Aircokapitalisme

D e wereld wordt overspoeld door een dubbele inflatiegolf: de prijzen van voeding en energie stijgen ononderbroken. Het Westen reageert daarop met een soort ‘aircokapitalisme’, waarbij niemand nog de prijs- en groeiveranderingen mag voelen. Een gevaarlijke gewoonte die het aanpassingsproces alleen maar moeilijker maakt.

De centrale banken gaan er prat op dat ze de economische cycli kunnen verzachten, en dat ze dat de afgelopen decennia succesvol hebben gedaan. De economische golven zijn getemd volgens hen, en dat geeft extra comfort aan bedrijven, gezinnen en overheden. Idem voor de inflatie: ook die onaangename prijsdruk werd jarenlang weggetoverd. Maar vandaag lijkt dat laatste niet meer te lukken: de inflatie steekt de kop op en de groei, vooral in de VS, begint sterk af te nemen. En dus neemt ook de verontwaardiging toe: de belofte van het aircokapitalisme – een systeem waarbinnen schokken niet langer voorkomen en een constante groei en inflatie heerst – kan immers niet worden waargemaakt.

Hamer van de ECB. In de eurozone is de inflatie gestegen tot 3,6 %. België zit bij de zwakste groep, met een inflatiecijfer van 5,2 %. Nederland scoort dan weer goed, met 2,3 %. De internationale energie- en voedingsprijzen zijn de belangrijkste inflatiebronnen. Zonder hen zou de prijsstijging in euroland maar de helft bedragen.

De centrale banken kunnen helemaal niets beginnen tegen deze internationale inflatievijand. Zowel Ben Bernanke (Fed) als Jean-Claude Trichet (ECB) schermden vorige week met het rentewapen. Het bewijst de onmacht van de centrale banken, en hun gebrekkige wapenarsenaal. Als je alleen een hamer hebt, lijken alle problemen al snel op nagels.

Het is niet de eerste keer in de wereldgeschiedenis dat we een dergelijke stijging van de olieprijzen meemaken (zie grafiek). In de jaren zeventig van de vorige eeuw was de situatie nog bedenkelijker. Om de inflatie op het huidige peil te houden, mogen de energieprijzen niet langer stijgen, of zeker niet tegen het huidige tempo. Maar als de olieprijs zou terugvallen, zou het effect ook snel voelbaar zijn in de inflatie. Eigenlijk is het een mirakel dat na een verdubbeling van de olieprijs het afgelopen jaar, de inflatie maar 3,6 % bedraagt.

Prijzen zijn prikkels. Het is cruciaal dat we prijsstijgingen als belangrijke prikkels blijven voelen. Bedoeling is immers dat consumenten, bedrijven en overheden zich aanpassen. Op die manier maakt de economie zich immuun voor schokken, en wordt ze sterker. Interveniëren is nefast: als de overheid buigt onder vakbonds- of electorale druk om allerlei lonen en uitkeringen te verhogen, zet ze een loon-prijsspiraal in gang.

Ook de centrale banken kunnen best helemaal niets doen: het enige wat de voedingsinflatie een beetje binnen de perken kan houden, is het aantal lunches en vergaderingen in Frankfurt verminderen … Met monetaire stimuli echter zouden de centrale bankiers olie op het inflatievuur gieten, terwijl de rente verhogen de economie zou verstikken.

Niets doen, wachten en de economie zich laten aanpassen is dus de enige boodschap.

Aircokapitalisme is een illusie. De economie is zoals de natuur. De kleine dingen kan je naar je hand zetten, maar van tijd tot tijd zijn er onverwachte grote schokken, zoals een tsunami of een aardbeving. Als zoiets gebeurt, kan je alleen maar vertrouwen op het aanpassingsvermogen van de mens: dat is het enige verdedigingsmiddel. Economieën die hun aanpassingsvermogen verliezen door een overdadig gebruik van aircokapitalisme worden kasplantjes, die nog maar moeilijk kunnen overleven in de vrije wereldeconomie. Dynamische economieën gaan beter en sneller om met veranderingen. Zij komen versterkt en immuun uit een grote economische schok.

Laten we dus stoppen met jammeren over het grote onrecht van de stijgende energie- en voedingsprijzen. Het is een wereldwijd fenomeen waar niemand schuld aan heeft en waarvoor niemand een toverformule heeft.

De harde waarheid is dat we er allemaal mee zullen moeten leren leven. In landen die zich aanpassen, zal de inflatiegolf niet alleen snel gaan liggen, maar zal de economie ook weer vlug met gezonde groei aanknopen.

Ik vrees echter dat er niet alleen aircokapitalisme bestaat, maar ook aircodemocratie. Overheden durven hun kiezers niet meer te confronteren met de realiteit en de noodzakelijke veranderingen. Als uit noodzaak de airco uiteindelijk uit zal moeten, zal de schok des te harder zijn.

De inflatiehitte uitzweten is de boodschap. Voor je het weet, klaagt volgend jaar iedereen dat het te koud is.

DE AUTEUR IS HOOFDECONOOM VAN PETERCAM VERMOGENSBEHEER.

REACTIES: visienoels@trends.be

Geert Noels