze vinden (1) de huidige financiële markten ” challenging“. Sommigen gaan zover om de huidige crisis te vergelijken met de spreekwoordelijke één-keer-in-duizend-jaar-overstroming. Dat het water sommigen aan de lippen staat, is zeker. John Devaney (2), stichter van het hefboomfonds United Capital en gespecialiseerd in subprime, heeft zelfs zijn jacht (25 miljoen dollar) en chalet in Aspen (15 miljoen dollar) te koop moeten zetten. Bewaar voorlopig uw Kleenex, want zijn Gulfstream Jet en helikopter hoeven nog niet de deur uit. De naam van zijn boot was – o hubris – positive carry, naar het systeem om met geleend geld in hogere rendementen te beleggen. Het vaartuig zou nu beter worden herdoopt in Submerged (3).

Zijn lot wordt gedeeld door andere hedge funds, vooral zij die gespecialiseerd zijn in zogenaamde kwantitatieve modellen. Computergestuurde beheersmodellen, die nu plots “door onverwachte correlaties” in de soep draaien. Een van de fondsen van een bekende Quantmanager, Renaissance, is op zijn eentje goed voor 10 % van de handel op de Amerikaanse technologiebeurs Nasdaq. Op sommige momenten zijn deze fondsen verantwoordelijk voor meer dan de helft van de beursomzet.

Vandaag zijn computers de leiders van de paniekerige beleggerskudde. Net als in 1987 sturen dolgedraaide computermodellen de verkoopsignalen. Door hun wilde transacties draaien ook andere computers dol, die dan op hun beurt verkooptransacties genereren. De hefboomfondsmanagers staan erbij en kijken ernaar.

Van krediet- naar liquiditeitscrisis. En zo is de kredietcrisis een liquiditeitscrisis geworden. Nochtans zijn de marktomstandigheden niet extreem, laat staan één-keer-in-duizend-jaar-fenomenen. De volatiliteit is gestegen, maar elk jaar tussen 1997 en 2002 hadden we geregeld een veel hogere volatiliteit (zie grafiek). De aandelencorrectie is tot nu toe klein bier vergeleken met 1998, toen de implosie van één hedge fund een grotere verkoopgolf veroorzaakte.

3 lessen van 2007. Deze financiële crisis is dus niet langer te herleiden tot het argument van de rommelhypotheken. Dit is ook een crisis van de hedge funds, maar vooral van de nieuwe beleggingswereld met zogezegd nieuwe wetten. De nieuwe financiële wetten blijken de test niet te doorstaan.

Risico is niet te herleiden tot volatiliteit (of koersfluctuatie). Er is zoiets als systeem- en eventrisico. De financiële modellen hielden geen rekening met uitzonderlijke gebeurtenissen, die nochtans geregeld voorkomen (de fameuze black swans). De lagere volatiliteit na 2003 deed de risico’s in de fondsen net toenemen. Dat is hetzelfde als de dijken verlagen tot het niveau van eb …

Leverage is geen eenrichtingsstraat naar beleggingssucces. De jongste tijd leek het alsof alleen idioten nog zonder geleend geld belegden.

Computers en hun modellen zijn geen betere beleggers of analisten dan mensen. Uiteindelijk duiken dezelfde problemen op als met mensen: kuddegedrag en foute onderliggende assumpties. Zoals ook in de gesofisticeerde modellen van de kredietbeoordelaars Standard and Poor’s en Moody’s, die AAA-ratings gaven aan subprime tranches omdat de waarschijnlijkheid van een diepe vastgoedrecessie heel klein was. Die foute assumptie was het begin van alle ellende.

De grootste les uit deze crisis is dat in de financiële markten de slimste beleggers de grootste risico’s nemen, en uiteindelijk zozeer in moeilijkheden komen dat ze uit de nesten moeten worden geholpen door de overheid. Net zoals lawines niet worden veroorzaakt door beginnende of conservatieve skiërs, maar door ervaren skiërs die denken dat ze alle risico’s kennen en onder controle hebben. En dan moeten de helikopters ook uitrukken. Het is fair om ze deze reddingsoperatie volledig uit eigen zak te laten terugbetalen.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) Te lezen op de website van Trends. (2) http://www.unitedcapital.com/pdfs/US-Credit.pdf (3) Onder water

Geert Noels