Bill in Bilbao

Twintig jaar na de opening van het spektakelmuseum van Frank Gehry in Bilbao krijgt de Baskische cultuurtempel Bill Viola over de vloer.

Exact wintig jaar geleden zorgde een spectaculair gebouw mee voor de stroomstoot waar Bilbao op zat te wachten. Voor de Baskische havenstad tekende de Canadees-Amerikaanse architect Frank Gehry een grillige wervelwind van staal en titanium. Of was het een postmoderne boot, die ligt aangemeerd in een desolaat havengebied aan een vervuilde rivier, de Ria Nevrion?

Intensieve investeringen in hedendaagse architectuur maakten dat stadsdeel vanaf de jaren tachtig aantrekkelijker. Maar de belangrijkste hefboom werd het Guggenheim-filiaal: sinds oktober 1997 is het museum de grootste aantrekkingspool voor het cultuurtoerisme in Spaans Baskenland. Het museum werd ook een welkome bron van inkomsten en werkgelegenheid. Het gebouw was een mega-investering van 100 miljoen euro, die volledig werd gedragen door de Basken. Ook de collectie moderne en hedendaagse kunst is Spaans eigendom. In twintig jaar bracht die investering 4 miljard euro op voor de Spaanse overheid. De bouwkosten waren in drie jaar tijd terugverdiend: een succesverhaal, dat stadsmarketeers sindsdien ‘het Bilbao-effect’ noemen. Wereldwijd is het model al met wisselend succes gekopieerd. Een hele generatie architecten specialiseerde zich in zulke icoonarchitectuur.

De twintigste verjaardag van het Guggenheim wordt in Bilbao gevierd met een retrospectieve tentoonstelling over Bill Viola, de belangrijkste videokunstenaar van het moment. Hij is bekend om zijn sacrale, vertraagde video’s over diepmenselijke universele thema’s zoals loutering, boete, lijden, dood, wedergeboorte en liefde. 27 video’s van Viola zijn er te zien, opgesteld als monumentale bewegende schilderijen in verduisterde zalen. De expo is een totaalervaring, met water in de hoofdrol. Een mooie referentie aan het Guggenheim, dat voor een wedergeboorte aan de rivier zorgde.

Bill Viola, tot 9 november in Guggenheim Bilbao

Thijs Demeulemeester