BEN NAAR DE TOP, Dollar een Flop?

Alan Greenspan wordt in januari 2006 als Fed-voorzitter opgevolgd door Ben Shalom Bernanke. Voor de dollar is Bernankes verkiezing misschien wel ‘the kiss of death’.

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be (1) ‘Making Sure “it” doesn’t happen’, Ben Bernanke, 22 november 2002.

Gaan we een traditie tegemoet zoals bij de orkanen? Na Alan, nu Ben… De verkiezing van Ben Shalom Bernanke tot nieuwe voorzitter van de Amerikaanse centrale bank (Federal Reserve, kortweg Fed) was ook om andere redenen voorspelbaar. In een vorig leven bij de Fed sprak Bernanke al over het monetaire beleid alsof hij de pen van Alan Greenspan vasthield. Ben Bernanke was als het ware de Joseph Ratzinger van de Federal Reserve: een slimme, dogmatische theoreticus die dicht bij de macht stond.

Om verkozen te worden als opvolger van Greenspan, mocht Bernanke evenwel niet in de Fed board blijven zetelen. Dus was zijn zijstap in juni 2005 als hoofdeconoom van het Witte Huis handig en noodzakelijk. Ben won tijdens de afgelopen zomer niet alleen met vriendelijke speeches de steun van de Amerikaanse president George Bush. Toen hij op een dag in het Witte Huis met bruine sokken verscheen, wees Bush hem erop dat die niet echt pasten onder een blauw pak. De volgende dag droegen álle adviseurs in het Witte Huis én ook vice-president Dick Cheney ostentatief bruine sokken… Uitgedeeld door Bernanke.

Bush kon op dat moment twee dingen doen: Bernanke naar de grote markt van Bagdad sturen met een T-shirt ‘I love Bush’ of mee lachen en hem in zijn armen sluiten. Hij koos voor het tweede.

Ben staat op elke dollargrafiek. Bernanke heeft altijd voor de directe aanpak gekozen. Enkele maanden na zijn Fed-aanstelling in 2002, pakte hij meteen uit met een gewaagde speech die ervoor zorgde dat zijn geest zichtbaar zou worden op elke dollargrafiek.

Blijkbaar had Bernanke bij zijn eerste wandeling in de catacomben van de Fed in Washington een bijzondere machine ontdekt: “De Amerikaanse regering heeft een technologie, genaamd een drukpers, of vandaag de elektronische equivalent daarvan. Dankzij die drukpers kan de regering zoveel Amerikaanse dollars drukken als ze maar wil, en dat zonder kosten” (1).

Jawel, je kan maar één keer een eerste indruk maken. Bernanke zorgde ervoor dat de dollar de afgrond werd ingeduwd (zie grafiek).

De nieuwe Fed-voorzitter heeft ook iets met de luchtmacht. Zo opperde Bernanke ooit de idee om – zoals topeconoom Milton Friedman ook al eens had gesuggereerd – het gedrukte geld met helikopters over de Amerikaanse bevolking uit te kieperen.

Zo weet u meteen waar hij zijn bijnaam Helikopter Ben vandaan heeft gehaald.

Het is dus eigenaardig dat economen Bernanke vandaag omschrijven als een inflatiebestrijder. Beleggers reageerden alleszins anders op het nieuws van zijn aanstelling: de obligaties verzwakten en de dollar daalde, consistent met zijn drukpersverleden.

Nonsens over de zwakke euro. Sinds begin dit jaar gaat het echter beter met de dollar. Vandaag is de euro het kneusje van de muntklas geworden. Waarnemers wijten de zwakte van de Europese eenheidsmunt vooral aan het Franse en Nederlandse referendum over de Europese grondwet. Maar dat is nonsens. Beleggers zouden zogezegd vrezen dat de euro zou opbreken en op termijn verdwijnen. Maar waarom heeft de euro dan alleen maar pluimen verloren tegenover de dollar? En niet tegenover de Japanse yen, het Britse pond of – de ultieme vluchthaven – de Zwitserse frank (zie grafiek)?

Niet zozeer de zwakke euro, maar wel de sterke dollar heeft dit economische jaar overheerst. En die sterkte van de dollar had veel te maken met technische factoren: door de stijgende kortetermijnrente in de VS was een negatieve wisselpositie tegen de dollar niet langer lonend. Tegelijk was er dit jaar een (weinig bekende) belastingmaatregel die Amerikaanse bedrijven aanzette om hun cash te repatriëren. Naar schatting 200 tot 300 miljard dollar stroomde naar de VS terug. Bovendien verminderde na de Japanse centrale bank ook de Chinese centrale bank haar dollaraankopen. Maar toen plots massaal petrodollars vanuit centrale banken in het Midden-Oosten in Amerikaans schuldpapier werden gerecycleerd, draaiden beleggers recordaantallen baisseposities op de dollar terug. Ook dat zorgde dus voor dollaraankopen.

Maar met een Amerikaans financieringstekort dat verder is blijven oplopen (dit jaar 820 miljard dollar, of bijna 7 % van het Amerikaanse bruto binnenlands product) is een nieuwe dollarverzwakking nooit veraf.

Ben mag zich nog wat sparen. Ben Bernanke zal de veertiende voorzitter worden van de Amerikaanse centrale bank. Van die veertien voorzitters is er maar één echt bekend geworden buiten Washington en Wall Street: Alan Greenspan. Het gaat bijna tegen de traditie in: een goede centrale bankier zou niet bekend mogen zijn, hij moet bijna perfect onzichtbaar zijn. Alleen bij een financiële crisis zou hij naar voren moeten treden.

Ben Bernanke kan zich bij het begin van zijn mandaat maar beter sparen. Want tijdens zijn carrière zal hij nog het einde van de Amerikaanse onevenwichten meemaken. Voor het bestrijden van die crisis zal hij zijn hele arsenaal nodig hebben: helikopters, drukpersen en – niet te vergeten – bruine sokken.

Want voor de rest zullen er maar weinig redenen zijn om te lachen in Washington.

Geert Noels