Bijverdienen onder voorwaarden

Werknemers kunnen hun beroep combineren met een statuut als zelfstandige in bijberoep. Met welke regels moeten ze rekening houden?

Hebt u een vaste baan, maar wilt u die bezigheid combineren met een activiteit als zelfstandige, dan is het statuut van zelfstandige in bijberoep mogelijk een interessante formule. Als u slechts af en toe wat bijklust, heeft dat statuut weinig zin. Het is dan beter te werken met facturen of onkostennota’s, die u opgeeft in de aangifte voor uw personenbelasting. Die bedragen worden dan belast als diverse inkomsten tegen een vrij voordelig tarief, zonder dat u socialezekerheidsbijdragen hoeft af te dragen. Als u regelmatig bijkomende activiteiten opzet, is er sprake van beroepsinkomsten. In dat geval bent u verplicht zich als zelfstandige in bijberoep te vestigen en te voldoen aan alle wettelijke verplichtingen.

Hoofd- en bijberoep

U wordt beschouwd als zelfstandige in bijberoep als uw zelfstandige bezigheden niet uw belangrijkste of enige activiteit zijn, en u daarnaast nog een ander beroep uitoefent in België. De hoogte van uw inkomen als zelfstandige is daarbij niet doorslaggevend. U mag in bijberoep zo veel verdienen als u wilt. Ook de tijd die u spendeert aan uw zelfstandige activiteit, is niet bepalend voor het statuut.

Wel belangrijk is de tijd die u besteedt aan uw hoofdberoep: u moet minstens de helft van het aantal werkuren van een voltijdse werknemer in uw sector presteren. De meeste werknemers werken volgens de 38 urenweek. Het volstaat dan een arbeidsovereenkomst van minstens 19 uur te hebben om aanspraak te maken op het statuut van zelfstandige in bijberoep.

Leraar, ambtenaar of werkloos

Ook als u in het onderwijs staat, kunt u een zelfstandige activiteit in bijberoep uitoefenen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een statutair benoemde en een contractuele leerkracht. Voor contractuelen geldt de gewone regeling dat ze minstens halftijds in het onderwijs moeten werkt. Bij de vast benoemde leerkrachten is minstens 60 procent van een volledig uurrooster nodig.

Ambtenaren die minstens 200 dagen of acht maanden per jaar werken en van wie het aantal gepresteerde uren minstens gelijk is aan de helft van het aantal uren van een voltijdse betrekking, komen ook in aanmerking voor het statuut. Een ambtenaar moet zijn werkgever wel op de hoogte te brengen van zijn plannen als zelfstandige. Zijn werkgever moet daar toestemming voor geven.

Het is zelfs mogelijk als uitkeringsgerechtigde werkloze zelfstandige in bijberoep te worden. Voorwaarden zijn dat u ouder bent dan vijftig en een toelating vraagt aan de RVA. De omvang van uw inkomsten als zelfstandige in bijberoep zijn begrensd. Vanaf 4027 euro per jaar vermindert het bedrag van uw werkloosheidsuitkering.

En ook als u een uitkering van uw ziekenfonds geniet, kunt u zelfstandige in bijberoep worden. U moet dan minstens voor 66 procent ongeschikt bevonden zijn, en de uitkering die u ontvangt, moet zeker gelijk zijn aan het minimumpensioen van een alleenstaande zelfstandige. Ook gepensioneerden kunnen zich als zelfstandige in bijberoep vestigen. Ze moeten daar wel hun pensioenfonds van op de hoogte brengen.

Administratieve verplichtingen

De voorwaarden om te starten als zelfstandige in bijberoep zijn dezelfde als die in hoofdberoep. Eerst moet u een bankrekening openen, die u specifiek voor beroepsdoeleinden gebruikt. Het rekeningnummer moet u vermelden op al uw uitgaande facturen. Daarnaast moet u zich inschrijven bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen. Dat kunt u doen via een erkend ondernemingsloket. Bij de inschrijving krijgt u een ondernemingsnummer. De overheid gebruikt dat nummer daarna in alle communicatie die u als zelfstandige in bijberoep krijgt.

Bij de inschrijving bij de Kruispuntbank moet u bewijzen dat u over een basiskennis bedrijfsbeheer beschikt. Dat kunt u doen op basis van uw studie of uw beroepsverleden. Ook een zelfstandige in bijberoep moet een boekhouding voeren. Hoe uitgebreid die moet zijn, hangt onder meer af van uw omzet. U doet er goed aan uw situatie tijdig te bespreken met een boekhouder.

Socialezekerheidsbijdragen

Een andere voorwaarde is dat u zich moet aansluiten bij een ziekenfonds, om eventuele uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid of terugbetalingen van medische prestaties te krijgen. Daarnaast moet u zich inschrijven bij een sociaalverzekeringsfonds uiterlijk op de dag dat u start als zelfstandige in bijberoep. Elk kwartaal moet u socialezekerheidsbijdragen betalen, die worden geïnd door het sociaalverzekeringsfonds.

Een zelfstandige in bijberoep bouwt met die socialezekerheidsbijdragen geen sociale rechten op. Ze geven dus geen recht op een extra uitkering voor kindergeld, een ziekte- en invaliditeitsuitkering of pensioen. U blijft wel de sociale voordelen genieten uit het andere sociale stelsel waaraan u onderworpen bent door uw hoofdactiviteit.

De sociale bijdragen bedragen 22 procent van uw inkomen van drie jaar geleden. Opteert u voor het statuut van zelfstandige in bijberoep, dan betaalt u tijdens de eerste drie jaar een voorlopige bijdrage, die tussen 72 en 77 euro per kwartaal bedraagt. Na het derde jaar wordt een afrekening gemaakt. Vanaf het vierde volledige kalenderjaar betaalt u een minimumbijdrage van 78,31 euro per kwartaal. Als u uw jaarlijkse inkomen minder dan 1423,90 euro per jaar is, betaalt u zelfs helemaal geen sociale bijdragen.

Fiscaliteit

De inkomsten van uw zelfstandige bijberoep worden gevoegd bij uw andere inkomsten. U kunt daardoor in een hogere belastingschaal belanden en een hoger belastingtarief moeten betalen. Het kan weleens gebeuren dat u tijdens een jaar verlies maakt. In principe mag u dat fiscaal aftrekken van uw hoofdinkomen als werknemer. Maar dat ligt soms gevoelig bij de fiscus. Jarenlang verliezen boeken om minder belastingen op uw hoofdinkomen te betalen, wekt argwaan.

Zelfstandigen in bijberoep die onderworpen zijn aan de btw-reglementering, moeten een btw-aangifte doen en btw-bijdragen afdragen. Blijven uw inkomsten onder een bepaald bedrag — sinds 1 april 2014 is dat 15.000 euro — dan kunt u een vrijstelling van de btw-verplichting vragen. U hoeft dan geen btw-aangifte te doen en geen btw aan te rekenen op uitgaande factureren. De keerzijde is dat u geen btw kunt recupereren van inkomende facturen.

JOHAN STEENACKERS

Een zelfstandige in bijberoep betaalt sociale bijdragen, maar heeft geen recht op extra kindergeld, ziekte- en invaliditeitsuitkering of pensioen.