Azië: de gevangene van de dollar?

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer.

Reacties: visienoels@trends.be

* Het begrip ‘prisoner’s dilemma’ ontstond nadat twee personen samen en misdaad hadden gepleegd. Er was geen enkel bewijs en getuigen waren er evenmin. Indien de twee na hun arrestatie samenwerkten (zwijgen), zou er slechts een minimale straf zijn. Als slechts één de andere verklikte, zou de verklikker vrijkomen, terwijl de andere langer gestraft zou worden. As ze elkaar alle twee verklikten, zouden ze beiden een zware straf krijgen.

Wat zou mevrouw Bush tegen haar George DoubleYou hebben gezegd na haar uitstapje in Brussel? “Darling, de pralines zijn hier toch wel duur geworden. Vorige keer was een tiendollarbiljet nog voldoende. Nu moest ik er nog een vijfdollarbiljet bij doen. Die Belgische chocolade smaakt me niet meer zo. “

De president had net naar de nieuwszender CNN gekeken en vernomen dat de dollar sterk was verzwakt die dag. De aanleiding was blijkbaar een of andere verklaring van Korea. Eerst zag Bush daarin de bevestiging dat dit land inderdaad een deel is van de As van het Kwade. Maar al snel fluisterde een adviseur hem toe dat het hier ging om… Zuid-Korea. En dus was het enige wat hij tegen zijn vrouw kon zeggen: ” Surprise honey, I shrunk the dollar“.

Aziatisch ‘prisoner’s dilemma’. De Verenigde Staten had einde 2004 ongeveer 84 % van de bestaande spaartegoeden in de wereld nodig om zijn eigen spaartekort te financieren. Sinds 2001 hebben de Aziatische centrale banken ongeveer 70 % van dat tekort uit hun reserves gefinancierd. Privé-beleggers toonden immers helemaal geen interesse. De praktijken van de centrale banken zijn intussen zo ingeburgerd, dat veel economen ernaar verwijzen met de term Bretton Woods II-systeem. Een systeem dat tegelijk veel weg heeft van een prisoner’s dilemma (*) voor de banken. In zo’n situatie lijden de diverse spelers een minimaal verlies als ze samenwerken. Maar als één partij het stilzwijgende pact opzegt, gaat net die partij met alle winst lopen, terwijl de andere met zware verliezen wordt geconfronteerd. Momenteel gaan velen er nog steeds van uit dat de Aziaten hun dollars niet meteen zullen verkopen. “Ze hebben zelf baat bij dit systeem,” zo luidt hun argument.

Maar dat is een wat simplistische redenering. Waarom bleven de banken krediet geven aan een uit de hand lopend project zoals de Kanaaltunnel? Ook dat was een voorbeeld van een prisoner’s dilemma. Iedereen bleef zijn kredieten uitbreiden, tot één bank besloot niet langer te volgen, en op die manier haar mogelijke verliezen wilde beperken (vergelijk het met Korea nu). Gevolg: de anderen moesten al snel volgen.

Greenspan en de meteoriet. Ik geef toe dat deze feiten niet nieuw zijn. Bovendien is er een soort moeheid bij de beleggers te bespeuren over het twin deficit-thema. Het schijnt allemaal toch niets uit te maken. De dollarzwakte van de afgelopen jaren heeft de Europese bedrijven (nog) niet in ademnood gebracht. En aan de andere kant van de oceaan hebben ook de Amerikanen nog geen enkel negatief effect ondervonden.

Soms wordt de idee geopperd dat het verbeteren van het Amerikaanse overheidstekort de problemen snel zou oplossen. De economen van de in Brussel gebaseerde Europese denktank CEPS berekenden echter dat het behalen van een begrotingsevenwicht maximaal slechts één procent van het lopende tekort zou afdoen. Voor het spaartekort van de VS gaat het hier dus om een vestzak-broekzakoperatie. Het spaartekort van de gezinnen of bedrijven zou groter worden, want tegelijk zouden belastingverlagingen of investeringsaftrekken worden teruggeschroefd.

Gelukkig is er Superman Greenspan. Zou die het gevaar niet op het laatste moment weren? De mythische Greenspan is aan zijn laatste jaar als voorzitter van de Amerikaanse centrale bank bezig. Wellicht bereidt Hollywood al de verfilming van zijn levensverhaal voor. Ik zie de trailer al voor me: een grote meteoriet nadert de aarde en zal verwoestend neerkomen op Wall Street. De beurzen kelderen. Maar net wanneer de ruimtesteen de dampkring binnendringt, spreekt Alan Greenspan de geruststellende woorden: “Bij een eventuele impact zal ik de rente doen dalen”. Waarop Wall Street de beurzen pijlsnel de hoogte injaagt en het naderende gevaar uitbundig naast zich neerlegt.

Fictie, maar niet zo ver verwijderd van de droomwereld waarin beleggers momenteel leven…

Het gaat niet om de dollar. Het bezoek van Bush aan Europa wordt unaniem afgedaan als een charmeoperatie. Maar waarom wil de Amerikaanse president vandaag de brokken zo graag lijmen? Zou het niet kunnen dat hij binnenkort Europa echt nodig heeft? Nu Rusland, Korea en India immers hebben beslist om andere dingen met hun reserves te doen dan dollars kopen, wordt het bankenconsortium rond The United Obesitas Economy erg klein.

China blijft op het eerste gezicht zowat de laatste gevangene van de dollar. En eigenlijk houden de Chinezen de VS alleen maar in een nog sterkere financiële en economische wurggreep. Taiwan zou wel eens de pasmunt kunnen zijn om daaruit te ontsnappen. Misschien geeft de VS de verdediging van deze ‘opstandige provincie’ op in de toekomst. Meteen zou, na Hongkong en Macao, de Chinese eenmaking een feit zijn. Zou de VS dit ook zo aanvoelen? Of is het toeval dat de wapenleveringen van Europa aan China zo prominent op de agenda stonden?

En zo heeft de zwakte van de Amerikaanse munt ook geopolitieke gevolgen. Die zwakte is het resultaat van een jarenlange politiek van een natie die nog te weinig zelf produceert, te veel consumeert en te veel schulden heeft. De zwakte van de dollar is dus een afspiegeling van het naderende einde van de Amerikaanse financiële, economische en militaire hegemonie.

Geert Noels