Banken naar de slachtbank

Midden januari bracht de High Level Expert Group verslag uit aan de minister van Financiën over niets minder dan “de toekomst van de Belgische financiële sector”. De berg baarde een muis. De Belgische financiële elite verschanst zich in een egelstelling. De financiële crisis van 2008 toonde aan dat ambitie slecht kan aflopen. De experts lieten Dexia, toch nog altijd goed voor een vordering van 237,5 miljard, helemaal buiten beschouwing. Nergens is ook een aanzet tot de aanmoediging van risicokapitaal te bespeuren. Als de Belgen hun welvaart willen behouden, zullen ze meer risico moeten nemen. Dat de speculatietaks structureel de financiering van jonge, risicovolle bedrijven zou ondermijnen, ontging de experts eveneens. Intussen is de beurshandel in die ‘smallcaps’ gehalveerd. Gelukkig redde Luc Coene, eregouverneur van de Nationale Bank, de communicatie over het expertenrapport door in alle media uit te halen naar de fiscale begunstiging van de spaarboekjes. Waarop de politiek prompt repliceerde dat daar niet aan geraakt wordt. Exit expertengroep, zeker nu de minister niet inging op haar verzoek een permanente opdracht te krijgen.

In het rapport staat ook nauwelijks iets over de nieuwste ontwikkelingen in de financiële wereld, over alles wat onder de noemer fintech valt. De experts stellen wel vast dat we in België “een cultuur of een omgeving missen waarin de groei van fintechbedrijven actief wordt gestimuleerd”. Of nog: “De FSMA moet de instapdrempels voor nieuwe spelers afstemmen op wat in de ons omringende landen gebeurt.” Intussen loopt België in nieuwe betaaltechnieken (draadloos, biometrisch, enzovoort) ver achter op zijn buurlanden. Apple Pay wordt midden juni dan ook niet in België uitgerold.

Die lethargie is zonder meer gevaarlijk. Dat blijkt uit Bye Bye Banks? van James Haycock. In dat kleine en toegankelijke boekje ziet de Britse digitale entrepreneur de banken de weg van de telecommunicatiebedrijven opgaan. Het gras zal voor hun voeten worden weggemaaid. De gevestigde instellingen worden logge nutsbedrijven, terwijl inventieve financiële nieuwkomers grote sier maken. Die fintechbedrijven danken hun opgang aan performante en vlot beschikbare technologie, en aan het avontuurlijke gedrag van overal geconnecteerde consumenten. De nieuwkomers opereren ook in een haast grenzeloze omgeving, wat hun een groot competitief voordeel oplevert.

Haycock ziet de klassieke banken krimpen, verdrongen of overbodig worden. Zoals Nokia verdrongen is door de iPhone van Apple, of zoals de sms-dienst van de telecombedrijven door WhatsApp van Facebook. In de bankwereld heten de bedreigende spelers dan Paypal, het Britse Affirm of één van de paar duizend start-ups waarvan we de naam nog niet eens kennen. Dat geldt zowel voor het betalingsverkeer als voor kredietverlening en beleggen. De Britse overheid en de Europese Commissie willen het betalingsverkeer dit jaar helemaal openstellen voor derde partijen, uiteraard in de mate dat die nieuwkomers de veiligheid en de privacy respecteren. Zodra zo’n derde speler de relatie van de bank met de klant doorkruist, is het hek van de dam. Wie te veel geld op zijn zichtrekening heeft, kan dan een voorstel krijgen dat geld beter te beleggen, bijvoorbeeld via Lending Club in kredieten aan wie te weinig op zijn rekening heeft.

Het inkrimpen van de banken dreigt echter vooral het gevolg te zijn van de opmars van blokketens (blockchains), de technologie achter de bitcoinmunt. Die maken rechtstreekse transacties tussen partijen mogelijk, zonder tussenkomst van een bank of een instelling (clear-ing and settlement) die nu de betrouwbaarheid garandeert van de partijen die bij transacties betrokken zijn. Dankzij blokketens zal het boekhoudsysteem van bedrijf A rechtstreeks en veilig praten met het boekhoudsysteem van bedrijf B. Zoals Skype een vaste telefoonlijn overbodig maakte, zo zullen blockchains de financiële wereld op zijn kop zetten, verwacht Haycock. De Bank of England spreekt al van the internet of finance, een variant van the internet of things.

Deze digitale en globale storm dient zich aan op een moment dat de banken in beleggingen nauwelijks nog een leiderspositie hebben. En wie nul rente biedt, krijgt straks nul loyauteit terug. Daarenboven verschuift de helft van het vermogen de volgende dertig jaar van stervende babyboomers naar de generaties van rond de eeuwwisseling. Naar jonge mensen dus, van wie kan worden verwacht dat ze best hun doen en laten, hun hebben en houden willen toevertrouwen aan de dienstverleners die hun wereldwijd, het goedkoopst en het snelst de meest opwindende diensten leveren.

De auteur is publicist.

PAUL HUYBRECHTS

De klassieke banken zullen krimpen, verdrongen of overbodig worden.