China gaat shoppen met 225 miljard euro

Om zijn gigantische exportopbrengsten beter te doen renderen, steekt China zo’n 225 miljard euro in een strategisch investeringsfonds. Doel: een sterke speler worden op de internationale kapitaalmarkt en wereldwijd spitsbedrijven opkopen.

Terwijl Belgische bedrijfsleiders op handelsmissie met prins Filip in China investeringmogelijkheden aftastten of deals sloten om goedkope producten in te voeren – zodat de 900 miljard euro aan Chinese exportopbrengsten verder zal aandikken – stak een dertigtal managers uit de absolute top van de Chinese staatsbedrijven zijn licht op in Vlaanderen. Ze bezochten onder meer Alcatel-Lucent en Punch International, en vertrokken daarna naar EdF in Frankrijk en VW en BMW in Duitsland. “We zijn trots op onze staatsbedrijven, maar kunnen in Europa nog wat leren over hoe corporate governance precies werkt,” motiveert Guo Baomin, hoofd personeelsbeleid van Sasac, het bezoek van de Chinese delegatie. Sasac (State-Owned Assets Supervision and Administration Commission of the State Council) houdt als hoogste overheidsorgaan rechtstreeks toezicht op 159 strategische staatsondernemingen (zie kader: Lessen van Vlaamse topbedrijven). Wat Guo Baomin er niet expliciet bij zegt, is dat zijn delegatie topmanagers binnenkort misschien de toekomstige expats zal leveren om in Europa de ondernemingen te gaan leiden die door Chinese staatsbedrijven zijn opgekocht.

De aangekondigde investering van 3 miljard dollar in Blackstone (waardoor China 10 % verwerft in het grootste Amerikaanse investeringsfonds) lijkt een eerste zet van wat komen gaat zodra de China Investment Corporation later dit jaar het daglicht ziet. China zit op een berg van 900 miljard euro aan buitenlandse deviezen, de grootste wisselreserves ter wereld. Dat is het resultaat van gigantische handelsoverschotten waarover EU-commissaris Peter Mandelson vorige week nog zijn beklag maakte tegenover zijn Chinese collega van Buitenlandse Handel. Maar die verklaarde in Brussel dat China daar weinig tegen kan doen. Dus blijven de overschotten aanzwellen met 1 miljoen dollar per minuut. En zonder fundamentele wijziging in het muntbeleid kan dat over vier jaar zelfs dubbel zoveel worden.

Meer kapitalisme gewenst

Tot nu toe werd een groot deel van de reserves geïnvesteerd in Amerikaanse schatkistcertificaten. Maar de leiders van de Chinese Communistische Partij (CCP) vinden dat ze het kapitalistische spel beter moeten spelen en hogere rendementen moeten realiseren op hun exportopbrengsten. Die optie ligt helemaal in lijn met Guo Baomins antwoord op onze vraag: volgens welke economische spelregels worden Chinese staatsondernemingen gerund? “We nemen het beste van de twee systemen: enerzijds de socialistische principes, anderzijds de regels van de vrije markt,” klinkt het na een aarzelende stilte en een brede glimlach.

Volgens die filosofie besliste de CCP 225 miljard euro te stoppen in een specifiek investeringsfonds waarmee China in de wereld kan gaan shoppen, op zoek naar betere rendementen dan wat een slinkende dollar kan bieden en ook met het oog op een vergrijzende bevolking. De nieuwe China Investment Corporation zal autonoom van de Chinese centrale bank opereren en wellicht geleid worden door Lou Jiwei, viceminister van Financiën. “Die man is 35 jaar,” weet Chris Morel, de vroegere pionier van Alcatel in China en met zijn China- Europe Management Center in Antwerpen de medeorganisator van de trip van de Chinese delegatie naar ons land. “De opmars van de Chinezen is niet meer te stuiten. Je kunt dan beter proactief aan win-winsituaties sleutelen. Het is belangrijk dat wij betrokken worden in dit proces en dat zo’n delegatie topmanagers ook naar Vlaanderen komt en niet alleen Frankrijk of Duitsland bezoekt,” zegt hij.

225 miljard euro startkapitaal voor de China Investment Corporation is zowat evenveel als de gezamenlijke marktkapitalisatie van General Motors en Wal-Mart. Een formidabele oorlogskas die steeds meer zal aanzwellen. Volgens Stephen Jen van Morgan Stanley kan dit vehikel uitgroeien tot een van ‘s werelds belangrijkste investeringsfondsen: groter dan het Amerikaanse pensioenfonds Calpers en van eenzelfde kaliber als de Abu Dhabi Investment Authority (Adia).

Geduchte spelers

China haalt inspiratie bij gelijkaardige investeringsfondsen. Koeweit, Abu Dhabi en Dubai, maar ook Singapore staat model met zijn GIC en Temasek (dat in Belgacom participeert). Zij experimenteren al langer met zogenaamde Sovereign Wealth Funds (SWF’s) om petrodollars te recycleren en buitenlandse acquisities te financieren. “SWF’s beginnen nu pas door te breken als geduchte spelers in de financiële markten,” zegt David Milles van JP Morgan. “Het gaat om overtollige reserves van centrale banken die groter zijn dan de strategische muntvoorraad om het hoofd te kunnen bieden aan financiële crisissituaties. Daarmee waagt men zich aan meer risicovolle investeringen in het buitenland.”

Gerard Lyons, chief economist bij Standard Chartered, ziet een nieuwe combinatie opduiken van staatskapitalisme en grondstoffennationalisme. “De dalende dollar doet regeringen in Azië, Rusland en het Midden-Oosten uitkijken naar alternatieve mogelijkheden om hun muntreserves te optimaliseren.” Hij schat dat Azië op 2500 miljard euro aan reserves zit, terwijl overheidsfondsen in het Midden-Oosten zo’n 1500 miljard euro in kas hebben. Dat zijn ramingen, want officiële cijfers bestaan niet en behalve het overheidspensioenfonds van Noorwegen legt geen enkele SWF de boeken open. Morgan Stanley gaat ervan uit dat een van de oudste fondsen, the Abu Dhabi Investment Authority, 658 miljard euro beheert. Morgan Stanley raamt de beschikbare fondsen van de SWF’s op meer dan 1880 miljard euro, wat meer is dan de middelen van alle wereldwijd actieve hedge funds. Tegenover een capaciteit van 41.500 miljard euro (eind 2005) in conventionele globale pensioen- en verzekeringsfondsen is dat nog relatief weinig, maar als de handelsoverschotten van een aantal nieuwe groeilanden blijven toenemen en de olieprijzen hoog blijven, kunnen de SWF’s jaarlijks verder aandikken met 500 miljard dollar. Vraag is waar al dat geld naartoe zal gaan? De impact zal uiteraard groter zijn in de nog kleinere groeimarkten. Niettemin verwacht Stephen Jen dat China geleidelijk meer bedrijfsactiva zal gaan aankopen, eerst in de VS – “omdat ze de dollar niet bruusk willen laten zakken” – maar ook in Europese, Russische en Indiase bedrijven. En uiteraard blijven infrastructuurfondsen en grondstoffen belangrijke doelwitten.

“De Aziatische locomotieven en de assertiviteit van de islamwereld schudden het geopolitieke krachtveld door elkaar,” aldus de Leuvense professor Louis Baeck. “Er is een geografische herschikking van de ontwikkelingspolen bezig. Die dwingt ons om nieuwe denkpistes te openen om die dynamiek correct in te schatten.”

TRENDS OPINIE

China moet de spelregels naleven (blz. 108).

Erik Bruyland