Blankenberge bij de Britten

Goedkope reizen naar exotische bestemmingen bedreigen het Belgische kusttoerisme steeds meer. Weerspiegelt het water van de Noordzee dezelfde problematiek in Scarborough aan de overkant? Snuif mee de zilte lucht en de geur van btw-ontduiking op in Engeland.

Scarborough (Groot-Brittannië)

Meeuwen cirkelen luidruchtig boven de zonnehoeden op een uitzonderlijke mooie dag deze vakantieperiode, een zoutzoete geur dringt onze neuzen binnen. We zijn wel degelijk aan de Engelse kust, in Scarborough in het noordoosten van Engeland. We wandelen in de winkelstraat van de stad waar in 1736 al de eerste waterrecreatie van start ging en lijken alleen locals tegen het lijf te lopen die van de laatste koopjes profiteren. De andere Belgen zetten bij aankomst aan deze kant van de Noordzee hun reis verder naar andere delen van het land. Britse medereizigers vroegen ons dan ook weinig trots en verbaasd wat een continental zoekt aan de Engelse kust. Wat is er aan de hand met het ooit zo bruisende Scarborough? Disastrous en ruined klinken het hardst door in de antwoorden.

Muntgerinkel en disco

Scarborough was in het verleden een trekpleister voor de beter gegoeden. Afgaande op de vastgoedprijzen zou je denken dat de badplaats in het graafschap North Yorkshire dat nog steeds is. Een appartement met zicht op zee gaat er makkelijk van de hand voor 450.000 euro, een prijs die dubbel zo hoog ligt als drie jaar geleden. Een eerste gelijkenis met de Belgische kusteconomie is gevonden.

Op de dijk wanen we ons ook bijna in Blankenberge, al is dat een understatement. Het is er ‘s middags aardig druk wanneer hongerige toeristen aanschuiven bij de fish and chips of snuisteren tussen typische souvenirs. En in de vele amusementshallen waar discomuziek, behalve op Kerstmis, het hele jaar door uit de luidsprekers knalt, weerklinkt veel muntgerinkel. “De lunaparken zijn ons erfgoed. Ja, toeristen komen speciaal daarvoor naar Scarborough,” denkt Janet Jefferson, burgemeester van Scarborough. Toch zucht ze. “Het wordt nooit meer zoals het was. Ik herinner me de jaren vijftig, wanneer het het hele jaar rond druk, druk, druk was. Nu is het dat alleen nog in de vakantieperiode en de weekends.”

Meer dan vijf miljoen toeristen zakken naar schatting jaarlijks af naar Scarborough om er voornamelijk in juli, augustus en september 570 miljoen euro achter te laten. Het vrij lange hoogseizoen dankt de badplaats aan de planning van schoolvakanties in Groot-Brittannië, die verschilt per regio. Schotse reizigers, die vroeger een groot deel van de klanten in de badstad vertegenwoordigden, komen in juli. De lokale bevolking volgt even later en volgens burgemeester Jefferson reizen zelfs inwoners uit het zuiden van het land af naar de baai, al is het soms maar voor één dag. Want voor lange vakanties komt Scarborough steeds minder vaak in aanmerking bij binnenlandse toeristen.

Terwijl in de jaren zestig een hotelkamer makkelijk twee weken door dezelfde familie werd bezet, boekten de Britten die nu op het strand rondsloffen voor een lang weekend of zijn het dagtoeristen. “Wij kunnen enkel nog een tweede vakantiebestemming zijn. Hun langere vakanties brengen toeristen door in het buitenland,” beseft Jefferson. De handelaars en de burgemeester halen daar enkele redenen voor aan. De stijgende olieprijs die mensen afremt even in de wagen te springen voor een dagje zee, de hogere leeninteresten en het alom bekende slechte Engelse weer.

“Onze handel is enorm afhankelijk van het weer,” weet Jefferson, die zelf een zaak heeft. “Door de over-stromingen lijden bewoners uit de brede omtrek van Scarborough, terwijl ze anders onze belangrijkste klanten zijn. Wanneer het weer slecht is, verdienen we niets. Zo gaat het nu al twee maanden.” De handelaars op de dijk beamen dat. “Als de zomer zo blijft, is ons seizoen geruïneerd,” klinkt het dramatisch in een souvenirwinkel. Aan een viskraam wordt het wegblijven van bezoekers door het slechte weer als rampzalig omschreven.

Nog een gelijkenis met België. Maar waar de meeste handelaars bij ons er ofwel voor zorgen dat ze tijdens het seizoen voldoende verdienen, ofwel gedurende de wintermaanden een ander publiek aanspreken, sluiten in Scarborough verschillende kusthandels vrijwillig de deuren voor ze btw moeten betalen. Zolang hun omzet onder de 87.000 euro blijft, komen ze daar namelijk onderuit. “Een enorm probleem in een toeristisch gebied, want die regel geldt ook voor hotels,” aldus Jefferson. “Wie beslist zijn omzet toch het maximumbedrag te laten overschrijden, moet ten minste 37.500 euro meer verdienen voor de extra openingsdagen nettowinst opleveren.”

Messteek

Een toeristenstroom het hele jaar door is dus absoluut noodzakelijk. “Die willen we creëren, maar het is een lang proces,” zegt Jefferson. De strategie die zij en het stadsbestuur daarvoor hanteren, richt zich vooral op het restaureren van het renaissancegedeelte van de badstad, met onder meer Scarborough Castle. Midden jaren negentig ontvingen ze daarvoor al bijna 25 miljoen euro van het graafschap North Yorkshire. 375.000 euro werden onlangs toegekend voor de aankoop van speeltoestellen, een slordige 5 miljoen aan de restauratie van het kuuroord.

” They should be shot, they’re useless.” Rocky Rowe, zaakvoerder van Rocky’s Bar, heeft zo zijn eigen ideeën over de aanpak van het stadsbestuur. Ze doen de verkeerde dingen, naar zijn mening. “Investeren in gebouwen en attracties die ook bij regenweer toeristen lokken, dáár is nood aan,” vindt hij. Jefferson reageert dat iedereen de kans kreeg een opinie te ventileren voor de strategie werd opgesteld en dat er wordt gewerkt aan wat ze noemt een multimillionpoundcomplex. Een nieuwe bioscoop zal daarin de oude, die op zijn mooist gezegd charmant is, vervangen. De financiering van het project gebeurt met de verkoop van appartementen die in het complex gebouwd worden.

“Werkelijk bij alles wat we beslissen, houden we het toerisme in ons achterhoofd. Het creëert meer dan 7000 banen,” voegt Jefferson eraan toe. “De universiteitscampus die we installeerden, haalt jonge mensen naar de badstad en zij gebruiken de stad, ze bezoeken bars en toeristische attracties. De installatie van drie internationale scholen zorgt voor de instroom van buitenlandse studenten die later op vakantie komen in Scarborough met hun familie. We ontvangen hier Amerikanen, Australiërs,… Let maar eens op de verschillende talen die je hier hoort.”

Ons viel het niet op, Rowe ook niet. “Waarom zouden buitenlanders naar hier komen?”, vraagt hij zich luidop af, terwijl hij steeds meer bijval krijgt van andere handelaars die ons gesprek opvingen. Een van hen ontbloot plots zijn rug en toont ons een litteken van een messteek. “Je komt hier ‘s avonds beter niet buiten. Alles is hier dan toch gesloten – ja, ook de bekende amusementshallen – en sinds je in Groot-Brittannië de hele nacht alcohol mag consumeren, is het geweld hier enorm toegenomen. Dat weten binnen- en buitenlandse toeristen, want the local kids vallen de internationale studenten regelmatig aan,” vertelt hij.

De burgemeester geeft toe dat er nu en dan aangiften van buitenlandse studenten binnensijpelen en dat Scarborough net als andere Engelse steden vaker last heeft van amokmakers. Het antisociaal gedrag wordt volgens haar aangepakt. Of er een link is met het feit dat Castle Ward, bij Scarborough, tot de meest achtergestelde plaatsen van Engeland behoort en er veel werkloosheid heerst, is niet duidelijk.

De avond valt in Scarborough. Donkere wolken troepen alweer samen boven de baai. We nemen het zekere voor het onzekere en besluiten redactiewaarts te keren. Er zijn grenzen aan onderzoeksjournalistiek.

Sjoukje Smedts