VIB-onderzoeker Han Remaut maakte naam met zijn onderzoek naar de 3D-structuur van eiwitten, of “de uitvoerende macht in onze cellen”, zoals hij ze noemt. Zijn onderzoek ligt aan de basis van verscheidene beursgenoteerde biotechbedrijven.
Iedere maandstellen we een wetenschapper voor wiens werk belangrijk kan worden voor de economie.
Waarom moet u deze onderzoeker kennen?
Het Britse Oxford Nanopore Technologies is sinds oktober beursgenoteerd. Afgaande op de beurskoers is het ongeveer 5,7 miljard euro waard. Het bedrijf commercialiseert een toestel dat DNA-onderzoek een versnelling hoger laat schakelen. Dat was onmogelijk geweest zonder het onderzoek van Han Remaut. De 45-jarige biochemicus is een van de onderzoeksleiders van het VIB-centrum voor Structurele Biologie aan de VUB. Die onderzoeksgroep lag ook mee aan de basis van de Vlaamse biotechbedrijven Ablynx en Biotalys.
Waarover gaat zijn onderzoek?
Han Remaut doet vooral onderzoek naar de 3D-structuur van eiwitten, om te begrijpen hoe een eiwit mechanisch werkt. “Eiwitten spelen als het ware de rol van uitvoerende macht in onze cellen, met het DNA als de wetgevende macht”, zegt hij. “Maar de wijze waarop eiwitten werken hangt af van hun driedimensionale structuur.”
Dat is interessant, omdat bijvoorbeeld ziektekiemen zich vaak met eiwitvezeltjes vasthechten aan hun gastheer. Als je een gedetailleerd beeld van die vezeltjes hebt, dan kun je hun functie verstoren en wordt het mogelijk ziektes te genezen zonder de bacterie te moeten doden met een antibioticum. Toen hij als postdoctoraal onderzoeker werkte aan het Birkbeck College in Londen, bestudeerde Remaut bijvoorbeeld de E.coli-bacterie. Die is verantwoordelijk voor 80 procent van alle blaasontstekingen. GSK heeft op basis van dat onderzoek intussen klinische studies lopen voor een nieuw middel tegen blaasontstekingen.
“Mijn methodologie is de structuurbiologie, met een focus op het oppervlak van bacteriële cellen”, zegt hij. “Ik concentreer me niet alleen op de interactie tussen cellen en pathogenen, onze studies geven ook inspiratie tot de ontwikkeling van nieuwe biomaterialen.”
Is hij internationale gerenommeerd?
Afgaande op zijn Hirsch- index en zijn aflopende beurs van de European Research Council, is Remaut een invloedrijke wetenschapper. “Een internationale reputatie is geen doel”, zegt hij. “Als je relevant bezig bent, volgt die vanzelf.”
De onderzoeksgroep van Remaut telt twaalf mensen, en varieert naargelang de nationaliteit van de doctoraal en postdoctoraal medewerkers. Voor de financiering doet zijn groep behalve op de projectbeurzen van FWO ook een beroep op de fondsen voor interuniversitaire consortia. “We zijn bijvoorbeeld een partner in het onderzoek naar darmkanker. Daarin bekijken we de bacteriële component.”
Zijn er economische toepassingen?
Sinds 2009 deed Remaut al twaalf octrooiaanvragen. Daarbij speelde het VIB telkens een belangrijke rol. “Het VIB houdt altijd de valorisatie van het onderzoek in de gaten”, stelt hij. “Oxford Nanoport Technologie is daarvan een goed voorbeeld. Dat zorgt voor licentie-inkomsten in het lab en bij het VIB.”
Bovendien vormt een aantal octrooien een onderdeel van de kennisbasis van bestaande spin-offs. Dat is het geval bij de Leuvense spin-off Augustin Therapeutics en bij het Gentse ExeVir.
Een eigen spin-off staat bij Remaut ook op de radar. Twee octrooifamilies hebben naar verluidt potentieel. De ene voor de ontwikkeling van een biomateriaal, de andere als platformtechnologie voor vaccins. “Als het zover komt, zie ik mezelf enkel aan boord blijven in een adviserende rol”, zegt hij. “Ik zie mezelf niet als een CEO. Ik blijf nuttiger als onderzoeker.”
Waar komt de inspiratie vandaan?
In zijn vrije tijd is Remaut ornitholoog. Hij kocht zijn eerste verrekijker toen hij tien was. “Vogels kijken is nu vooral een hobby waar ik niet altijd even veel tijd voor heb. De inspiratie voor mijn vak haal ik puur uit de fascinatie voor fenomenen die op basis van de huidige kennis onverklaarbaar zijn. Ik wil kijken en begrijpen hoe de dingen ineen zitten. In die zin is het niet anders als vogels kijken en het opzoeken van patronen. Ik observeer en ben altijd op zoek naar het onbekende.”
Ook dat nog
Klimaat. Twee klimaatwetenschappers krijgen de
Nobelprijs voor Fysica. De Japanse klimatoloog Syukuro Manabe en de Duitse oceanoloog Klaus Hasselmann krijgen de prijs voor hun bijdrage aan klimaatmodellen. Ze moeten de prijs wel delen met de Italiaanse natuurkundige Giorgio Parisi.
Phd-Cup. Sofie Claerhout (KU Leuven) wint de Vlaamse PhD Cup 2021. De doctor in forensische biomedische wetenschappen krijgt de prijs voor haar onderzoek om via het Y-chromosoom op zoek te gaan naar de daders van onopgeloste moordzaken. Voorlopig blijft dat vooral theorie, want DNA-verwantschapsonderzoek is in rechtszaken in België aan restricties onderworpen.
Malaria. Een vaccin tegen malaria krijgt het fiat van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het is het eerste goedgekeurde vaccin voor de ziekte die elk jaar in Afrika ongeveer een half miljoen dodelijke slachtoffers maakt. De ontwikkeling van het vaccin gebeurde in een samenwerking tussen het onderzoekscentrum voor vaccins van GSK in Waver en en de Amerikaanse biomedische onderzoeksfaciliteit Walter Reed Army Institute of Research.
