Bedanken voor promotie

Een promotie wordt meestal beschouwd als een eer, maar soms pakt het verkeerd uit. Kunt u een promotie weigeren omdat u er niet klaar voor bent, omdat u denkt dat de functie niet bij u past of omdat u tijd vrij wilt houden voor uw gezin?

Jean-Philippe Mulders noemt zich een gelukkig man. “Het klinkt misschien afgezaagd, maar ik ben in harmonie met mezelf en dat kun je zien.” Wel geeft hij toe dat hij meer zou kunnen verdienen, naar verdere bestemmingen reizen tijdens zijn vakantie of met een mooiere functietitel pronken op zijn visitekaartje, maar dan had hij de promotie moeten aanvaarden die zijn werkgever hem aanbood.

Dat heeft Mulders, die executive consultant is bij het loopbaanbegeleidingskantoor Galilei-Randstad, niet gedaan. “Ik heb erover nagedacht en ben tot de conclusie gekomen dat ik me in mijn huidige functie uitstekend op mijn plek voelde. Liever dan de ladder in de onderneming te beklimmen, wilde ik me richten op een functie als consultant en me blijven wijden aan wat me boeit: het menselijke element.”

Krijgt consultant Mulders vaak mensen over de vloer die twijfelen aan een promotie? “In onze rol als loopbaanbegeleider krijgen we dat soort vragen zelden. In zo’n situatie wordt zelden advies van buitenaf gevraagd.” Met reden: welke werknemer voelt zich niet vereerd wanneer hem of haar de kans wordt geboden een stapje hogerop te komen? Niet alleen professioneel, maar ook in de familie en op sociaal niveau is dat een reden om trots te zijn. En dan is er natuurlijk ook nog de financiële bonus waarmee een promotie meestal gepaard gaat.

Incompetentiedrempel

“Uitgaand van het peterprinciple is het voor sommige werknemers beter te weigeren”, stelt Philippe Van Wersch, opleider en zaakvoerder van hr-adviesbureau Alias Consult. Het peterprinciple, beschreven door de Amerikaan Laurence J. Peter, houdt in dat elke werknemer dichter bij zijn incompetentiedrempel komt naarmate hij stijgt in de hiërarchie. Uiteindelijk wordt dan de ‘consequentie van Peter’ bereikt, waarbij elke functie wordt ingenomen door een werknemer die de verantwoordelijkheid voor die post niet aankan. Wanneer weet u of de promotie net boven uw vaardigheden ligt? “Je moet jezelf kennen”, vindt Jean-Philippe Mulders. “Je moet weten wat je werkelijk wilt en tijd nemen voor introspectie: wie ben ik? Waar ga ik naartoe? Wat is mijn loopbaandoelstelling? Wat zijn mijn competenties? Daarna is elk individu vrij om bewust zelf te kiezen.”

Privéfactoren tellen mee

“Het is ook belangrijk aan de situatie thuis te denken”, zegt Patrick Fogel, consultant bij Insidecoach. “Kleine kinderen, een partner in het buitenland, persoonlijke problemen, de wens om tijd met het gezin te kunnen blijven doorbrengen. Dat telt allemaal mee en het moet allemaal worden besproken voor je in het diepe springt.”

Je personeelsdirecteur zal je misschien niet spontaan de gelegenheid bieden, dus vraag zelf om bedenktijd. Laat u ook niet pushen door uw superieuren. “Die hebben soms de neiging aan te dringen op acceptatie”, waarschuwt Philippe Van Wersch. “Voor hen is het vaak gemakkelijker intern iemand te zoeken dan de ideale kandidaat van buitenaf aan te trekken.” Toch is het onverstandig toe te zeggen als je eigenlijk twijfels hebt, want als je hebt aanvaard, is het moeilijk professioneel een stap terug te doen. Al was het alleen maar om het salaris, want de wet staat werkgevers niet toe het salaris van een werknemer weer te verlagen.

Niet iedereen is een geboren leider

Als het dan verkeerd loopt, voelt de bevorderde werknemer zich alsof hij in de val is gelopen. “Ik ken bijvoorbeeld een heleboel technici die heel goed waren in hun vak. Maar zodra ze tot technisch verantwoordelijke waren gepromoveerd, bleek dat ze absoluut niet voor een managersfunctie geboren waren”, vertelt Philippe Van Wersch. “De persoon komt dan in een stressdynamiek terecht. Hij kan zijn taken niet meer aan en alles loopt mis.”

Een vicieuze cirkel waar iedereen in terecht kan komen, noemt Jean-Philippe Mulders het. “Burn-out, het gevoel dat het werk geen betekenis meer heeft, depressie, alcoholisme ook. We zien de jongste jaren steeds meer verantwoordelijken die de handdoek in de ring gooien”, stelt hij vast. “Het bedrijf vraagt steeds meer van hen omdat het crisis is, omdat er gekort wordt op de budgetten of omdat met minder mensen meer werk moet worden verzet. Iedereen moet dus voor zichzelf grenzen weten te stellen.”

Nee kunnen zeggen

Maar hoe weiger je een promotie? Hoe zeg je ‘nee’ op een vraag als ‘ja’ het verwachte antwoord is? Heel voorzichtig, zeggen de consultants. Leg uit dat het niet het juiste moment is, dat je het gevoel hebt dat je niet alle vereiste vaardigheden bezit, dat je tijd nodig hebt voor je gezin. “Of vraag of je de huidige persoon in die functie gedurende een bepaalde periode mag vervangen, zodat je aan de functie kunt wennen”, stelt Philippe Van Wersch voor.

Wek in elk geval niet de indruk dat je geen ambitie hebt. Dat wordt niet gewaardeerd, ook niet als je een bescheiden functie hebt. Uiteindelijk komt het aan op de bedrijfscultuur en op de bereidheid van je hr-directeur om naar je te luisteren. Als je een promotie weigert, riskeer je uiteraard dat je daalt in de achting van je chef en dat een volgende, potentieel wel interessante promotie aan je neus voorbijgaat.

MÉLANIE GEELKENS