Boude plannen, broze toekomst

De beursintroductie van bpost is vooral een tussenstation. Het succes van het postbedrijf de jongste jaren staat buiten kijf. Maar de toekomst blijft vooral een zoektocht naar nog meer efficiëntie en nieuwe inkomstenbronnen.

Het is eindelijk officieel: bpost trekt naar de Brusselse beurs. Het investeringsfonds CVC, dat net geen 50 procent van de aandelen van het Belgische postbedrijf in handen heeft, brengt in de komende weken een substantieel deel van zijn participatie naar de beurs. Hoeveel aandelen te koop worden aangeboden blijft nog even onduidelijk. Naar alle verwachting gaat het om 25 tot 35 procent. De Belgische staat noch bpost houdt aan de operatie een extraatje over. De beursintroductie is eigenlijk vooral een exitoperatie voor CVC, dat acht jaar geleden als privéaandeelhouder instapte.

Op de persconferentie naar aanleiding van de beursgang bevestigde bpost wel dat het fonds minstens 15 procent in het Belgische postbedrijf zal aanhouden. “Omdat we geloven in de toekomst van bpost”, zegt Geert Duyck, managing partner van CVC. Hoe sterk dat geloof is, zal vooral af te meten zijn zes maanden na de beursoperatie. Vanaf dan mag CVC ook zijn resterende aandelen verkopen.

Geen groeibedrijf

In 2012 boekte bpost een omzetgroei van 2,2 procent. Met ruim 2,4 miljard euro omzet is het nochtans niet echt een groeibedrijf. Het afleveren van brievenpost kampt nu eenmaal met de opkomst van elektronische communicatie. Bpost zag vorig jaar het aantal dagelijks verwerkte poststukken verder teruglopen tot 10,5 miljoen stuks. De terugval bedroeg de jongste jaren gemiddeld 2,5 procent. Daarmee verliep hij in ons land wat langzamer dan in de meeste andere Europese landen. Dat wordt toegeschreven aan de veeleer conservatieve houding van Belgen als het gaat over zakelijke post zoals rekeningen en facturen. Voorlopig blijft het succes van puur elektronische facturatie beperkt, maar je hoeft geen futuroloog te zijn om te voorspellen dat daar vroeg of laat verandering in komt. Voor de komende jaren wordt de verwachte jaarlijkse volumedaling al op 5 procent geschat.

Om dat te compenseren probeert bpost meer omzet te halen uit de verdeling van pakjes, uit ongeadresseerd reclamedrukwerk en uit nieuwe diensten. Een lichtpunt daarbij is het effect van de toenemende e-commerce. In 2012 was winkelen via internet volgens schattingen van bpost in België al goed voor een vijfde van de pakjesmarkt. “Tussen 2010 en 2012 groeide dat segment bij ons met 5 procent per jaar”, weet woordvoerder Fred Lens. Toch stagneerde het totale aantal pakjes dat bpost dagelijks levert vorig jaar op goed 100.000. Een gevolg van de economische crisis, luidt de verklaring.

Bpost zet ook in op een aantal niches en nieuwe hybride diensten. Mobile Postcards bijvoorbeeld, waarbij de klant een postkaart maakt met zijn smartphone en de post die daadwerkelijk verstuurt, is daar een voorbeeld van. En met Relatiomail, waarbij bedrijfsdrukwerk met marketingboodschappen wordt verrijkt, probeert bpost de bestaande postbedelingsmarkt te verdedigen.

Het management gelooft ook in geïntegreerde oplossingen om de markt uit te breiden, zoals het drukken van voorschrijfboekjes voor artsen of de afhandeling en de levering van nieuwe nummerplaten. Voorts zijn er proefprojecten zoals ‘bpost op afspraak’, waarbij de postbode over het internet bestelde boodschappen aan huis levert. Eigenlijk zijn dat allemaal pogingen om niches aan te boren die kunnen steunen op het fabuleuze logistieke netwerk van bpost. Welk ander bedrijf komt er vijf dagen per week aan elke deur in België?

Voorts ontvangt bpost ook nog een overheidsdotatie van bijna 300 miljoen euro om opdrachten uit de beheersovereenkomst met de regering uit te voeren. Dat gaat dan om de verdeling van overheidsdocumenten, het aanbieden van een kantorennetwerk, het verspreiden van verkiezingsdrukwerk en de krantenbedeling. Vorige week kondigde minister van Overheidsbedrijven Pascale Labille (PS) trouwens aan dat Europa de nieuwe beheersovereenkomst, die loopt tot 2015, heeft goedgekeurd. Een eventuele boete voor onrechtmatige overheidssteun lijkt daardoor uitgesloten. In 2011 duwde zo’n boete bpost voor 57 miljoen euro in het rood, maar vorig jaar wist het postbedrijf ondanks een provisie van 125 miljoen toch een nettowinst van 174 miljoen te halen.

Johnnynomics

Sinds 2003, toen Johnny Thijs het roer overnam, is de operationele winst van bpost elk jaar verbeterd. Vooral efficiëntieverbeteringen en prijsstijgingen zijn verantwoordelijk voor het goede resultaat. Het postbedrijf heeft kunnen profiteren van het loyale aanwervingsbeleid uit de jaren zeventig. Toen werden heel wat mensen door de overheid aangeworven om het werklozenprobleem te bestrijden. Dat levert bpost een besparingspotentieel op dat toelaat de personeelskosten via natuurlijke afvloeiingen te doen dalen.

Elk jaar krimpt het personeelsbestand van het postbedrijf met ruim 1000 werknemers. Werkten er in 2002 nog bijna 40.000 mensen voor de post, dan telt bpost nu in voltijdse equivalenten 26.600 werknemers. Voeg daar de investeringen in automatisering bij en de productiviteitsverbetering bedraagt gemiddeld 7 procent per jaar. Volgens Thijs blijft dit mechanisme ook na de beursintroductie nog mogelijk. Bij bpost is 35 procent van de werknemers ouder dan 51. “We zullen ook in de toekomst voortdurend onze efficiëntie moeten verbeteren.”

Toch is het opmerkelijk dat CEO Thijs bij zijn reorganisatie de vakbonden op dezelfde golflengte kreeg en zo de posterijen uit woelig water wist te navigeren. Dat is iets wat zijn voorganger Frans Rombauts niet lukte. Vandaag is bpost geen star overheidsbedrijf meer, maar een onderneming in volle transitie. “Tot op vandaag gelden de onderhandelingsprocedures tussen de directie en de vakbonden als een voorbeeld”, onderlijnt ook ACOD-vakbondsman Jef De Doncker.

Europese koppositie

Operationeel doet bpost het almaar beter. Het hoort intussen bij de top van de Europese postbedrijven. Thijs verwijst daarbij graag naar het genormaliseerde courant resultaat (genormaliseerde ebit), dat voortdurend is verbeterd. Als je Europese boetes en eenmalige uitgaven buiten beschouwing laat, is de marge opgelopen tot 16,7 procent.

Die toppositie onder de meest performante postbedrijven blijkt trouwens niet enkel uit de financiële resultaten. Volgens het jaarverslag van 2011 staat bpost op de eerste plaats als je de automatiseringsgraad van het sorteren en de postverwerking per werknemer bekijkt. Anders gezegd: de Belgische postmannen vandaag zijn al de productiefste van Europa.

Voorts investeerde bpost ook in expansie naar het buitenland. Zo waren er in 2011 de overnames van MSI Worldwide in de VS en Citipost Asia in Singapore en Hongkong. Vorig jaar nam het Landmark Global over om een betere positie te verwerven in het segment van de expres-pakjes. Verdere expansie staat niet meteen op het programma. “Onze focus blijft België”, benadrukt Thijs. “De beursgang verandert niets aan onze internationale strategie. We plannen niet meteen nieuwe buitenlandse overnames.”

Blauwe brievenbussen

Geheel toevallig valt de aankondiging van de beursgang net in dezelfde week als de toekenning van een postlicentie aan TBC-Post. Dat kan de eerste volwaardige concurrent van bpost worden sinds in 2011 de postmarkt in ons land werd vrijgemaakt. Naast rode zullen er binnenkort ook blauwe brievenbussen in het straatbeeld verschijnen. Of de beurs en een eerste echte concurrent de druk op bpost verhogen, valt nog af te wachten, maar het lijkt erop dat het sociaal klimaat toch onder druk komt te staan.

Minister Labille (PS) liet al weten dat “het niet de bedoeling van een beursintroductie kan zijn dat de werkdruk verhoogt”. En ook de vakbonden maken zich zorgen over de impact van de beurs op de werkdruk. Zo zegt Marc De Mulder van de liberale vakbond VSOA: “De afgelopen tien jaar zijn gekenmerkt door automatisering en herstructureringen. We hebben dat als vakbond gesteund. We willen nu onder druk van de beurskoers geen compromis moeten sluiten over de werkdruk en productiviteit.”

Bpost belooft beleggers 85 procent van zijn winst te besteden aan een dividend. Een dividend van 6 tot 8 procent maakt de investering in bpost-aandelen interessant voor wie de lage rendementen op spaarboekjes beu is. Die belofte roept enige scepsis op bij vakbondsman De Doncker: “We willen de consensus behouden, maar het is ook onze taak ervoor te zorgen dat de druk om dividenden uit te keren niet ten koste van het personeel gaat. De marge om efficiëntie te verbeteren via natuurlijke afvloeiingen is nog niet helemaal op, maar ook de nieuwe activiteiten moeten rendementsverhogingen mogelijk maken.”

ROELAND BYL

Bpost belooft beleggers 85 procent van zijn winst te besteden aan een dividend.

Bpost hoort bij de top van de Europese postbedrijven.