Alle verstopte wegen leiden naar Rome

“We brengen het in orde!” wordt in de komende twaalf maanden het onofficiële Italiaanse motto. 2016 wordt het Jaar van het Onderhoud.

Niet alles in Italië loopt vierkant. De economie trekt een beetje aan (de groei haalt voor de verandering 1 procent), de werkloosheid daalt (al is het maar van 12 tot 11 procent). Sommige hervormingen zijn al van kracht, op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en in het wetgevende systeem.

Maar er moet ook nog heel wat in orde worden gebracht: de immigratie, de grote steden, de infrastructuur, het belastingsysteem en de overheidsuitgaven met hun berg dure privileges. Neem nu het Italiaanse toeristenbureau ENIT. Dat besteedt het leeuwendeel van zijn budget van 18 miljoen euro aan lonen. Voor de eigenlijke promotie van het toerisme blijft maar een fractie over.

Migratie en steden

Boven aan de lijst staat de migratie. Het volstaat een blik te werpen op de atlas om te zien wat de grootste breinen van Europa, die geregeld samenkomen in Brussel, geruime tijd niet zagen. Italië ligt pal boven het turbulente Noord-Afrika en vlak bij het door oorlog verscheurde Midden-Oosten. Het strekt de Italianen tot eer dat ze het probleem voor alle anderen zagen aankomen. Maar vooruitziendheid is niet genoeg. In 2016 worden ze gedwongen de immigratie te managen (identificatie, herverdeling, sociale inclusie, werk) en dat tot in het detail — wat bepaald niet tot de nationale traditie behoort.

Ook de steden hebben aandacht nodig. Rome is in verval: corruptie alom, een verbrokkeld openbaar vervoer, kuilen in de straten en bandeloze voorsteden. Paus Franciscus heeft een jubeljaar uitgeroepen, een soort van katholieke hadj. Verwacht wordt dat meer dan 30 miljoen pelgrims zullen neerstrijken in Rome, wat het transportsysteem van de stad nog meer onder druk zet.

Er zijn 700 nieuwe bussen besteld, maar ook de luchthaven Fiumicino, het treinstation Termini, de metro en de taxi’s moeten er klaar voor zijn en in 2015 hebben die allemaal op de ene of de andere manier gefaald. De onvermijdelijke reactie van het stadhuis was een vraag naar meer overheidsgeld. Ignazio Marino, de ongelukkige burgemeester van de hoofdstad, nam in oktober ontslag.

Er staan stemmen op het spel

Premier Matteo Renzi is bereid te verzaken aan het globetrotten om zich te concentreren op zijn toekomst thuis. Algemene verkiezingen zijn niet voor 2018 gepland, maar de jonge Florentijn is tuk op een confrontatie met het kiespubliek. Het wordt voor hem de eerste keer, want hij kreeg het premierschap in handen nadat hij in 2014 Enrico Letto verdreven had van de leiding van de Democratische Partij. Hij maakt trouwens veel kans op een overwinning omdat de oppositie versplinterd is. Er is de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo, de anti-immigratiepartij Lega Nord van Matteo Salvini en de herdoopte partij van de wispelturige Silvio Berlusconi, met haar mallemolen van namen.

Renzi’s prioriteiten omvatten vereenvoudigde belastingwetten, breedband voor afgelegen gebieden, de renovatie van afgetakelde schoolgebouwen en meer troepen voor de vredesmissies van de Verenigde Naties. Hij zal waarschijnlijk aan de Europese Commissie wat meegaandheid vragen in de afbouw van de schulden. En dan zijn er nog drie meer populistische voorstellen: de afschaffing van de vermogensbelasting, een verhoging van de pensioenen en een campagne om de Olympische Spelen van 2024 binnen te halen. Italië kan zich geen van de drie veroorloven.

Er vallen ook drie grote lacunes. Er wordt weinig actie ondernomen voor het verarmde zuiden. De met veel trompetgeschal aangekondigde ‘uitgavendoorlichting’, waarvan ooit gezegd werd dat ze 16 miljard euro aan besparingen zou opleveren, is al op de helft teruggevallen en zal nog afbrokkelen nadat belangengroepen — van truckers tot uitbaters van renbanen — hun veto gesteld hebben. De 26 miljard euro die elk jaar gaat naar 7500 gedeeltelijke staatsbedrijven (società partecipate) die zich met van alles bezighouden, van afval tot lokaal openbaar vervoer, wordt niet significant teruggeschroefd. Waarom? Omdat er te veel stemmen op het spel staan.

De auteur is columnist voor de Corriere della Sera en levert ook opiniebijdragen aan The International New York Times.

Beppe Severgnini

Rome is in verval: corruptie alom, een verbrokkeld openbaar vervoer, kuilen in de straten en bandeloze voorsteden.