‘ALS HET MOET, KAN HET’

Waarom moet het toch zolang duren eer Europa een oplossing vindt voor het vluchtelingenprobleem? “Omdat er geen echt Europees migratiebeleid bestaat, en omdat beslissingen unaniem moeten zijn”, zegt Didier Reynders, minister van Buitenlandse Zaken. “Ik ben voorstander van een billijke spreiding van migranten over de hele EU, maar de Oost-Europese landen blokkeren de zaak. Terwijl zelfs het Verenigd Koninkrijk om een oplossing vraagt.”

Moeten we de unanimiteitsregel niet afschaffen?

DIDIER REYNDERS. “Dat is bij het bankentoezicht gebeurd. Het toont aan dat Europa wel degelijk vooruit kan gaan bij een zware crisis. Bij het bankentoezicht hebben we zelfs een stemming bij omgekeerde gekwalificeerde meerderheid ingevoerd. Een meerderheid van lidstaten moet tegen een voorstel zijn om het te kunnen verwerpen. We zouden dat mechanisme ook voor migratiebeleid moeten invoeren, en iemand aanstellen die bevoegd is voor het Europese migratiebeleid. Ook al betekent dat dat de lidstaten een deel van hun soevereiniteit moeten afstaan.”

Zijn er nog bevoegdheden waarover Europa een grotere zeg moet krijgen?

REYNDERS. “Ik denk aan buitenlands beleid en defensie. De Europese defensie bestaat zelfs nog niet in embryonale vorm, terwijl er aan onze grenzen grote gewelddadigheden plaatsvinden. Ook op sociaal en fiscaal niveau zou er een minimale gemeenschappelijke regelgeving moeten komen. En dat is geen utopie: Duitsland heeft pas een minimumloon ingevoerd. Op termijn zou dat op Europees niveau besproken moeten kunnen worden.”

Bent u voorstander van een Europese vennootschapsbelasting?

REYNDERS. “Zoals ik zei, ik ben eerder voor minimumdrempels of bandbreedtes dan voor perfect geharmoniseerde tarieven. Landen moeten op sociaal en fiscaal niveau een zekere bewegingsruimte kunnen behouden om zo competitief mogelijk te zijn.”

U had het over een gebrek aan leiderschap in het migratiebeleid. Als we de redenering doortrekken, moeten we dan niet gewoon gaan voor een Europese president?

REYNDERS. “Ik ben een overtuigde federalist, maar grote verdragswijzigingen zijn vandaag niet haalbaar, er is te veel terughoudendheid. Vergeet niet dat je 28 landen moet overtuigen. We gaan dus stap voor stap, elke keer wanneer een crisis ons ertoe dwingt. Neem de eurozone: die kwam er als reactie op een verschrikkelijke monetaire crisis.”

Gaapt er geen te grote kloof tussen het politieke en het economische Europa?

REYNDERS. “Het politieke Europa wil vrede en democratie installeren in een zo groot mogelijk gebied. Dat vergt een uitbreiding naar de Balkan, omdat we de ex-Sovjetlanden niet in hun huidige toestand kunnen laten. De Hongaarse muur langs de Servische grens heeft dus geen enkele zin. De vluchtelingen zullen een andere weg vinden, en het impliceert dat de Unie haar deuren sluit, wat indruist tegen haar project.

“Dit gezegd zijnde, zie ik geen graten in een Europa met verschillende politieke en economische snelheden. Niet alle landen nemen deel aan de monetaire unie, en niet alle landen behoren tot de Schengenzone. Maar zolang de regels duidelijk zijn en iedereen zich eraan houdt, kunnen we vooruit. In 1999 waren er minder landen in de Unie dan vandaag in de eurozone: wie had gedacht dat we zo ver zouden geraken op zo korte tijd?”

Bent u voor een samenvoeging van de Europese staatsschuld?

REYNDERS. “Daar zullen we niet aan ontsnappen. Daarmee keren we terug naar het eeuwige debat over verantwoordelijkheid en solidariteit tussen de lidstaten: Duitsland zal nooit een mutualisering van de schulden accepteren zonder garantie op een Europese interventie als een bepaald land uit de bocht gaat. Het initiatief van de project bonds (om Europese infrastructuurprojecten te financieren, nvdr) en de mogelijkheid om eurobonds uit te geven om landen in moeilijkheden te helpen, vormen niettemin een eerste stap in de richting van mutualisering.”

Hoe verklaart u het gebrek aan enthousiasme voor het Europese project en de opkomst van Eurosceptische partijen?

REYNDERS. “Europa is het slachtoffer van zijn eigen complexiteit, zelfs van een zekere technocratie. Er zijn ook te veel politici die Europa gebruiken als zondebok, ook Belgische politici. Er wordt steevast gesproken over “het Europa van de besparingen”. Brussel krijgt te pas en te onpas allerlei verwijten naar het hoofd geslingerd. Dat negativisme is schadelijk. Dat zien we ook bij de onderhandelingen over het vrijhandelsverdrag met de VS. In tegenstelling tot wat de publieke opinie denkt, voert Europa scherpe onderhandelingen met de Verenigde Staten. Maar de communicatie daarover is ontoereikend, en dat leidt tot allerlei psychoses. Nochtans beschikt de Commissie over sterke onderhandelaars. Dat is precies wat we nodig hebben: een Europa dat met één stem spreekt.”

CAMILLE VAN VYVE

“We gaan dus stap voor stap, elke keer wanneer een crisis ons ertoe dwingt”

“Ik zie geen graten in een Europa met verschillende politieke en economische snelheden”