Artificiële intelligentie wordt alomtegenwoordig in de bedrijven. Dat heeft vooral gevolgen voor de instappers.
In 2026 zullen de eerste leden van de ChatGPT-generatie in de Verenigde Staten na vier jaar universiteit afstuderen. Sinds het begin van hun hogere studie hebben ze generatieve artificiële intelligentie (AI) kunnen gebruiken voor alles, van het bedenken van ideeën tot het spieken bij hun opdrachten. Voor sommigen heeft dat misschien geholpen om hun studie met gemak te doorlopen. Maar AI zal hen ruw wakker schudden zodra ze de arbeidsmarkt betreden.
In sommige witteboordenberoepen zullen nieuwkomers te maken krijgen met medewerkers die beter geïnformeerd zijn, duivels lange dagen kunnen werken en geen moer geven om hun salaris. Ze staan bekend als AI-bots. Het onderzoeksbureau Gartner voorspelt dat tegen het einde van volgend jaar 40 procent van de apps die bedrijven gebruiken om hun workflow te verbeteren, AI-agents zullen bevatten die zijn gebouwd om samen met of in plaats van mensen te werken. Dat is een stijging van 5 procent ten opzichte van midden 2025.
Senior versus junior
De impact van AI op de arbeidsmarkt wordt mogelijk al zichtbaar aan de onderkant van de carrièreladder. Uit een Amerikaans onderzoek door Stanford University blijkt dat het aantal 22- tot 25-jarigen dat werkt in functies die het meest blootgesteld zijn aan AI, zoals softwareontwikkeling en klantenservice, sinds 2022 is gedaald met dubbele cijfers. In de softwareontwikkeling bedroeg de daling van het aantal banen bijna 20 procent, terwijl de werkgelegenheid voor andere leeftijdsgroepen juist is toegenomen.
Op lange termijn is de toekomst van elk bedrijf onzeker als er geen gekwalificeerde werknemers zijn om het stokje over te nemen wanneer de bazen ouder worden.
Zelfs als de toepassing van AI beperkt blijft, proberen personeelsafdelingen misschien wel “te schaatsen naar waar de puck naartoe gaat”, zegt Eric Brynjolfsson van Stanford. Dat wordt bevestigd door een onderzoek van Guy Lichtinger en Seyed Hosseini van Harvard University, waaruit blijkt dat generatieve AI vooral voordelen biedt voor senior medewerkers in bedrijven die de technologie toepassen. De onderzoekers ontdekten dat het aantal junior medewerkers in zulke bedrijven sinds begin 2023 is teruggevallen, terwijl het aantal senior medewerkers niet was gedaald. De krimp is vooral te wijten aan een afname van het aantal aanwervingen, en niet aan een stijging van het aantal ontslagen.
Lees ook: ABN AMRO wil 5.200 banen schrappen: banken zetten hoog in op artificiële intelligentie
Niet iedereen zal verliezen bij een bredere toepassing van AI. Voor degenen die het geluk hebben om een voet tussen de deur te krijgen, kan het gebruik van AI hun productiviteit verhogen, waardoor ze sneller hun meer ervaren collega’s kunnen bijbenen, net zoals een Uber-chauffeur die een navigatiesysteem gebruikt al gauw even goed kan worden als een doorgewinterde taxichauffeur. Maar net als Uber-chauffeurs moeten werknemers oppassen dat verbetering niet snel omslaat in vervanging.
Piramides worden eerst diamanten
AI heeft als gevolg dat de structuur van de bedrijven waar afgestudeerden gaan werken waarschijnlijk zal veranderen. Dan Priest, chief AI officer bij het advieskantoor PwC, zegt dat bedrijven die AI gebruiken in ieder geval voorlopig kunnen veranderen van ‘piramides’ (veel mensen aan de basis, maar weinig aan de top) naar ‘diamanten’ (weinig mensen aan de top en aan de basis, met een grote middenlaag). Op lange termijn biedt hij echter een hoopvoller alternatief voor nieuwkomers: de ‘zandloper’. Werknemers die net van de universiteit komen, zijn wellicht het best in staat om te leren hoe ze AI kunnen benutten en zouden de AI-achterblijvers in het midden snel kunnen inhalen.
Degenen die in 2026 afstuderen, hebben daarom twee opties. De ene is zich volledig te richten op AI-vaardigheden, die waarschijnlijk de meest gewilde zullen zijn in het komende jaar. De andere is te kiezen voor banen in sectoren, zoals de productie, die minder kwetsbaar zijn voor AI-disruptie dan banen in vrije beroepen en daardoor gemakkelijker toegankelijk zijn.
Welke optie ze ook kiezen, afgestudeerden kunnen potentiële werkgevers ervan overtuigen dat bedrijven zichzelf in de voet schieten als ze geen jong talent aannemen. Overdreven enthousiasme voor AI kan op korte termijn de productiviteit verhogen, maar op lange termijn is de toekomst van elk bedrijf onzeker als er geen gekwalificeerde werknemers zijn om het stokje over te nemen wanneer de bazen ouder worden.
