AZIATISCHE GRIEP IN ’98 ?

Nu ook Zuid-Korea na Japan en Zuidoost-Azië wankelt, ziet de financiële crisis in het Verre Oosten er somberder uit dan zes maanden geleden toen Thailand onderdoor ging. Kan de Aziatische griep in 1998 overslaan en de economische heropleving in Europa en de VS aantasten ? Jos Kestemont, regional general manager van BBL in Singapore, die na een verblijf van twaalf jaar in Zuidoost-Azië zowat de deken is van de Belgische bankiers in de regio, is optimistisch, zowel voor Europa als voor Oost-Azië. Kestemont : “Europa deelt ongetwijfeld in de klappen. Enerzijds neemt de mogelijkheid af om er op korte termijn uitrustingsgoederen te verkopen. Anderzijds is ook de koopkracht van vooral de middenklasse, die naar Europese producten uitkeek, zwaar aangetast. Ruim één derde van de wereldomzet in Franse luxegoederen was trouwens bedoeld voor het Verre Oosten en vooral voor Japan. Dat land kan, met vijf achtsten van het BNP van heel Azië, trouwens een enorme hefboom vormen voor de wereldeconomie. Maar tot nu toe heeft de Japanse regering gefaald om het consumentenvertrouwen te herstellen : haar recente detaxatie van de consumptie compenseert nauwelijks de zesmaal hogere belasting die zes maanden geleden werd ingevoerd.

TRENDS. Ook elders in de regio zullen de politieke leiders hun struisvogelpolitiek moeten laten varen. Midden de jaren ’80 leidde een recessie tot een eerste schuchtere deregulering. Nu is een meer radicale politieke ommekeer noodzakelijk.

JOS KESTEMONT (BBL-ASIA PACIFIC). Er zullen nog lijken uit de kast vallen, toch ben ik ervan overtuigd dat de financiële crisis wordt uitgezuiverd. Er is een sterke politieke wil aanwezig om economische hervormingen door te voeren, maar er schort wat aan de uitvoering van de maatregelen. Jarenlang beschikten deze landen over degelijke administraties en een goed opgeleide politieke elite. Maar tijdens de jaren van onafgebroken economische groei zijn deze mensen naar de privé-sector overgestapt. Mede door dat gebrek aan kwaliteit in de centrale banken en de ministeries reageert men vandaag minder alert. Singapore en Hongkong met hun combinatie van maximale economische vrijheid en stevig politiek leiderschap vormen daarop een uitzondering en zijn minder getroffen. Indonesië had aanvankelijk de juiste reflex, maar om politieke redenen lijkt de onzekerheid daar nu het grootst. In welke omstandigheden zal president Suharto worden opgevolgd ?

Surpluscapaciteit en competitieve devaluaties in Oost-Azië zwengelen de export van deze landen aan. De “Aziatische solden” kunnen ook bij ons een neerwaartse druk op de prijzen teweegbrengen en zullen knagen aan de winstmarges van onze bedrijven. Wordt de prille groei in Europa straks niet ernstig afgeremd ?

De economische heropleving in Europa heeft genoeg veerkracht om een aantal negatieve effecten die uit Azië overwaaien op te vangen. De niet-inflatoire groei is positief, de Europese Unie heeft een gezonde buitenbalans en kan in tegenstelling tot de VS heel wat incasseren. Nadat de wereldeconomie gesteund heeft op de groei in Oost-Azië en de VS zal ze nu een tijdje op haar derde cilinder Europa moeten draaien. Dat het protectionisme in de VS een kans maakt, denk ik niet. De Amerikanen hebben in het Verre Oosten voortdurend de vrijhandel gepredikt. Ze hebben de zwakste schakel in de regio Thailand aangepakt om hun principes op te dringen. Heel het Verre Oosten staat open voor deregulering en de Amerikanen zullen daar het meeste van profiteren.

Europese multinationals als ABB, Thomson-CSF, Daimler, Nokia, blijven zich nestelen in de regio, ondanks tegenwind op de korte termijn. Is productie in Azië nu interessanter dan ooit ?

Als we in het jaar 2000 op vandaag zullen terugblikken, zal blijken dat we in het Verre Oosten koopjes konden doen, ook voor aandelen en obligaties in lokale munt. Voor Belgische bedrijven zijn er behalve voor consumptiegoederen tal van andere mogelijkheden : industriële productie ter plaatse voor zover men niet te zeer afhankelijk is van import uit Europa. Zeer gegeerd zijn ook consultancyfirma’s : zij kunnen meehelpen aan het transparanter maken van bedrijfsboekhoudingen en een efficiënter bedrijfsmanagement. Belangrijk is ook dat gemakkelijker dan voorheen eigendomsrechten, zelfs grondrechten, worden toegekend aan buitenlanders. Zeker Japans vastgoed wordt in die zin interessant voor investeerders. Overal worden de grenzen verder opengesteld voor buitenlandse bedrijven en zijn meer soepele overnamewetten aan de orde. Dat is ook zo in Maleisië waar de bekwame Anwar Ibrahim de ruwste kantjes van premier Mahathirs antiwesterse retoriek voor inlands gebruik bijschaaft.

Anders dan in Latijns-Amerika gaat het hier vooral om een schuldcrisis in de privé-sector. Het IMF draait de kredietkraan dicht terwijl ondernemingen wankelen. Het IMF-medicijn krijgt kritiek.

Begin december 1997 zag de toestand er zo slecht uit dat in de algemene paniek zelfs de allerbeste bedrijven geen krediet meer kregen. De IMF-tussenkomst heeft het restrictief maken van kapitaal toen afgewend. Indien het IMF niet de nodige fondsen had gemobiliseerd zou men overgegaan zijn tot een moratorium voor Zuid-Korea, wat een fataal domino-effect zou hebben gehad. Een deel van de kritiek is echter wel terecht : het Muntfonds heeft te lang gewacht en het verkeerde medicijn toegediend door budgetrestricties op te leggen aan landen waar begrotingstekorten nooit een probleem zijn geweest. Bovendien komt het stimuleren van de vraagzijde niet voor in de woordenschat van het IMF, terwijl er precies een injectie van middelen nodig was. Kennelijk heeft het Muntfonds dat ingezien en neemt gas terug. Niettemin moet men vaststellen dat het internationale financiële systeem veel beter reageert dan begin van de jaren ’80. Ondanks het uitzaai-effect van de globalisatie, zijn er vandaag voldoende instrumenten om de macro-economische problemen op te lossen. Ik verwacht geen doemscenario, tenzij natuurlijk irrationele paniekreacties het vertrouwen in het financiële stelsel ernstig zouden ondermijnen. Op het micro-economische vlak mag men de enorme flexibiliteit van de Oost-Aziatische economieën niet onderschatten.

ERIK BRUYLAND

JOS KESTEMONT (BBL-ASIA PACIFIC) Als we in het jaar 2000 zullen terugblikken op de gebeurtenissen van vandaag, zal blijken dat we in het Verre Oosten koopjes konden doen.