Wordt Google opgesplitst? ‘Techbedrijven liggen niet wakker van boetes, wel van aanpassingen aan hun businessmodel’

De Amerikaanse regering overweegt de technologiegigant Google via de rechter te dwingen activiteiten te verkopen. Dat heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie aangekondigd in de aanloop naar de bekendmaking van de strafmaat voor Google, na een veroordeling wegens monopolievorming op de onlinezoekmarkt begin augustus.

De zaak gaat over afspraken waardoor de zoekmachine van Google als standaard wordt ingesteld in webbrowsers. Google betaalde Apple bijvoorbeeld miljarden om zijn zoekmachine als standaard in te stellen in de Safari-browser op de iPhone. Een rechter in de hoofdstad Washington oordeelde dat de internetreus zo een monopolie verkreeg en zich schuldig maakte aan oneerlijke concurrentie. De rechtszaak werd aangespannen door het ministerie van Justitie en tientallen federale staten.

Het ministerie van Justitie overweegt nu “structurele oplossingen om te voorkomen dat Google producten zoals Chrome, Play en Android zou gebruiken om de Google-zoekmachine te bevoordelen tegenover concurrenten of nieuwe spelers”. Dat zegt het in een bericht aan de federale rechter. “Meer dan tien jaar lang heeft Google de populairste distributiekanalen gecontroleerd, waardoor concurrenten weinig tot geen prikkel hadden om te concurreren. “Om deze schade volledig te herstellen, moeten we niet alleen een einde maken aan Google’s controle over de huidige distributie, maar ook voorkomen dat het de distributie in de toekomst controleert.”

Het document van meer dan dertig pagina’s biedt een overzicht van de opties voor de rechter, nu de zaak in de fase van de remediëring komt. Een mogelijkheid is om Google te verplichten zijn enorme hoeveelheid data, die het heeft verzameld om zoekrangschikkingen en advertentie-algoritmes te verbeteren, te delen met concurrenten. Het ministerie overweegt ook om Google te verplichten zijn advertentieaanbod los te koppelen van de zoekresultaten.

Naast een mogelijke opsplitsing overweegt het ministerie ook om de exclusieve contracten in kwestie, waaronder de 20 miljard dollar die Google jaarlijks aan Apple betaalt om de standaard zoekmachine in Safari te zijn, te verbieden. Ten slotte zouden websites ook gemakkelijker moeten kunnen afstappen van de AI-producten (artificiële intelligentie) van Google.

Mogelijke gamechanger

De zaak tegen Google zou de grootste antitrustoverwinning voor het Amerikaanse ministerie van Justitie kunnen worden sinds een rechter 24 jaar geleden oordeelde dat Microsoft moest worden opgesplitst wegens het illegaal onderdrukken van concurrentie. Dat vonnis werd een jaar later echter in hoger beroep vernietigd

Een mogelijke opsplitsing van Google zou de zoekmarkt, waarin Google meer dan 90 procent van de online zoekopdrachten afhandelt, volledig veranderen. Een opsplitsing zou ook een enorme impact hebben op Alphabet, het moederbedrijf van Google, dat door zijn sterke positie in de zoekmarkt een van de meest waardevolle bedrijven ter wereld is geworden.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie en de Federal Trade Commission (FTC) richten zich steeds vaker op de dominantie van big tech. Eerder dit jaar klaagde het ministerie Apple aan wegens belemmering van innovatie door concurrenten geen toegang te geven tot zijn hardware en software. De FTC heeft daarnaast Alphabet, Microsoft en Amazon onder de loep genomen voor hun investeringen in AI-start-ups, als onderdeel van een studie naar concurrentie.

‘De enige manier’

Ook in Europa onderzoekt men de mogelijkheid om Google op te splitsen. Eurocommissaris Margrethe Vestager gaf vorig jaar aan dat “afstoting de enige manier is” om de zorgen over de bevoordeling van Googles eigen diensten weg te nemen. Tot nu toe legde de Europese Unie Google al voor meer dan 8 miljard euro aan boetes op voor misbruik van zijn marktmacht.

Karl Stas, senior counsel concurrentierecht bij Crowell & Moring, zei eerder al aan Trends dat boetes veel minder indruk maken op grote techspelers dan de premisse van een opsplitsing van de activiteiten. “De techbedrijven liggen niet zozeer wakker van de boetes, maar van het feit dat ze fundamentele aanpassingen moeten doen aan hun businessmodel of anders meer ingrijpende maatregelen riskeren. De meest ingrijpende straf die Europa kan uitspreken, is het opbreken van de ecosystemen. (…) Dat is een maatregel die alleen in extremis zal worden genomen, maar die de Commissie wel als stok achter de deur houdt.”

‘Radicaal’

Google reageerde fel op de plannen van het ministerie en noemde ze “radicaal”. Volgens Google gaan de aanbevelingen van de Amerikaanse regering “veel verder dan de juridische kwesties die in het dossier” opgeworpen werden. Volgens het bedrijf zouden de voorstellen “onbedoelde gevolgen hebben voor consumenten, bedrijven en de Amerikaanse concurrentiekracht”. Chrome en Android splitsen zou volgens het concern “zijn economische model veranderen en de kostprijs van toestellen verhogen”. Gegevens delen zou dan weer de privacy in gevaar brengen.

Rechter Amit Mehta, die afgelopen zomer oordeelde dat Google de mededingingsregels had overtreden, plant een proces over de voorgestelde maatregelen volgend voorjaar. Een definitieve uitspraak wordt verwacht in augustus 2025. Google heeft al aangegeven in beroep te willen gaan, maar moet wachten tot de remedie is vastgesteld.

Maandag oordeelde een andere federale rechter in de Verenigde Staten nog dat Google zijn appwinkel de komende drie jaar moet openstellen, als onderdeel van een andere antitrustzaak aangespannen door Epic Games. Google is ook van plan tegen dat vonnis in beroep te gaan.

Bekijk hieronder de toelichting van Thomas Stul van Belfius in het beursgesprek op Kanaal Z