De overheid kreeg precies 5 miljard euro om de 5 miljard euro aan pensioenverplichtingen te betalen die het van Belgacom overnam. Kosten en baten lijken netjes in evenwicht. Maar is dat wel zo?
Ruim 30.000 huidige en al gepensioneerde medewerkers van Belgacom krijgen de komende veertig jaar hun wettelijk pensioen van vadertje staat, en dus niet meer van het pensioenfonds dat Belgacom daarvoor had opgericht. Want bij de beursgang van Belgacom nam de overheid eind 2003 dit fonds over en toucheerde de 5 miljard die daarin was volstort. In ruil nam ze uiteraard ook de tot dan opgebouwde pensioenverplichtingen van Belgacom over, waarvan berekend is dat de actuele waarde ook 5 miljard euro rond is. In principe is dit dus een nuloperatie voor de overheid, al boekte deze regering de opbrengst van het pensioenfonds tot drie keer toe (in de lopende begroting, in het Zilverfonds en als afbouw van overheidsschuld).
Bovendien, gaat het wel om een nuloperatie? En wat is de jaarlijkse impact op de begroting van de overname van dat fonds én de daarmee samenhangende verplichtingen? Het kabinet van minister van Begroting Johan Vande Lanotte ( SP.A) maakte al enkele berekeningen die vorig jaar zijn uitgedeeld in de kamercommissie van Financiën. Ook gaf de minister in februari een antwoord op een parlementaire vraag van Carl Devlies ( CD&V). De tabel ( Impact van het overgenomen Belgacom-pensioenfonds op begroting) geeft de synthese van de antwoorden die de minister gaf.
Neem het voorbeeld van 2007. De 5 miljard euro uit het fonds levert (tegen een return van 4,5 %) jaarlijks 225 miljoen euro aan intresten op. Belgacom betaalt in 2007 ook nog eens 60 miljoen euro voor de nieuwe pensioenverplichtingen die dat jaar worden opgebouwd (die bijdrage van Belgacom dooft dus langzaam uit naarmate deze werknemers met pensioen gaan of het bedrijf verlaten). Tegenover deze inkomsten voor de overheid staan in 2007 voor 253 miljoen euro uit te betalen pensioenen aan 19.927 niet-actieven. Het saldo voor de overheid is daarom nog voor 32 miljoen euro positief. Maar de hele operatie heeft ook als gevolg dat Belgacom de komende decennia minder vennootschapsbelasting zal betalen. In 2007 bijvoorbeeld verliest de overheid 92 miljoen euro aan inkomsten. Dat betekent dus dat de pensioenoperatie al vanaf 2007 op de begroting zal wegen.
5 miljard euro onaangeroerd
Of kosten en baten elkaar uiteindelijk opheffen, is een groot vraagteken. Want het is opvallend dat het kabinet de simulatie slechts tot 2023 heeft gemaakt en dus ongeveer stopt op de piek van de te betalen pensioenen, hoewel de verplichtingen dus doorlopen tot voorbij 2040. Op onze vraag de simulatie door te trekken, kon het kabinet geen antwoord geven. Het is natuurlijk een huzarenstukje, of zeg maar onbegonnen werk, om zover vooruit te kijken. Toch is deze regering ervan overtuigd dat de verplichtingen vandaag afgerond 5 miljard euro waard zijn.
Maar wat als, en laten we het hopen, de gepensioneerde Belgacom-werknemer langer leeft dan de sterftetabellen vandaag voorspellen? Of wat als de medewerkers die nog actief zijn, nog stevige loonsverhogingen krijgen? Ook dan zullen de door de overheid te betalen pensioenen stijgen. Ook de rente- en inflatie-evolutie in de komende decennia zal een grote rol spelen in de eindafrekening voor de overheid. Punt is echter dat de overheid deze onzekere factoren en risico’s overnam, zonder daarvoor vergoed te worden.
Voorts doet het kabinet, zoals ze de zaken voorstelt in de tabel verspreid in de kamercommissie, heel wat moeite om de impact op de begroting te minimaliseren. Zo wordt ervan uitgegaan dat de 5 miljard euro die is gestort in het Zilverfonds, zeker tot 2023 een return van 225 miljoen euro biedt. Maar dat impliceert dat die 5 miljard minstens tot 2023 onaangeroerd blijft, terwijl het geld al vanaf 2010 kan gebruikt worden – op voorwaarde dat de schuldgraad lager dan 60 % is – om de extra kosten van de vergrijzing op te vangen. En het kabinet geeft wel de cijfers over de gemiste vennootschapsbelasting, maar houdt er voor de rest geen rekening mee, hoewel ze tot 2023 in totaal 765 miljoen euro aan vennootschapsbelasting zal mislopen. Wel verrekent ze de dividenden die Belgacom zal uitkeren om de totale impact op de begroting te berekenen, hoewel die dividenden niks van doen hebben met de hele operatie.
Gevolg: volgens de simulatie van het kabinet zou de operatie pas in 2018 op de begroting wegen, terwijl dus al vanaf 2007 geld vrijgemaakt zal moeten worden.
Daan Killemaes
De overheid heeft veel onzekere factoren en risico’s overgenomen, zonder daarvoor vergoed te worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier