Ben je wat je eet?

Zijn sobere, goed uitgebalanceerde, niet-vegetarische eetgewoonten minder gezond dan een vegetarisch dieet? Waarschijnlijk niet.

Albert Einstein was een vegetariër. En ooit zou hij gezegd hebben dat niets de gezondheid en het voortbestaan van het leven zoveel kan helpen als de evolutie naar het vegetarisme. Een krasse uitspraak die vanuit medisch oogpunt overdreven is. Een vegetarische voeding is ongetwijfeld gezond, maar een gezonde ‘omnivore’ voeding is dat ook.

Sinds Einstein hebben wetenschappers het effect van vegetarisme op de gezondheid al in grootschalige studies onderzocht. De Epic-Oxford Study bijvoorbeeld maakte deel uit van een grootschalig Europees onderzoeksproject over de rol van voeding op de gezondheid. Het lichaamsgewicht was gemiddeld lager in de groep vegetariërs, met slechts 20 % overgewicht tegenover 33 % in de groep niet-vegetariërs. Gedurende de zes jaar opvolging was de totale sterfte in beide groepen echter volledig vergelijkbaar. De vegetariërs hadden gek genoeg een lichtjes hoger, statistisch niet-betekenisvol sterftecijfer ten gevolge van kanker en hart- en vaatziekten, en een ietwat lager voor ischemische hartziekten.

Twee andere studies toonden overigens dezelfde resultaten: zowel de Oxford Vegetarian Study (uitgevoerd tussen 1980 en 1984 op 11.000 personen) als de Health Food Shoppers Study (uitgevoerd tussen 1973 en 1979 eveneens op 11.000 personen): vegetariërs leven niet langer dan niet-vegetariërs.

Nochtans zijn er wetenschappelijke gegevens in overvloed die een verband aantonen tussen een vegetarisch voedingspatroon enerzijds en een verminderd risico op ziekten als hoge bloeddruk, diabetes, sommige kankers en hart- en vaatziekten anderzijds. Zwaarlijvigheid komt zeker minder voor bij vegetariërs. Vegetariërs zijn ook minder vaak ziek. Waarom leven ze dan niet langer? Omdat de invloed van eetgewoonten op de gezondheid eigenlijk zeer moeilijk te onderzoeken is.

Waar trek je de grens?

Wie als vegetariër door het leven gaat, eet per definitie geen dierlijk voedsel. Dus is de puber die leeft van frieten, chips en cola, maar nooit vlees eet, een vegetariër? Of gaat het alleen om de echte gezondheidsfreaks die zich louter voeden met fruit en groenten? Waar trek je de grens? Het probleem voor veel wetenschappelijk onderzoek is dat er geen homogeniteit bestaat binnen het vegetarische eetpatroon, net zoals ook een niet-vegetarisch voedingspatroon zeer heterogeen kan zijn. Kan iemand die tweemaal per week kip, kalkoen of vis eet naast veel groenten en fruit in dezelfde groep worden geplaatst als wie dagelijks spek en curryworst naar binnen werkt en amper aan groen toekomt? Ook niet.

Het ogenschijnlijk scherpe contrast tussen vegetariërs en niet-vegetariërs is niet altijd zo scherp als gedacht: de grens tussen nooit vlees eten en zelden vlees eten kan eveneens zeer dun zijn, waardoor eventuele voor- of nadelen op gezondheidsvlak niet altijd duidelijk zijn en studies elkaar tegenspreken. Het is helemaal niet duidelijk of een gezonde voeding zonder vlees meer gezondheidsvoordelen biedt dan gezonde eetgewoonten met weinig vlees en vis. Wat we wel weten, is dat roken zowel bij vegetariërs als bij niet-vegetariërs het totale sterftecijfer drastisch de hoogte injaagt. Gezonde eet- en leefgewoonten kunnen de schadelijke gevolgen van roken niet opvangen.

Marleen Finoulst