Belgium : ‘No country for young men’?

In juni verscheen het lijvige eindrapport van de Commisie voor Pensioenen onder leiding van Frank Vandenbroucke. Na een jaar hard labeur en meer dan 45 vergaderingen overleg, maakte deze haar beleidsaanbevelingen openbaar.

De conclusie? We moeten met z’n allen langer werken. De berg baarde een muis, want dit wisten we natuurlijk al heel lang. De problematiek van de babyboomgeneratie, gekoppeld aan de gestegen levensverwachting en de gevolgen hiervan op onze levenstandaard en op de financiering van onze sociale zekerheid, vormen de ingrediënten van een al lang voorspelde perfecte storm (cfr. G. Peersman, K. Schoors, 2012). Die storm heeft intussen ons land bereikt en voor preventieve maatregelen is het nu spijtig genoeg te laat. Wat nu telt, is de vraag hoe we de schade zoveel mogelijk kunnen beperken. Daarvoor is een combinatie nodig van burgerzin, solidariteit, staatsmanschap, en een sociaal overleg dat zich verantwoordelijk opstelt. Overgoten met saus van moed, zelfopoffering, rationaliteit, en vastberadenheid. Welke chef-kok waagt zich aan dit delicaat gerecht?

Op basis van het rapport hebben de vakbonden in elk geval al een signaal gegeven dat de pensioenleeftijd hun domein is. Vraag is of de vakbonden ook bereid zijn om werk niet louter te blijven zien als een bron van inkomsten, maar ook als een “sleutel tot maatschappelijke integratie en erkenning” (dixit prof Hans De Witte, KULeuven op Radio 1). En dus ook als een instrument voor persoonlijke ontwikkeling en zingeving. En of we blijven vasthouden aan de historisch voorbijgestreefde idee dat werken en leven gebeurt in twee afzonderlijke werelden.

Wij kunnen ethisch gezien de jongere generaties niet opzadelen met een deficit waarvoor ze niet verantwoordelijk én politiek ook niet medeplichtig zijn. Of willen we in navolging van de verhuis van de productie naar lage loonlasten, ook onze jongeren ertoe aanzetten te verhuizen naar betere oorden?

Pensioenrechten moeten betaalbaar, aangepast, transparant en rechtvaardig opgebouwd kunnen worden (Guy Tegenbos, De Tijd, 17 juni). Er is dus werk aan de winkel!

De verantwoordelijkheid ligt ook bij de werknemers en bij de bedrijven. Het is tijd dat werknemers beseffen dat er weinig alternatieven zijn dan zich op de toekomst voor te bereiden, en dus op langer kunnen en willen werken. Fons Leroy (VDAB) stelt dat baanzekerheid moet vervangen worden door loopbaanzekerheid. En dit vereist evenzeer inspanningen van werknemers. Dit betekent ook openstaan voor opleidingen voor het verwerven van nieuwe of het versterken van bestaande competenties.

Bedrijven tenslotte dragen ook hun deel in de verantwoordelijkheid. Allerlei zijuitgangen om vroegtijdig te stoppen met werken, zoals werkloosheid met bedrijfstoeslag (vroegere brugpensioen) dienen oordeelkundig te worden afgesloten (het wordt in die zin alvast reikhalzend uitkijken naar de oplossing van het Delhaize-dossier!). Organisaties moeten oog hebben voor de werkbaarheid van werk én beroep doen op de sterktes en talenten van hun medewerkers met ruimte voor opleiding en ontwikkeling.

Willen we voorkomen dat generaties tegen elkaar worden opgezet en dat jongeren als kind van de rekening zich afzetten tegen ons maatschappijmodel, dan is het nu tijd om de koe bij de horens te vatten. “They are ready, are we ready ?”