“Apple is sympathiek omdat het nooit ons marktaandeel heeft gehaald”

Onder druk van de Europese Commissie – die met een boete van 3 miljoen euro per dag zwaaide – gaf Microsoft eind vorige maand dan toch wat meer technische uitleg bij zijn Windows-besturingssysteem. Is Microsoft werkelijk de grote boze wolf van de software-industrie? Of zit er meer achter de antitrustprocessen? Bernard Vergnes, senior vice-president van Microsoft en ooit nog bestuurder bij Lernout & Hauspie, geeft tekst en uitleg.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw zette de kleine start-up Microsoft zijn eerste passen in de ontluikende micro-informatica. Het was IBM dat toen de rol speelde van grote boze wolf en werd achtervolgd door allerlei antitrustprocessen. Tegenwoordig echter is de onderneming van Bill Gates het roofdier dat van alle kanten wordt belaagd. Zo heeft de Europese mededingingsautoriteit het bedrijf recordboetes opgelegd (die weliswaar worden aangevochten voor het Europees Hof van Justitie) en de Europese Commissie zal zich de komende maanden buigen over de informatie die Microsoft indiende met betrekking tot zijn Windows-besturingsprogramma.

De Fransman Bernard Vergnes, senior vice-president van Microsoft, werd in 1983 aangeworven, toen de groep nog maar 200 medewerkers telde. Hij had de supervisie over de Europese activiteiten en werkte rechtstreeks samen met Bill Gates en Steve Ballmer, respectievelijk voorzitter en CEO van de reus uit Redmond. Met Trends blikt hij terug op twintig jaar Microsoftgeschiedenis – een periode waar de David zich opwerkte tot een Goliath – en op zijn ervaringen in de raad van bestuur van Lernout & Hauspie.

TRENDS. Hoe is uw aanwerving bij Microsoft verlopen?

BERNARD VERGNES (SENIOR VICE-PRESIDENT MICROSOFT). “Weet u dat ik dat kleine bedrijf zelfs niet kende toen? Een headhunter nam contact met mij op in Parijs, en er werd over Microsoft helemaal niet gesproken. Scott Oki, die verantwoordelijk was voor de internationale activiteiten, stuurde me naar de Verenigde Staten, waar ik werd aangeworven door Bill Gates, Steve Ballmer en de toenmalige voorzitter Jim Towne.”

Microsoft amper bekend, zegt u? De pc, die door IBM in het leven was geroepen, was toen toch al in de handel?

VERGNES. “IBM’s pc was in 1981 op de markt gekomen in de Verenigde Staten, maar nog niet in Europa. Wat hier wél werd verkocht, waren de Apple II en alle mogelijke 8-bitstoestellen. Microsoft was in die tijd een uitgever van computertalen zoals Basic en Fortran, had het vluchtsimulatieprogramma Flight Simulator op de markt gebracht en maakte ook een elektronische kaart om onze programma’s op de Apple II aan het draaien te krijgen.”

Het was toen dus niet zo evident om Microsoftsoftware te verkopen om een pc te laten draaien. Achteraf gezien heeft iedereen de indruk van het omgekeerde?

VERGNES. “Microsoft was zeker niet de grootste softwareonderneming. We waren marktleider voor de computertaal Basic en dat was het zo ongeveer. Het was niet evident dat fabrikanten MS-Dos overnamen. Dat programma droeg bij IBM trouwens een andere naam – PC-Dos – en Big Blue deed er alles aan om het verschil te maken. IBM legde vooral de nadruk op de incompatibiliteit met ons systeem. Ze wilden blijkbaar niet worden geconfronteerd met klonen.

“Ook toen al werd er gereageerd tegen de marktleiders. IBM domineerde de sector en Digital Equipment en Hewlett-Packard reageerden door computers uit te brengen met een verschillend systeem. Het belang van de compatibiliteit tussen computers was tussen 1982 en 1984 niet zo’n wijdverspreid idee. Dat zou maar later opgang maken. De grote constructeurs – Siemens, Bull, HP en Digital Equipment – reageerden tegen IBM. Het was dus geen argument om hen te gaan vertellen: Kijk eens, wij zijn compatibel met IBM.”

Als u de start-up van de beginjaren vergelijkt met de reus van nu, welke gedachten wekte de metamorfose van Microsoft dan bij u op?

VERGNES. “De firma van 200 mensen is een onderneming geworden met 63.500 werknemers. De omzet is vertweeduizendvoudigd van 20 miljoen naar 40 miljard dollar. Wie vandaag zegt dat hij voor Microsoft werkt, hoeft daar niets meer aan toe te voegen. We hebben grote successen, maar ook grote tegenvallers gekend.

“Eén ding is echter niet veranderd: de constante zoektocht naar persoonlijke overstijging, de betrokkenheid van de medewerkers. Ook al zijn de hiërarchische verhoudingen niet langer dezelfde en is de grote vrijheid van de jaren tachtig verdwenen – al was het maar om de juridische regels te eerbiedigen -, de passie van het individu voor het bedrijf en zijn strategie is gebleven. Dat belet niet dat je je wel eens kan afvragen of Microsoft geen te zware administratie is geworden.”

Dat is het net. Sommige van uw medewerkers in de Verenigde Staten hebben blogs opgezet, Mini-Microsoft bijvoorbeeld. Daarin wordt aangevoerd dat de onderneming niet snel genoeg meer vooruitgaat en dat het tijd is om de dynamiek van tien, twintig jaar geleden terug te vinden.

VERGNES. “Je moet door passie zijn gedreven om een dergelijk initiatief te nemen. Er wordt overigens naar geluisterd. Bill Gates en Steve Ballmer zijn nochtans niet veranderd. Ik heb ze gekend als jongelui, nu zijn het vijftigers, ze zijn getrouwd en hebben kinderen. Maar ik kan u zeggen dat ze nog altijd geboeid én boeiend zijn.”

U bent aan de slag gegaan bij Microsoft toen dat nog een start-up was. Nu is het een kolos met 63.500 medewerkers. In hoeverre heeft dat de werking van het bedrijf gewijzigd?

VERGNES. “Alles hangt af van je persoonlijkheid. Sommige mensen verkiezen de sfeer van een start-up waar alles nog moet worden uitgevonden, waar het vooral aankomt op dynamische verandering eerder dan op organisatie en het navolgen van regels. Ik maak deel uit van die categorie. Ik voel me beter als er elke dag iets nieuws moet worden uitgevonden en wanneer de regels niet te strikt zijn. Microsoft moet nieuwe zaken op gang brengen. De geest van een start-up is dus nog wel degelijk aanwezig, ook al valt een groot deel van de business nu tussen duidelijk afgebakende lijnen.”

In de jaren tachtig van de vorige eeuw vervulde IBM de rol van de grote boze wolf. Is het moeilijker werken bij het huidige Microsoft, nu de antitrustprocessen het bedrijf een negatief imago bezorgen?

VERGNES. “Dat is iets waar je mee moet leren leven. Ik stel dag na dag vast dat er een duidelijk verschil bestaat tussen het imago dat we hebben bij onze klanten en partners en het beeld dat we aantreffen in de kranten. Het eerste is positief, het tweede is een gevolg van de processen in de Verenigde Staten en Europa, die van ons een zogenaamd boosaardig bedrijf hebben gemaakt. Die processen zijn het gevolg van de juridische middelen die onze concurrenten aanwenden en niet van enige ontevredenheid van onze klanten en partners.

“Ik stel me nochtans een vraag waarvan ik geen spoor terugvind in de pers: is het wel geoorloofd om concurrentie te voeren via de rechtbank – en dus niet via de weg van innovatie en handel? Als Sun, Oracle, IBM en consorten zich wenden tot de Europese Commissie om op basis van een interpretatie van bepaalde richtlijnen te trachten het succes van Microsoft af te stoppen, dan voel ik me intellectueel gegeneerd. U ziet het resultaat: Europa heeft ons gevraagd een speciale versie van Windows XP uit te werken, ‘verlicht’ van de Media Player. Niemand koopt ze! Ze beantwoordt niet aan de behoeften van de klanten. Dat botst met het gezond verstand.

“Ik ben bedroefd over ons negatief imago. Omdat ik heel goed weet hoe intellectueel eerlijk Bill Gates en Steve Ballmer zijn. Tegelijk is het ook duidelijk dat de houding van Microsoft arrogant kan lijken en dat we er niet in zijn geslaagd om al onze medewerkers een ‘goede opvoeding’ te geven. Het is nu eenmaal zo dat, als je zeer snel groeit, er altijd mensen zijn die zich voor Microsoft interesseren omdat het een onderneming is die aan de winnende hand is. Dat soort mensen wordt dan arrogant. Ik heb gevochten tegen bepaalde medewerkers om ze tot kalmte aan te sporen. Succes mag niet leiden tot verwaandheid.”

Apple heeft een vrij sympathiek imago, maar toch is de fabrikant van de iPod en de Macintosh geen kampioen in beschei-denheid.

VERGNES. “Apple heeft een sympathiek imago omdat het nooit onze marktaandelen heeft gehaald. Wie een bepaald – ik zal niet zeggen ‘dominerend’ – niveau overschrijdt, wekt jaloersheid op en lokt kritiek uit. Met de iPod domineert Apple de markt van de digitale muziekspelers. Het zou dus niet verwonderlijk zijn mocht ook Apple kritiek krijgen. Maar als je maar 10 % van de markt inneemt, goede producten ontwikkelt en wanneer de mensen je volgen, loop je weinig kans bekritiseerd te worden. Je krijgt dan als het ware een spervuur van positieve commentaren te verwerken. Als je echter belangrijker wordt, stoor je de concurrentie. Dan moet je beginnen oppassen, waken over de kwaliteit van de producten, de klanten verzorgen, want het minste foutje wordt dan opgeblazen en werpt een negatieve sluier over de onderneming.”

De lancering van de volgende versie van Windows werd uitgesteld. Kondigt Microsoft zijn producten niet te vroeg aan?

VERGNES. “Ik kan uw vraag op twee manieren beantwoorden. In de eerste plaats krijgen we liever kritiek voor een vertraging van enkele maanden dan omdat we een product hebben uitgebracht dat problemen kent. Kwaliteit gaat boven snelheid. Ten tweede is Windows Vista een zeer omvangrijk en ingewikkeld programma. Wat doen drie maanden extra er dan toe? We zijn gewoon transparant in onze communicatie.

“Overigens is die vertraging verwaarloosbaar als je ze vergelijkt met de totale ontwikkelingstijd. Het is eigen aan een zeer gesofisticeerd massaproduct. Windows Vista wordt niet op enkele exemplaren uitgegeven, maar vanaf dag één worden verschillende duizenden stuks verspreid. Dezelfde vertragingen komen ook voor bij gesofisticeerde auto’s, geneesmiddelen, satellieten. Beter een wagen drie maand later op de markt brengen dan hem later te moeten terugroepen. Laten we eens een jaar vooruitkijken: Vista zal dan gelanceerd zijn en iedereen zal de vertraging vergeten zijn. Daartegenover staat dat, als we het systeem wel op de voorziene datum zouden uitbrengen en het tekortkomingen bevat, iedereen er nog lang over zou spreken.”

Robert Van Apeldoorn