Het nieuws over de plannen van de Volkswagendirectie om zeker drie fabrieken te sluiten en tienduizenden mensen te ontslaan is ook in Beieren hard aangekomen. De minister-president van de zuidelijke deelstaat, Markus Söder (CSU), roept op tot een ommekeer en wil dat de auto-industrie verregaande hulp krijgt. Hoe realistisch is het dat Europa nog afstapt van het nakend verbod op de verkoop van auto’s met verbrandingsmotor?
“Er is een Marshallplan voor de auto-industrie nodig”, zo luidt het pleidooi van Söder. “De ontwikkelingen bij VW zijn brutaal voor hét autoland Duitsland, ook al heeft het management duidelijk fouten gemaakt.” is van mening dat de recente aankondigingen het resultaat zijn van “het beloofde groene economische wonder: recessie en achteruitgang”. Hij wijst met een beschuldigende vinger naar Brussel en Berlijn. “De green deal en de beslissingen van de coalitie in Berlijn (waar de Groenen deel van uitmaken, red.) kosten Europa en Duitsland hun concurrentievermogen.”
Het Europees verbod op verbrandingsmotoren moet dus op de schop, vindt Söder. De Beierse christendemocraat wil ook een herinvoering van de premie voor elektrische auto’s en hij vindt dat er kortingen moeten komen voor het opladen van elektrische auto’s. Verder moet een transformatiefonds worden opgericht voor de toeleveranciers van de auto-industrie. Een andere dringende maatregel is gratis parkeren voor e-auto’s in stadscentra, aldus Söder.
Tijdens een personeelsvergadering maandagvoormiddag raakte bekend dat zeker drie van de in totaal tien Duitse Volkswagen-fabriek met sluiting bedreigd zijn. Fabrieken die open blijven, zullen het met minder personeel moeten doen, en als het van de directie afhangt zal het overblijvend personeel 10 procent van zijn loon moeten inleveren. De autobouwer wil zo kosten besparen en competitiever worden.
Honderdduizenden banen op het spel
In heel Duitsland stelt Volkswagen zowat 120.000 mensen tewerk. De helft van hen werkt in het hoofdkwartier en de belangrijkste fabriek in Wolfsburg. In de noordwestelijke deelstaat Nedersaksen bevinden zich, behalve Wolfsburg, nog vijf andere fabrieken. In Beieren heeft Volkswagen geen fabrieken, maar het hoofdkwartier van zustermerk Audi bevindt zich in Ingolstadt. Ook verschillende toeleveranciers van de industrie hebben fabrieken in Beieren.
De Beierse minister-president is niet de enige stem die zich de jongste maanden kritisch uitsprak over de plannen van Europa om de verkoop van auto’s met een verbrandingsmotor te verbieden tegen 2035. De Italiaanse minister van Industrie Adolfo Urso waarschuwde in september al voor een “ernstige crisis” in Europa waarbij honderdduizenden banen op het spel staan in de autosector. “Het plan van de Green Deal heeft al zijn tegenstrijdigheden aangetoond door de ineenstorting van de Europese markt voor elektrische voertuigen en de ernstige crisis van de Europese autofabrikanten. De cijfers spreken voor zich. Het is nu al duidelijk dat dit plan niet houdbaar is”, klonk het.
Een andere vrees die Urso heeft geuit, is dat Europa te afhankelijk kan worden van Chinese grondstoffen. “Het risico is dat we overstappen van afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen naar afhankelijkheid van kritieke grondstoffen die afkomstig zijn uit, geproduceerd of verwerkt worden in China,” aldus de industrieminister. Europa moet rekening houden met de “strategische autonomie” van zijn productieve capaciteit voor het geval er nog een oorlog of pandemie uitbreekt, voegde hij eraan toe.
Is een ommekeer realistisch?
De Italiaan verwacht dat Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het initiatief zal nemen om de ambitie voor de overstap naar elektrische wagens te vertragen. In principe staat pas in 2026 een herziening van het verbod op nieuwe verbrandingsmotoren gepland, maar gezien de economische gevolgen voor de auto-industrie, is sneller schakelen de evidentie, volgens Urso. Als de Commissie vasthoudt aan het verbod op verbrandingsmotoren in 2035, zal ze aanzienlijke financiële middelen moet vrijmaken om de transitie te versnellen, klinkt het.
‘Een belangrijke factor is dat de Duitse regering van Olaf Scholz zich voorlopig niet verzet tegen het verbod op auto’s met een verbrandingsmotor’
Professor Marc De Vos, UGent
Professor Marc De Vos, expert in Europese politiek, denkt niet dat Europa het geweer nog van schouder zal veranderen. “De Green Deal is een prioriteit voor de Europese Commissie en dat verbod op de verkoop van auto’s met verbrandingsmotoren is een belangrijk punt op de agenda. Dat heeft Europa heel duidelijk gemaakt. Maar het valt ook niet uit te sluiten dat het beleid opnieuw ter discussie staat. Er kan een soort noodsituatie ontstaan naar aanleiding van nieuws over het aantal ontslagen bij Volkswagen bijvoorbeeld.”
De Vos verwacht dat het betoog uit Italië alleen niet genoeg is om het beleid van de Europese Commissie te veranderen. “Italië is sowieso een land dat erg kritisch staat tegenover het beleid van de Europese Commissie. Een belangrijke factor is dat de Duitse regering van Olaf Scholz zich voorlopig niet verzet tegen het verbod op auto’s met een verbrandingsmotor. Maar ook dat kan nog op korte termijn veranderen in de aanloop naar de Duitse verkiezingen van volgend jaar.” Het valt nog af te wachten of bondskanselier Scholz alsnog het geweer van schouder verandert nu het banenverlies in de autosector concreet wordt.
‘Dit gaat niet zomaar weg’
Als er geen actie wordt ondernomen, waarschuwt Adolfo Urso voor onrust, vergelijkbaar met de recente protesten van Europese boeren tegen de Green Deal. “Iedereen is zich ervan bewust dat als we niet snel handelen, we binnen een paar maanden niet alleen boeren met hun tractoren zullen zien in Brussel, Straatsburg en andere Europese hoofdsteden, maar ook werknemers,” zei Urso. “We beginnen die sfeer al in heel Europa te voelen.”
Marc De Vos acht het plausibel dat andere delen van de Europese Green Deal opnieuw onder de loep worden genomen. “De ETS, de belasting die de industrie betaalt op de uitstoot van CO2, wordt in 2026 verhoogd en daarna nog verder stapsgewijs. Er klinken steeds meer kritische stemmen die dat in vraag stellen. Duitsland bijvoorbeeld, heeft Europa onlangs een steunpakket gevraagd van liefst 1.400 miljard euro om zijn industrie weer competitief te maken. Met andere woorden, het thema van de concurrentiekracht van onze industrie zal niet zomaar verdwijnen,” voorspelt De Vos.
