Slecht. Een betere omschrijving voor het eerste semester van 1999 zit er voor de Beurs van Brussel niet in. De richtinggevende BEL20-index verloor in die periode meer dan 10%. Een prestatie die de Brusselse beurs de rode lantaarn opleverde onder de beurzen van de rijkere economieën. Ook de totale marktkapitalisatie dook verder naar beneden door het vertrek van enkele kleppers. De komst van een resem nieuwkomers kon deze aderlating niet opvangen zodat de beurs bijna 400 miljard frank lichter weegt dan in het begin van het jaar. Olivier Lefebvre, voorzitter van het directiecomité van Brussels Exchanges (BXS), verliest er echter de moed niet bij: “Hou er rekening mee dat Brussel een technische correctie kende voor de bijzonder sterke stijgging in 1998. Ik verwacht nu eerder een correctie van de correctie. Brussel is relatief goedkoop.”
TRENDS. Maar door de komst van de euro gooiden de institutionele beleggers de aanpak per land overboord en kozen ze voor Europese steraandelen met een grote liquiditeit. Zijn de meeste in Brussel genoteerde bedrijven niet gewoon te klein om de aandacht te trekken?
OLIVIER LEFEBVRE. Het is nu eenmaal de economischerealiteit van België dat we weinig blue chips hebben. Dat speelt Brussel parten. Maar de jacht op de blue chips is slechts de eerste stap in de overschakeling van een aanpak per land naar een aanpak per sector. De tweede stap, waarover steeds meer sprake is, zal ook de midcaps omvatten. Dan doet een breder gamma van Belgische bedrijven weer mee. Brussel kampt ook met de vaststelling dat de Belgen sneller hun aandelenportefeuille diversifiëren dan buitenlanders dat doen. De Belgische belegger had ook in het verleden al veel minder moeite om in het buitenland te beleggen. Maar voor een Duitser of een Fransman vergt investeren in bijvoorbeeld een Belgisch bedrijf een verandering van cultuur. Dat vraagt meer tijd. Europa denkt trouwens nog te eng. De omschakeling naar een sectoraal portefeuillebeheer vindt vandaag echter al op een globale schaal plaats.
Intussen staat een pan-Europese superbeurs in de stijgers. Is er voor de kleinere beurzen als Brussel nog een rol weggelegd?
De superbeurs is vooral van belang voor de blue chips omdat zij steeds meer op internationale schaal verhandeld worden. Ook pan-Europese indices zullen aan belang winnen ten koste van de nationale indices als de BEL20. Maar de overgrote meerderheid van de beursgenoteerde bedrijven heeft geen boodschap aan een superbeurs. Europa telt 300 tot 500 blue chips en 6000 andere aandelen. België telt 4 tot 7 blue chips en 150 andere. Voor deze grote meerderheid van mid- en smallcaps is de rol van de thuismarkt en dus van een lokale notering nog altijd van enorm belang. We hebben dat gezien bij de introductie van Agfa-Gevaert, toch een groot internationaal bedrijf. De introductie werd door Duitsers verzorgd. De bedoeling was het aandeel enkel in Frankfurt te noteren. Wat gebeurde er? De Agfa-Gevaert-aandelen zijn voor meer dan 50% in België aan de man gebracht en de bulk van de aandelenhandel zit nu in Brussel. Het zou dus een enorme fout zijn de thuismarkt te laten verdwijnen.
De concentratiebeweging in de beurswereld zit wel in een stroomversnelling. Heeft euroland straks één platform voor aandelenhandel?
Denken in termen van een pure concentratie van beurzen hoeft niet meer. In een elektronische wereld valt een pan-Europese en een lokale dimensie immers perfect te combineren. In het krijttijdperk werd een aandeel noodgewongen genoteerd op één markt. In dat geval zou je vandaag naar één beurs evolueren. Maar in het online-tijdperk spreekt men niet over fusies maar over netwerken. Kijk naar de VS. De aandelenhandel is er meer verspreid dan ooit. Naast de twee grote beurzen Nyse en Nasdaq, opereren er acht regionale beurzen en negen fonkelnieuwe kleinere beursplatformen. Beurzen zijn dienstverleners geworden met als einddoel het verbeteren van de liquiditeit van aandelen voor bedrijven in investeerders. In dat opzicht heeft de VS een interessante praktijk. De VS telt 15 verschillende verhandelingssystemen met als gevolg dat de liquiditeit van een aandeel er verspreid is over verschillende beurzen. In Europa is de liquiditeit van een aandeel meestal geconcentreerd op één beurs. We zijn het daarom in Europa eens over een marktarchitectuur met één verhandelingssysteem. Dergelijk systeem is echter maar het topje van de ijsberg. De uitbouw van een geïntegreerd clearingsysteem tussen de Europese beurzen is van veel groter belang. Op dat vlak zijn de VS wel een voorbeeld. De kostprijs van crossborder-afwikkeling is in Europa tientallen malen groter dan in de VS. Eén Europees clearingsysteem is ook in het belang van de kleinere beurzen. De specifieke kost voor een internationale belegger om in een kleine markt te investeren zal gevoelig dalen. Brussel presteert trouwens zeer goed op het vlak van totale verhandelingskosten voor institutionelen.
Blijft wel de vaststelling dat Brussel een aderlating onderging door het vertrek van enkele grote bedrijven. En het klimaat voor nieuwe introducties was niet meteen gunstig de jongste weken.
Het vertrek van die groten is het gevolg van de beslissing van enkele referentie-aandeelhouders. Ik ga volledig akkoord met de analyse van Herman Daems die zegt dat het Belgische kapitalisme een rem plaatst op de ontwikkeling van onze bedrijven. Alleen in België vind je het systeem van een referentie-aandeelhouder die het management domineert. In de Angelsaksische landen wordt de macht van de aandeelhouder gecompenseerd door een verspreid aandeelhouderschap. In Nederland en Duitsland is de bevoegdheid tussen management en aandeelhouder beter geregeld. Voeg daarbij in België de afwezigheid van een meerwaardebelasting op de verkoop van grote blokken van aandelen. In Duitsland bijvoorbeeld remt dergelijke belasting de verkoop van bedrijven zoals we die in België gezien hebben af. We trachten nu, met succes, nieuwe bedrijven naar de beurs te trekken. Er zitten nog vele ondernemingen in de wachtkamer. Die zijn inderdaad meestal kleiner maar sommigen groeien heel snel door. We moeten daarom voorzichtig zijn voor de grote bedrijven van de toekomst. We mogen niet naïef blijven. De huidige combinatie van regels werkt nog altijd dat verkoopgedrag in de hand.
DAAN KILLEMAES
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier