Architect van Big Mining

Gaat Marius Kloppers (45), de Zuid-Afrikaanse topman van ‘s werelds grootste mijnbouwgroep, het Brits-Australische BHP Billiton, de geschiedenis in als de man die de aanzet heeft gegeven voor een van de belangrijkste economische conflicten van het volgende decennium? De Chinese aluminiumgigant Chinalco, de Chinese regering dus, nam vorige week in tandem met zijn Amerikaanse sectorgenoot Alcoa een belang van 9 % in Rio Tinto. Niet dat de Britse groep gezwicht zou zijn voor het bod van BHP Billiton. Kloppers’ verhoogde bod (3,4 aandelen BHP tegen 3 voor één Rio in november vorig jaar) werd opnieuw te licht bevonden. Chinalco’s prompte tegenzet (het equivalent van 4,1 BHP-aandelen per Rio-aandeel) was in elk geval een signaal dat de allergrootste mijngigant in de geschiedenis er niet komt zonder de zegen van Peking.

Voor de Chinezen verstoort de op til zijnde megafusie de harmonie. En als Chinese communisten, die gretig lippendienst bewijzen aan de vrije markt, uitgerekend die twee woorden – ‘harmonie’ en ‘verstoren’ – samenbrengen, dan is het hen menens. Een BHP/Rio-combinatie kan de prijzen voor mijnbouwgrondstoffen omhoogjagen. Met 20 % van de omzet is China BHP’s belangrijkste klant en de betrekkingen met Chinese staalbedrijven waren al gespannen. Ook zonder de beoogde fusie worden dit jaar voor ijzererts prijsstijgingen verwacht van minstens 50 %. Het nieuwe megaduo zou de grootste koperproducent ter wereld worden, en de hoofdspeler in ijzer, aluminium, nikkel, kolen en diamant. Na ‘Big Oil’ vindt Marius Kloppers de tijd rijp voor ‘Big Mining’. Naar eigen zeggen heeft dat minder te maken met hogere prijzen voor grondstoffen dan met een rationeel beheer ervan.

BHP Billiton zit met één poot in olie en gas, wat eerder uitzonderlijk is in de mijnbouw. Anders dan zijn voorganger heeft Kloppers meer oog voor mijnbouw dan voor olie. Maar rationalisaties in de oliesector werkten inspirerend op de jonge managementconsultant en ingenieur. Nauwelijks enkele weken nadat hij in oktober het roer bij BHP Billiton had overgenomen, lanceerde hij een bod op Rio Tinto, het nummer twee in mijnbouw na BHP Billiton. Of de Zuid-Afrikaanse stormram hiermee een debat ontketent tussen leveranciers van grondstoffen en verbruikers (behalve de Chinezen zijn ook Japanse en Europese staalproducenten en hun reguleringsautoriteiten ongerust) zal moeten blijken. Vast staat dat Kloppers de wedloop tussen de grote mijngroepen naar een nieuwe consolidatie weer leven inblaast. Mijnbouwgroepen zitten op cash, drijvend op de grondstoffenhonger van China en India.

Volgens Kloppers zijn de prijsstijgingen het gevolg van een te trage doorstroming van grondstoffen vanuit de mijnen naar verwerkende fabrieken. “Onder één gezamenlijk management kan het potentieel van BHP Billiton en Rio Tinto optimaal renderen.” De nieuwe BHP-topman gaat ervan uit dat consolidatie niet alleen risicospreiding tussen cyclische ertsen en mijnen mogelijk maakt, maar vooral kostenbesparend werkt door logistiek en infrastructuur efficiënt te benutten. Zoals de olieconcerns in de jaren 90 moeten de mijnbouwgroepen de mijnen rationeler uitbaten. Krachtenbundeling zal ook het aanboren van moeilijk toegankelijke exploratiegebieden vergemakkelijken.

Vorig jaar plaatste het Amerikaanse businessblad Fortune Marius Kloppers 18de in een lijst van de 25 meest invloedrijke zakenlui ter wereld. Niettemin staat de Afrikaner uit Kaapstad – nu woont hij met zijn gezin in het Australische Melbourne – ondanks een jaarloon van zo’n 5,6 miljoen dollar (bonussen en aandelenopties inbegrepen) bekend als zuinig. Arrogant in zaken, maar privé een bescheiden man. “Mijn vier jaar oude Nissan was tot voor kort mijn belangrijkste uitgave”, schertst hij in de schaarse interviews tussen een onophoudelijke stroom intercontinentale vluchten door. Weekends met zijn drie kinderen, onder wie een Zoeloemeisje geadopteerd uit een arm gezin, zijn heilig. Behalve Afrikaans en Engels spreekt hij vlot Nederlands, Duits en Frans.

Tot hij in 1992 aan de slag ging bij de Zuid-Afrikaanse mijngroep Gencor leek Kloppers bestemd voor een academische carrière. Na een ph.d. aan het Massachusetts Institute of Technology en een MBA van Insead werd hij managementconsulent bij McKinsey in Nederland. Maar bij Gencor (later omgedoopt tot Billiton) ontpopte hij zich tot een strategische denker en een gedreven operationele manager. Hij was de wegbereider voor het samengaan in 2001 van het Australische BHP met Billiton en de man achter de overname in 2005 van WMC Resources, de grootste uraniummijn ter wereld in Australië. Kloppers is er duidelijk de man niet naar om zich neer te leggen bij de afwijzing van Rio Tinto. Hij gaat praten met de Chinezen en met antitrustregulatoren. De weg naar de megafusie kan nog maanden aanslepen.

Erik Bruyland