Arrogant en irrelevant

Het Griekse drama, de eurocrisis, verontwaardigde jongeren en concurrentie van groeilanden ondermijnen het Europese zelfvertrouwen. Intussen percipieert de buitenwereld ons als arrogant en almaar minder relevant.

Bij zo’n somber beeld zou je haast vergeten dat Europa nog altijd het belangrijkste en meest welvarende handelsblok ter wereld is. Of dat België voor de meeste multinationals nog altijd meer rendeert dan hun investeringen in China. We hebben troeven, als we ze niet verkwanselen. Intussen zitten we met werkloosheidcijfers van 45 procent in Spanje en 22 procent in België onder jongeren van 15 tot 24. Of oplopende vergrijzingkosten die bij een levensverwachting van 90 jaar de overheidsschulden in Europa tegen 2060 doen oplopen tot 200 procent van het bruto binnenlands product als slechts de helft van de bevolking aan de slag is.

Als welvaartsstaten kreunen onder schulden, moeten de bedrijven en ondernemers de motor draaiend houden. Maar dynamische bedrijven dreigen weg te trekken naar groeimarkten. Investeringen in China & co renderen – ondanks de horten en stoten waar ook zij niet immuun voor zijn – op termijn beter door de dynamiek van landen die vooruit willen. Hopen dat wij onze kennisvoorsprong handhaven, is kortzichtig. Onze meest getalenteerde jongeren volgen de bedrijven daar waar ze hun capaciteiten kunnen waarmaken: in of buiten Europa. Ambitieuze IJslanders en Ieren van de Erasmus-generatie houden het hier al voor bekeken.

Vertrouwen is de brandstof van een economie. Maar wantrouwen en populistische opstoten zijn onvermijdelijk als leiders bij hoog en bij laag zweren dat geen enkel land uit de eurozone failliet kan gaan, dat de euro en de Europese constructie welvaart brengen en het tegendeel blijkt. Europa zou sterker verrijzen uit crisissen. Het moet wel, als we willen voorkomen dat er in Brussel en Straatsburg ‘een Europa zonder Europeanen’ overblijft.

Intussen lijkt de buitenwereld steeds meer in een wereld zonder Europa te leven. “Arrogant als het zelfverklaarde morele baken van de wereld, maar irrelevant”, getuigden Aziaten tijdens het colloqium ‘Europe and the Asian Century’ van de Brusselse denktank Friends of Europe. We kunnen het wegwuiven als onstuimige arrogantie van nieuwkomers of de confrontatie met de realiteit aangaan.

De realiteit is dat mondige opkomende landen niet langer eenzijdig opgedrongen spelregels aanvaarden en dat de westerse industrielanden moeten inbinden tijdens de onderhandelingen over de verdere liberalisering van de wereldhandel. Europees commissaris voor Handel Karel De Gucht relativeert de dreiging: we moeten pragmatisch met de nieuwe politieke en economische concurrenten leren om te gaan, zonder onze ziel te verkopen. Bedrijven mogen niet hun bedrijfsstrategie uit handen geven in ruil voor markttoegang. Maar we moeten niet protectionistisch handelen, maar onze partners als gelijkwaardig behandelen. China moet inzien dat macht ook verantwoordelijkheid meebrengt.