Airco kan uw gezondheid schaden!

De auteur is hoofdeconoom bij vermogensbeheerder Petercam.

Reacties: visienoels@trends.be

In een modern kantoorgebouw bestaan er geen seizoenen meer. Speciaal glas weert de zon, de airconditioning vlakt winters en zomers weg tot een zogenaamd ‘stabiel werkklimaat’. Wie bovendien ook nog eens met de auto naar kantoor rijdt, verlengt die ‘stabiele omgeving’ tot thuis. En ook daar wil iedereen nu blijkbaar een airco, zoals recent nog bleek uit het nijpende tekort aan installateurs.

Ook beleggers en consumenten willen dezer dagen het comfort van een ‘stabiele omgeving’. Die vraag naar airco-kapitalisme is zowel in Europa als in de VS sterk ontwikkeld. In Europa is de sociale versie het populairst, terwijl de Amerikanen een voorkeur hebben voor de financiële variant. Maar beide zijn op termijn even schadelijk voor het creëren en beschermen van jobs (nochtans hun oorspronkelijke doelstelling).

Amerikaans airco-kapitalisme kapituleert. Het recentste banenrapport in de VS was zonder meer teleurstellend. Gemiddeld kwamen er de afgelopen drie maanden telkens maar 100.000 banen bij (zie grafiek). Dat lijkt misschien niet slecht, maar in tegenstelling tot Europa neemt de actieve bevolking in de VS snel toe. Om u een idee te geven: maandelijks komen er zo’n 150.000 tot 200.000 mensen op de arbeidsmarkt bij. Op volle groeisnelheid creëert de Amerikaanse economie dus onvoldoende werk voor al die nieuwkomers. Nooit eerder tijdens een economisch herstel scoorde de arbeidsmarkt in de VS zo slecht als nu. Meer nog: niet alleen het aantal banen, maar ook de lonen van degenen die wél een job hebben, nemen amper toe. Door de stijgende inflatie is er zelfs sprake van een achteruitgang tegenover een jaar geleden.

Sommigen denken dat de cijfers niet deugen of dat er nog wel een inhaalbeweging zal volgen. Ze zien over het hoofd dat de povere resultaten wel eens een uitvloeisel zouden kunnen zijn van de Amerikaanse geldpolitiek.

De lage rente heeft de Amerikaanse consument weliswaar ongevoelig gemaakt voor conjunctuurschokken, maar tegelijk heeft ze ook de kapitaalinvesteringen erg goedkoop gemaakt. Bedrijven kopen met dat gratis geld liever capaciteit in het buitenland (China), bestaande concurrenten (herstructureringen) of machines (productiviteit). Dat alles heeft de relatieve aantrekkelijkheid van arbeid versus kapitaal verder doen doorslaan in de richting van kapitaal.

In Europa heeft een overdadig gebruik van sociale-beschermingsmaatregelen en overregulering van de arbeidsmarkt de factor arbeid wél beter beschermd tegen schokken. Maar daardoor is tegelijk ook de motivatie om aan te werven afgekoeld.

Het airco-kapitalisme in Europa heeft zijn grenzen bereikt, en de simultane discussie over arbeidsduurverlenging in alle Europese lidstaten, het succes van de interim-kantoren en de groei van het aantal (schijn)zelfstandigen tonen aan dat het systeem zelf al een bocht aan het nemen is. De VS heeft die bocht nog niet gemaakt. Europa ziet dus sneller structureel de excessen van zijn model in. Te veel sociaal airco-kapitalisme heeft bij ons geleid tot andere sociale ongemakken, zoals werkloosheidsvallen en de onbetaalbaarheid van noodzakelijke jobs. Alle schokken wegfilteren leidt tot andere en dikwijls grotere schokken.

Hefboomfondsen of de illusie van airco-beleggen. Maar ook beleggers hebben zich massaal afgekeerd van klassieke beleggingsproducten: die zijn soms te warm, soms te koud, maar hebben nooit de goede temperatuur… Hefboomfondsen beloven wél stabiele en goede returns, los van de prestaties van aandelen of obligaties. In de huidige airco-cultuur is zoiets toch het ideale aanbod! Sinds de technologiebubbel werd er nog nooit zo veel geld op zo’n korte tijd naar een gespecialiseerde beleggingsklasse gestuurd als nu.

Jammer genoeg heeft ook airco-beleggen nadelen. De hefboomfondsen hebben de markten zodanig overbevist dat bijna alle volatiliteit eruit is verdwenen. Bijgevolg worden er nóg grotere netten gebruikt (hefboom/schuld), kwestie van toch maar genoeg te vangen. En zo groeit het risico dat enkele bootjes zullen kapseizen.

Kloof tussen gevoel en realiteit. Al vaak wezen we in deze rubriek op de kloof tussen verwachtingen en realisaties, tussen gevoel en realiteit. Wie kreeg nog niet een dreun bij het verlaten van zijn overdreven gekoelde wagen in de zomerse hitte?

Net zo’n dreun zal de VS krijgen als het zijn schuldgekoelde economische model moet bijsturen. En ook beleggers moeten zich geen illusies maken. Airco-beleggen bestaat niet. Hefboomfondsen kunnen lange tijd een zeer grote stabiliteit bieden. Maar als die vehikels opeens massaal worden verlaten, mag u zich aan een dreun verwachten. Zoiets is tot nu toe nog niet gebeurd; beleggers drumden alleen maar om binnen te mogen…

Misschien moeten we doen zoals bij sigarettenpakjes. Bij elke verklaring van de Amerikaanse centrale bank (de Federal Reserve) en op elk financieel product zou verplicht de volgende tekst moeten worden afgedrukt: “Overdadig gebruik van financiële airco kan uw economische gezondheid schaden!”.

Geert Noels