Chili con technocratie

Een honderdtal Belgische bedrijven op handelsmissie in Chili kan er inpikken op een van de sterkste economieën van Latijns-Amerika. Toch krijgt het technocratenkabinet dat Chili nog hogerop wil tillen tegenwind.

Ondernemende geesten uit Ierland, Griekenland, Spanje en wie weet België, kunnen in nauwelijks één dag een visum krijgen, met een startpremie van 40.000 dollar om een zaak te beginnen erbovenop. Start-Up Chile, het agentschap dat nieuwkomers gedurende zes maanden begeleidt met administratieve snelprocedures wil topondernemers naar Chili lokken. Het land werpt zich op als de innovatiehub van Latijns-Amerika.

Sinds de lancering vorig jaar heeft Start-Up Chile 200 nieuwe entrepreneurs uit de startblokken geholpen in projecten van e-commerce, software en energie. Ze komen uit de VS, Canada, Brazilië, India, Estland en zelfs Maleisië. Als selfmade miljardair kon president Sebastián Piñera doordrukken dat de opstart van een onderneming in twee weken mogelijk werd. Kmo’s die hun winst herinvesteren, worden vrijgesteld van de vennootschapsbelasting die nauwelijks 20 procent bedraagt.

Chili werd in januari 2010 lid van de OESO, twee maanden vóór Piñera’s aantreden een einde maakte aan twintig jaar centrumlinks bewind. Het waren linkse coalities die met een liberale agenda Chili als eerste land van Zuid-Amerika in de club van rijke industrielanden loodsten. Profiterend van de vraag naar grondstoffen in opkomende economieën, legden de linkse regeringen een spaarpot aan toen de koperprijs hoog stond. Geleerd door de ravage van een torenhoge inflatie onder het socialistische bewind van Salvador Allende, begin jaren zeventig, voerden ze een strikt begrotingsbeleid. De overheidsschuld is verwaarloosbaar.

Degelijk overheidsbeleid

Het rode metaal staat in voor de helft van de export of 20 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Die spaarpot behoedde Chili voor de financiële wereldcrisis. Een stevig stimulusplan hield de economie op dreef. Tot begin 2010 een zware aardbeving voor naar schatting 30 miljard dollar vernielingen aanrichtte. Kort nadien werd de conservatief Sebastian Piñera ingezworen, na een nipte overwinning. Tegen alle verwachtingen in zette de miljardair en zakenman een punt achter twintig jaar succesvol socialistisch bewind. Na de militaire dictatuur van Augusto Pinochet was het land een van de eerste in de regio om goed bestuur in de praktijk om te zetten: democratie, een open vrijemarkteconomie en een staatsapparaat dat werkt en zich beperkt tot enkele kernopdrachten.

De inzet waarmee de nieuwe president en zijn kabinet van centrumrechtse technocraten de hand aan de ploeg sloeg voor de heropbouw, stuwde Piñera omhoog, zeker na de spectaculaire redding van 33 mijnwerkers. Maar hoewel de doortastende Piñera in anderhalf jaar 500.000 nieuwe jobs creëerde, is zijn populariteit geslonken tot 22 procent – de laagste score voor een Chileens staatshoofd.

Vier pijlers

De regering van technocraten heeft de ambitie om de best gemanagede economie van Zuid-Amerika met een gemiddeld jaarinkomen per inwoner van rond 15.000 dollar naar het niveau van Portugal te brengen: 20.000 dollar. Het beleid steunt op vier pijlers: kwaliteitsonderwijs toegankelijk maken voor iedereen, investeren in technologie, innovatie en ondernemerschap aanmoedigen en dat alles geschraagd door een meer flexibele samenleving (lees: arbeidsmarkt) en economie.

De lonen stijgen, de werkloosheid is lager dan ooit, de binnenlandse consumptie telt voor meer dan de helft van het bbp. Chileense grote bedrijven zijn gezond en beginnen te internationaliseren. Ook de banken zijn gezond omdat ze zich nooit gewaagd hebben aan complexe operaties. Het land beschikt over een investeringsfonds van 20 miljard dollar. Volgens Transparency International is de corruptie in Chili te vergelijken met Frankrijk en de VS.

Om Portugal tegen 2018 bij te benen, moet de Chileense economie jaarlijks met 6 procent groeien. In de eerste jaarhelft van 2011 ging de economie vooruit met meer dan 8 procent; het IMF verwacht uiteindelijk 6,3 procent dit jaar en 5 in 2012. Karel De Wilde van Etex-groep, die in Chili zeven fabrieken voor bouwmaterialen, ceramiek en vloerbekleding bezit, looft Chili als het meest stabiele en bedrijfsvriendelijke land van Zuid-Amerika.

Hogerop klimmen

Toch klinkt er gemor. Weken trokken protesterende studenten de straat op, met kwade huismoeders en stakende vakbonden in hun kielzog. Los van de eigenzinnige stijl van de president om Chile SA te runnen als een privébedrijf, wordt zijn technocratenploeg verweten boven de realiteit te zweven. Zoals vele groeilanden staat het kersverse OESO-land voor de moeilijke opdracht om de volgende fase in zijn ontwikkeling waar te maken: de overstap van een accumulatiegedreven groei naar productiviteitsgroei.

Het opleidingsniveau van management en senior management is uitstekend. Nochtans is volgens het IMF de totale factorproductiviteit, een graadmeter voor de efficiëntie waarmee een economie haar hupmiddelen benut, negatief. Om hogerop te klimmen op de industriële ladder focust Piñera op de verdrievoudiging van investeringen in technologie als percentage van het bbp en op promotie van innovatie en ondernemerschap, inclusief in de openbare sector.

Maar de studenten ageren tegen elitaire maatregelen en de zwakke kwaliteit van staatsscholen. Ze komen op voor een betere verdeling van de welvaart. Meer dan in andere landen van Latijns-Amerika is de armoede teruggedrongen, maar de 20 procent rijkste Chilenen – van wie het zakenkabinet een emanatie is – bezitten meer dan de helft van het nationale inkomen. De meeste Chilenen leven op krediet. Elke Chileen heeft gemiddeld vier tot vijf kredietkaarten.

Het was zakenman Piñera die Bancard oprichtte, het bedrijf dat kredietkaarten in Chili introduceerde. Zijn regering heeft nu maatregelen genomen om kopen op krediet in te perken. “De protesten wijzen ons op de nodige aanpassingen”, zei hij onlangs in een interview. “Kwaliteit van het onderwijs en gelijkheid van kansen zijn essentieel. We werken eraan, evenals aan een betere gezondheidszorg en milieu.” De bouw van nieuwe ziekenhuizen, projecten in hernieuwbare energie, de interesse voor kwalitatieve innovatieve producten en diensten, bieden mogelijkheden voor Vlaamse bedrijven.

ERIK BRUYLAND

“Chili is het meest stabiele en bedrijfs-vriendelijke land van Latijns Amerika” Karel De Wilde (Etex)