Luc Van den hove neemt afscheid van imec: ‘Velen beseffen nu pas dat chips strategisch belangrijk zijn’

Luc Van den hove neemt na zeventien jaar afscheid als CEO van imec. Misschien wel de belangrijkste persoon in de Belgische techwereld blikt terug en vooruit op hoe de chipsector aan veranderingen onderhevig was en zal blijven. “Waarom zouden we niet nog een bedrijf als ASML kunnen voortbrengen? We moeten ambitieus zijn.”

Weinig Belgische bedrijven spelen zo’n centrale rol in de wereldeconomie als imec. Het Leuvense onderzoekscentrum bepaalt in stilte mee hoe de chips van morgen eruitzien, en dus hoe snel onze computers, hoe slim onze auto’s en hoe veilig onze digitale infrastructuur kan zijn. Sinds 2009 staat Luc Van den hove er aan het roer. Vanaf april wordt hij voorzitter, op een moment waarop artificiële intelligentie (AI) en geopolitiek het technologisch landschap radicaal hertekenen.

Hoe is de markt veranderd sinds uw aanstelling?

LUC VAN DEN HOVE. “De perceptie is enorm geëvolueerd. Veel mensen beseffen nu pas hoe strategisch belangrijk chiptechnologie is en hoe cruciaal een leidende functie daarin is. Covid was een wake-upcall: plots kon men hier geen auto meer kopen, omdat de toeleveringsketen voor chips volledig verstoord was. We zijn allemaal gaan beseffen hoe afhankelijk we zijn van Taiwan voor de productie van chips. De geopolitieke spanningen zijn ook toegenomen. Tot op het hoogste niveau is men gaan inzien dat chips geen commodity’s zijn, maar iets wat van enorm strategisch belang is.”

Wat is de rol van imec?

VAN DEN HOVE. “We zijn uitgegroeid tot het chiplab van de wereld. Al in een erg vroege fase is imec zich internationaal gaan positioneren, omdat we wisten dat we in Vlaanderen alleen het verschil niet zouden maken. Imec is in 1984 ontstaan, toevallig in hetzelfde jaar als ASML, en we zijn samen gegroeid. In die beginjaren leerden bedrijven dankzij ons de technologie van ASML kennen. ASML ontwikkelt de meest geavanceerde machines, imec focust op het gebruik ervan en brengt het hele ecosysteem errond bij elkaar. Het gevolg is dat je, om chips te maken, niet om de Europese technologie heen kunt. Imec zou niet zijn wat het vandaag is, als we dat partnerschap met ASML niet hadden gehad, en omgekeerd.”

Bij uw aanstelling gaf u aan sterk in te willen zetten op nanotechno-logie en bio-elektronica. In welke mate is dat gerealiseerd?

VAN DEN HOVE. “Ik denk dat we een heel sterk programma hebben in beide domeinen, maar het komende decennium kunnen we nog sterk groeien. Zoals we dat in de autosector zien, zal de medische sector nog door een immense transformatie gaan. In Vlaanderen hebben we daarvoor fenomenale troeven: we zijn leiders in nano- en biotechnologie, met onder meer het VIB en onze farmasector. We zetten er al meer dan een decennium op in, maar die twee ecosystemen moeten we absoluut nog meer verbinden.”

U wordt voorzitter van de raad van bestuur. Welke grote werven wachten uw opvolger, Patrick Vandenameele?

VAN DEN HOVE. “Patrick is twee jaar geleden aan het transitietraject begonnen. Ik zal minder operationeel bezig zijn en meer focussen op de lange termijn. AI zal een belangrijk aandachtspunt zijn, net als gezondheidszorg. Daarnaast zit nog heel veel groei in onze venturing. We moeten start-ups creëren die kunnen doorgroeien. We leveren ook diensten aan kleine bedrijven en hebben daarin een unieke positie. Als een start-up een chip wil laten produceren, is dat niet zo eenvoudig. Wij brengen diesamen met een fabrikant en kunnen de hele aanvoerketen managen. Veel start-ups vragen ook nieuwe technologie die nog niet beschikbaar is bij die chipbakkers. Dat is een model waar ik heel sterk in geloof en dat Patrick verder in de markt zal zetten.”

Hoe kijkt u naar die AI-bubbel?

VAN DEN HOVE. “We zitten op een kantelpunt. Nieuwe chiparchitecturen zullen het verschil maken. Een van de grote uitdagingen in die sector is de exponentiële stijging van de energiebehoefte. Grote bedrijven als Nvidia en Google zijn bezig met de volgende generatie chips; wij lopen nog twee of drie generaties voor. Daarom zetten we ook sterk in op spin-offs als Vertical Compute, een start-up die verticale datalanes rechtstreeks boven op de rekeneenheden plaatst, wat dataverplaatsingen reduceert en AI veel energie-efficiënter doet functioneren.”

Kunnen we in Europa wel voldoende rekenkracht hebben om mee te blijven in de wereldwijde AI-race?

VAN DEN HOVE. “Ik denk het wel. Er is een sterke push om ook datacenters en eAI-factories in Europa te bouwen. En waarom zouden we niet nog een bedrijf als ASML voort kunnen brengen? Ik denk dat we ambitieus moeten zijn. Elke hyperscaler (een cloudgigant zoals Microsoft of Amazon, nvdr) in Amerika is gestart met een man of tien. We hebben geen tekort aan ideeën en slimme mensen, wel aan durfkapitaal om start-ups te laten groeien.”

U zei in mei dat China in chiptechnologie nog generaties achterloopt. Is dat nog altijd het geval?

VAN DEN HOVE. “Als je puur naar de generaties chiptechnologie kijkt, loopt China twee generaties achter. Het heeft geen toegang tot de EUV-technologie van ASML, die nodig is om chips met transistoren onder 5 nanometer te maken. De Chinezen kunnen ook zonder EUV de fysieke grenzen proberen te verleggen, maar de opbrengst van hun processen zal lager zijn en de kosten om ze te maken hoger. Het is niet uitgesloten dat China nog een volgende stap kan zetten, maar het wordt moeilijker en moeilijker. Doordat ze niet de nieuwste generatie technologie kunnen gebruiken, zullen hun datacenters meer energie verbruiken. Maar dat zal hen niet tegenhouden om vooruit te gaan.”

Kunnen we nog samenwerken met Chinese bedrijven?

VAN DEN HOVE. “De wereld is drastisch veranderd. Wij werken met alle topbedrijven in de Verenigde Staten, Japan, Taiwan, Zuid-Korea… Het wordt voor ons moeilijker met Chinese bedrijven samen te werken. We hebben partnerschappen geleidelijk stopgezet door contracten niet te verlengen. We praten veel met Amerikanen en de Amerikaanse overheid. Je moet doof en blind zijn om de druk niet te ervaren.”

Europa investeert volop in chiptechnologie, maar blijft sterk afhankelijk van buitenlandse productie. Moeten we ook vol inzetten op eigen productiecapaciteit?

VAN DEN HOVE. “Meer dan 90 procent van de geavanceerde chips wordt in Taiwan gemaakt. Zelfs zonder geopolitieke spanningen is dat een te groot risico, vanwege het gevaar van aardbevingen. Op één plaats samenwerken heeft veel voordelen, maar het weegt niet op tegen de nadelen. Daarom ontwikkelt TSMC een grote site in Arizona, en is het ook in Dresden actief. We zijn hard aan het onderhandelen om het daar niet bij te houden. Het moet voor TSMC wel economisch haalbaar blijven, want hun grote klanten zitten in Amerika. Daarom moeten we niet alleen inzetten op het aanbod, maar ook op de vraag. Dat wil zeggen: lokale start-ups in chipdesign opbouwen, zodat zij in de vraag van morgen kunnen voorzien. We moeten de ambitie hebben een Europees Nvidia te proberen creëren. Soms kun je met een handvol mensen het verschil maken.”

Europa wil tientallen miljarden investeren in defensietechnologie. Welke rol kan imec daarin spelen?

VAN DEN HOVE. “Het is overduidelijk dat chiptechnologie ook daar cruciaal is. We werken aan dual-use technologie, maar zijn de afgelopen jaren wel anders naar defensie gaan kijken. Twintig jaar geleden werkten we niet aan projecten in die sector, nu is het onze morele plicht daarop in te zetten. De algemene visie van imec is technologie te ontwikkelen die tot een beter leven leidt. In de huidige situatie is het onze taak veiligheid en weerbaarheid mee mogelijk te maken.”

Imec heeft, naast spin-offs, ook de accelerator imec.istart en het venture-capitalfonds imec.xpand. Hoe succesvol zijn die initiatieven?

VAN DEN HOVE. “Imec.istart heeft meer dan 350 start-ups groeikansen gegeven, waaronder Deliverect, en dat heeft tot meer dan 1 miljard euro aan vervolgfinanciering geleid. We helpen beginnende bedrijven aan kapitaal, om hun businessplannen te verwezenlijken en een team samen te stellen. Daarnaast investeert imec.xpand in start-ups die op onze technologie bouwen. Vaak hebben zij meer kapitaal nodig dan softwarebedrijven. We steken er eigen middelen in, maar ook overheidsfondsen, banken en private partners investeren mee. Het tweede fonds van imec.xpand bedraagt 300 miljoen euro, wat toch stevig is naar West-Europese normen. Imec.xpand investeert niet alleen in spin-offs, maar ook in andere beloftevolle deeptechbedrijven die nauw samenwerken met imec. Een prachtig voorbeeld is Celestial AI, een start-up die begin deze maand overgenomen werd voor een miljardenbedrag. Celestial ontwikkelt zijn optische interconnectietechnologie in samenwerking met imec, waardoor imec.xpand al heel vroeg de investeringskans zag. Daar plukken we nu de vruchten van, dankzij de pioniersrol die we spelen in het onderzoek naar siliciumfotonica.”

Imec wil de komende jaren tot tweeduizend mensen aanwerven. Waar denkt u die te vinden?

VAN DEN HOVE. “Dankzij onze bekendheid en unieke positie slagen we er vrij goed in talent aan te trekken. Onze organisatie zet in op onderzoek op lange termijn naar de fundamenten van chiptechnologie. Hier werken meer dan honderd nationaliteiten op de meest geavanceerde infrastructuur. Onze samenwerking met meer dan 200 universiteiten biedt een fantastische basis aan doctoraatsstudenten om uit te rekruteren. Daarnaast komen ook mensen van hyperscalers die het niet langer voor het geld hoeven te doen, maar voor de vrijheid om aan fundamenteel onderzoek te doen, en die impact willen hebben op de volgende generatie van de technologie.”

In 2008 kreeg imec 44 miljoen euro Vlaamse steun. In 2024 was dat 157 miljoen, goed voor meer dan 10 procent van de beschikbare middelen. Wordt imec niet te afhankelijk van subsidies?

VAN DEN HOVE. “Procentueel gezien was dat altijd ongeveer hetzelfde, en groeide het mee met onze omzet. 75 procent van onze omzet komt van industriële spelers, wat bij vergelijkbare organisaties in Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten eerder 30 procent is. Overheidsgeld is uiterst belangrijk, om onze langetermijnstrategie te kunnen realiseren. Net zo kunnen we investeren in de industrieën die over tien jaar belangrijk zullen zijn. We willen de kennis zo laagdrempelig mogelijk doorgeven aan het lokale ecosysteem. Elke euro die de Vlaamse overheid in imec investeert, levert volgens onafhankelijke impactstudies bijna acht keer de toegevoegde waarde en 4 euro fiscale return op.”

Hoe verzoent imec technologische vooruitgang met duurzaamheid?

VAN DEN HOVE. “De vraag naar computerkracht stijgt exponentieel. Je kunt datacentra mee laten groeien, maar dat vergt nog meer energie. Door te innoveren en efficiënte technologie te ontwikkelen, kun je dat vermijden. Dat kan bijvoorbeeld door nieuwe soorten chips te ontwikkelen. Momenteel focust men op chips voor een specifieke toepassing, maar het probleem is dat algoritmes zo snel evolueren dat die niet lang bruikbaar zijn. Wij focussen op de ontwikkeling van software waarmee je chips kunt herprogrammeren, naargelang het algoritme dat je erop wilt draaien.”

Waar staat imec in 2035?

VAN DEN HOVE. “Het is absoluut onze ambitie onze positie te versterken en de unieke plaats te blijven waar het hele ecosysteem samenkomt. Dat doen we in eerste instantie door mee te surfen op de golven van AI, gezondheidszorg en robotica. Daarnaast willen we de toegang tot het ecosysteem zo laagdrempelig mogelijk maken, om de volgende generatie Europese bedrijven te versterken. Tot slot moeten we ook blijven start-ups ontwikkelen en steunen.”

Wat wordt de grootste bedreiging?

VAN DEN HOVE. “Het zou een drama voor de wereld zijn als er meer complexiteit komt en de economische ontkoppeling doorzet. De chipindustrie heeft haar succes te danken aan een mondiale samenwerking tussen gelijkdenkende landen, die we hopelijk kunnen behouden. Aan de andere kant zijn we er altijd in geslaagd van elke uitdaging een kans te maken en kan imec in Europa een cruciale rol spelen.”

Hebt u er ooit aan gedacht zelf techondernemer te worden?

VAN DEN HOVE. “Ik heb nooit de tijd gehad dat serieus te onderzoeken. Voor mij is imec een start-up van veertig jaar oud. Ik ben erbij sinds het begin, en het voelde als een rollercoaster.”