‘Blauwe economie kan Afrika uit armoede trekken’

Als Afrika optimaal weet te profiteren van de oceanen, meren en rivieren die het heeft, kan dat duizenden miljarden opleveren. Dat zeggen Toshitsugu Uesawa, de Japanse ambassadeur in Kenia, en Siddharth Chatterjee, VN-coördinator in dat land.

Van 26 tot 28 november wordt in Nairobi de Sustainable Blue Economy Conference gehouden. Op de agenda staan onder meer nieuwe technologie en innovatie voor oceanen, zeeën, meren en rivieren. Afrika heeft goede redenen om enthousiast te zijn over het potentieel van de maritieme industrie. De ‘blauwe economie’ neemt dan ook een belangrijke plaats in op de Afrikaanse ontwikkelingsagenda voor de komende vijftig jaar en kan volgens de VN de basis zijn van een ‘Afrikaanse renaissance.’ Te denken valt dan onder meer aan de ontwikkeling van visserij, toerisme, zeetransport en offshore-mijnbouw.

Overexploitatie

Het potentieel is groot: meer dan de helft van de landen op het continent ligt aan de kust of is een eilandstaat. Afrika heeft een kustlijn van meer dan 47.000 kilometer en 13 miljoen vierkante kilometer aan exclusieve economische zones (EEZ’s).

Toch worden de mogelijkheden amper benut. Naar schatting is de maritieme industrie aan de Afrikaanse kust momenteel goed voor een opbrengst van 1000 miljard dollar per jaar. Dat zou in twee jaar tijd kunnen groeien naar het driedubbele.

Terwijl die belofte lonkt, moeten we ook opletten voor de gevaren die opdoemen als op niet-duurzame wijze gebruikt gemaakt wordt van deze mogelijkheden. Er moet sprake zijn van duurzame exploitatie op basis van nationale en internationale wetgeving. De huidige realiteit in de visserijsector bijvoorbeeld, rechtvaardigt enige bedachtzaamheid: als gevolg van overexploitatie van de visvoorraden, verliest Afrika jaarlijks ongeveer 1,3 miljard dollar.

Klimaatverandering

Het op zijn beloop laten van maritieme activiteiten kan leiden tot vervuiling en schade voor de biodiversiteit en menselijke gezondheid. Zo belandt naar schatting elk jaar tussen 5 en 13 miljoen ton plastic in de oceanen, met een economische schade van ongeveer 13 miljard dollar per jaar tot gevolg.

Bovendien vormen voor meer dan een kwart van de Afrikaanse bevolking die binnen een lijn van 100 kilometer vanaf de kust woont en daar een inkomen verwerft, de klimaatverandering, de stijgende temperatuur van het zeewater, de verzuring van de oceaan en de stijging van de zeespiegel een toekomstige bedreiging.

Dit zijn allemaal uitdagingen waarop het Duurzame Ontwikkelingsdoel 14 (SDG14), over het duurzaam gebruik van oceanen, zeeën en maritieme hulpbronnen, zich richt.

Infrastructuur

Het is duidelijk dat Afrikaanse landen zich in eerste instantie moeten richten op de huidige beperkte infrastructuur en capaciteit, als ze een levensvatbare blauwe economie willen. Die moet samengaan met bescherming van de wateren en kust. Daarnaast moeten partnerschappen aangegaan worden, inclusief voor innovatieve financieringsmodellen, bij voorkeur via de private sector.

De eerste tekenen zijn bemoedigend. De helft van de Afrikaanse landen heeft het charter van Lomé aangenomen. In het charter zijn afspraken vastgelegd over maritieme veiligheid en ontwikkeling, inclusief samenwerking op het gebied van training, de oprichting van nationale coördinatiecentra en harmonisering van de nationale maritieme wetgeving.

Investeerders

Deze afspraken zullen onderdeel worden van de langetermijnvisie voor de ontwikkeling van de blauwe economie, zoals uiteengezet in de Integrated Maritime Strategy (2050 AIM Strategy) voor Afrika.

De complexiteit van de taken die voor ons liggen, noopt tot overleg. Allereerst moeten de talloze onderhandelingen, de planning, coördinatie en inbreng van diverse partijen tot een goed einde worden gebracht. Nadien, wanneer dat deels gerealiseerd is, moeten investeerders ervan overtuigd worden te investeren in de Afrikaanse blauwe economie. De afwezigheid van concrete data, beleid en wettelijke kaders zal uiteraard tot vertraging leiden als het gaat om grootschalige investeringen in de maritieme infrastructuur. Die investeringen zijn wel nodig om de ambitieuze doelen van de 2050 AIM Strategy te halen.

Weg uit de armoede

Tijdens de internationale Sustainable Blue Economy Conference in Nairobi eind deze maand hebben investeerders en landen de kans om zich te verdiepen in de verschillende sectoren van de blauwe economie.

Met een goede regelgeving biedt de blauwe economie voor het continent niet alleen wegen om uit de armoede te ontsnappen, maar ook een duurzame toekomst. De blauwe economie kan een structurele transformatie in Afrika aanjagen, een transformatie naar duurzame economische vooruitgang en sociale ontwikkeling.