Busmaatschappij zoekt ademruimte

Met zijn hoofdkwartier in Mechelen is De lijn een van de belangrijkste werkgevers in de provincie Antwerpen. Maar het zijn moeilijke tijden bij de vervoersmaatschappij: de besparingsdruk neemt toe terwijl het aantal reizigers daalt.

De vakbondsmensen bij De Lijn hebben werkzekerheid voor de ruim 8000 werknemers helemaal bovenaan op hun verlanglijstje gezet. Dat lijstje hebben ze op 28 maart bezorgd aan Roger Kesteloot, de directeur-generaal van De Lijn. Eind deze maand komen de vakbonden en de directie opnieuw samen om te onderhandelen over een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). De verstandhouding tussen beide is zeker niet slecht, maar de speelruimte is beperkt. De Lijn is afhankelijk van de spelregels die de Vlaamse regering oplegt. En die worden almaar strenger. “Je kunt moeilijk anders dan vaststellen dat de efficiëntieverbetering die de jongste jaren werd gevraagd, op haar limieten botst”, stelt Rita Coeck van ACOD.

Over de definitieve cijfers voor 2012 wil Roger Kesteloot voorlopig geen commentaar geven. Maar één ding is duidelijk: de vervoersmaatschappij heeft het moeilijk na bijna twee decennia van groei. Zo moest De Lijn vorige zomer nog op zoek naar ruim 10 miljoen euro extra besparingen. Die kwamen boven op het besparingsplan van 60 miljoen euro dat de onderneming begin vorig jaar al had op opgestart. En eigenlijk leverde de vervoersmaatschappij in 2011 ook al 30 miljoen in.

Krappe dotatie

Door de besparingsoperatie kromp het personeelsbestand vorig jaar met een kleine 350 werknemers. Naar verluidt hebben de besparingen voor 2012 hun effect niet gemist en zit De Lijn financieel op schema. Er is een aanwervingsstop, maar nieuwe ontslagen zijn niet gepland. De bijna 6000 chauffeurs blijven ook redelijk buiten schot, omdat besloten is om het vervoersaanbod niet verder af te bouwen. Toch is er volgens de bonden structureel een probleem.

Met hun analyse staan de bonden niet alleen. Ook de directie ziet weliswaar de inkomsten stijgen — met dank aan de wat duurdere sms-biljetten — maar het aantal vervoerde reizigers daalde in 2012 daarentegen met ruim 1 procent. Bovendien heeft het snoeiwerk in het aanbod geleid tot een stijging van het aantal reizigersklachten. Bij een meting in september was de klantentevredenheid in één jaar tijd gedaald van 77 naar 63 procent.

Lage kostendekking

Roger Kesteloot zei begin maart in een interview met De Standaard onomwonden dat er geen besparingen meer mogelijk zijn. “Wij vragen een tariefverhoging.” Met de uitspraak speelde de topman van De Lijn in op het politieke schaakspel over de vervoersmaatschappij dat in de Vlaamse regering elk jaar terugkeert. Alles draait om twee tegengestelde principes in de beheersovereenkomst die tussen de regering en het overheidsbedrijf is gemaakt. Aan de ene kant moet De Lijn een basismobiliteit garanderen met de dotatie die ze krijgt, maar aan de andere kant moet ze ervoor zorgen dat de kostendekkingsgraad wordt opgekrikt. Daarbij is het gratis openbaar vervoer voor 65-plussers steevast een punt van discussie.

Ook bij de jongste begrotingscontrole in de Vlaamse regering was dat het geval. Uiteindelijk kreeg De Lijn een tariefverhoging vanaf 1 juni. Die zal wel lager uitvallen dan de 4,6 procent die De Lijn had gevraagd. Bovendien besliste de regering om de discussie over een hogere kostendekkingsgraad tot de verkiezingen in 2014 in de koelkast te steken. De Vlaamse gepensioneerden kunnen voorlopig dus nog gratis de bus op.

Roeland Byl