Antwerpse diamant: stop het gekibbel!

Het wordt tijd voor serieus crisismanagement in de Antwerpse diamantsector. Kibbelende diamantairs en onwetende politici ondergraven de positie van het wereldhandelscentrum voor diamant. Niet dat de hele handel binnen het jaar wegtrekt (Antwerpen heeft nog sterke economische en logistieke troeven), maar het gevoel dat het nu welletjes is geweest, neemt toe.

De sterkste spelers bereiden zich voor op alternatieven. En die zijn er. Niet onmiddellijk, maar het kan sneller gaan dan de ruziënde partijen in Antwerpen vermoeden. Zodra genoeg kritische massa naar Dubai is verhuisd en de verzekeraars en de banken die marktverschuiving volgen. De dreiging kan alleen worden afgeblokt als iedereen het hoofd koel houdt en de federale regering passende maatregelen neemt.

Sinds de inquisitie passeerde – heisa over conflictdiamanten, negatieve media-aandacht na onbesuisde invallen van onderzoeksrechters (niet minder dan 33 liepen met een sisser af!) – zou Antwerpen niet langer de vrije supermarkt zijn waarin de handel kan bloeien. Dubai is dat geworden. En er ontstaat een monopolistische situatie waarin kleintjes stelselmatig uit de Antwerpse markt worden geduwd.

Het is een beeld dat grotendeels klopt, maar niet moet worden overdreven. De regering is de overijverige uitvoeringsbesluiten op de Europese witwaswet en de controles van oorsprongcertificaten (Kimberleyproces) aan het bijsturen; ze werkt aan een gepast fiscaal statuut voor een uniek Europees juwelenentrepot in Antwerpen. Als de onderzoeksrechters voortaan wat minder cowboytje spelen, gaat het de goede kant op. Tenminste, als diamantkringen ook serieus in eigen boezem kijken, los van complottheorieën en zonder elkaar in de haren te vliegen.

Ruwe diamant is de magneet en het anker van Antwerpen. En uitgerekend in die ruwmarkt zijn nooit geziene bewegingen aan de gang. Die diepgaande herstructurering is meer het gevolg van bedrijfseconomische wetmatigheden dan van bevroede duistere manoeuvres van de enen of de anderen. Aan de consumentenzijde begrepen de Indiërs al vlug dat klanten minder geneigd zijn naar de diamantcentra te trekken. Met hun wereldwijde, familiale vertakkingen brengen ze hun steentjes in de markt tot bij de consument.

Velen zagen de nieuwe marktkrachten té laat op zich afkomen. Vooral voor de duizenden familiale bedrijfjes die al decennialang hoogstaand vakmanschap afleveren, doen de aanpassingen vandaag pijn. Hun Antwerp cut bezorgde de Scheldestad wereldfaam en economische meerwaarde, maar anticiperen op globale verschuivingen is niet hun sterkste eigenschap. Als koepelorganisatie zou de Hoge Raad voor Diamant – ondersteunend – langetermijnvisies moeten ontwikkelen. Dat gebeurt te weinig en de HRD kán dat waarschijnlijk ook niet, wegens een niet werkbare structuur.

De HRD is een confederatie van botsende deelrepublieken: de raad van bestuur gebruikt het management veeleer als schietschijf dan om een allesomvattende bedrijfsstrategie uit te tekenen. Geruzie over eigenbelangen vertroebelt een klare blik op broodnodig slagvaardig crisismanagement. Het gênante schouwspel doet internationale spelers als BHP/Billiton of Rio Tinto, onderhevig aan corporate-governanceregels, het hoofd afwenden. Antwerpen verdient beter.

Erik Bruyland