AFRO-OPTIMISME ?

Terwijl 700 bedrijfsleiders vorige week in Washington deelnamen aan een congres van The Corporate Council on Africa (CCA) die VS-bedrijven en de Amerikaanse overheid wil sensibiliseren voor Afrika, boog het Amerikaanse Congres zich over het wetsontwerp Opportunities and Growth for Africa : the end of dependance. Trends sprak met één van de voortrekkers, Jim McDermott. Het Democratische Congreslid inspireert zich voor zijn nieuwe handels- en investeringswetgeving op het succes van Apec(Asia-Pacific Economic Cooperation), de vrijhandelsassociatie tussen de VS en landen van Zuidoost-Azië. “Ik ervaar dagelijks in mijn kiesdistrict, vanuit Seattle, de positieve kracht die uitgaat van Apec op de economische wisselwerking tussen Amerika en Azië. Anderzijds heb ik heel wat rondgereisd in Afrika en geloof ik sterk in het potentieel van dat continent, dat echter nooit aan bod komt door de negatieve beeldvorming van CNN en andere westerse media.” McDermott was in 1987 en ’88 op post in Kinshasa en van daaruit als medical officer verantwoordelijk voor 26 VS-ambassades in Subsaharaans-Afrika.

TRENDS. U bent ervan overtuigd dat het bevorderen van handelsrelaties en niet de klassieke “naastenliefde” of ontwikkelingshulp Afrika uit het moeras zal halen ?

JIM MCDERMOTT. We hebben onze grenzen voor Azië geopend, wat hun economieën heeft aangezwengeld. Dat moeten we ook doen met Afrika. Daarom hebben we een US-Africa Economic Forum opgericht, waarin toppolitici en -ondernemers de economische betrekkingen onder de loep nemen. We willen een coherente handels- en investeringsstrategie ontwikkelen die moet uitmonden in een US-Africa Free Trade Area tegen het jaar 2010. Tegen 2005 al moeten alle handelsbelemmeringen voor textiel afgebouwd worden. Ook in Azië was de textielsector immers de catalysator voor industriële ontwikkeling. Ten derde komt er een Africa Growth Fund, waarin het wereldwijd aangewende overheidsgeld van Opic (Overseas Private Investment Corporation) specifiek naar Afrika toe door de privé-sector beheerd zal worden. Meer bepaald voor investeringen in infrastructuur en voor ondersteuning van kleinbedrijven. Er wordt 500 miljoen dollar uitgetrokken voor infrastructuurwerken. Afrika kan alleen in de globale economie participeren als het continent beschikt over wegen, havens, elektrificatie, telecommunicatie, rioleringen en dies meer. Daarnaast komt er een aandelenfonds van 150 miljoen dollar voor kleine bedrijven, Amerikaanse en Afrikaanse, die de handen in elkaar slaan. Zij en niet alleen de mijnbouwreuzen zullen de economische motor en de lokale consumptie op gang trekken. Ook het toekennen van exportkredieten door onze Exim Bank wordt versoepeld.

Tegen wanneer kunnen deze wetgevende initiatieven operationeel worden ?

Vrij vlug. Op 29 april hadden we een grondige bespreking in het Congres. Het hele politieke spectrum van Democraten en Republikeinen staat achter onze initiatieven. Tegen eind mei zullen we goed opgeschoten zijn. Belangrijk is dat ook de Clinton-administratie thans gevoelig is voor deze materie. In 1994 hebben we de wetgeving omtrent GATT goedgekeurd. Ik vroeg de regering toen wat de weerslag daarvan op Afrika zou zijn. Maar daar was geen belangstelling voor. De VS had geen handelsbeleid ten aanzien van Afrika. Vandaag is de tijd er duidelijk wel rijp voor. Omdat een aantal landen in Afrika een grondige ommekeer heeft doorgemaakt. Er is een begin van democratisering en dat proces kan je alleen maar versterken door tegelijkertijd de economie nieuwe impulsen te geven. Nergens wordt aan de heilzame werking van de vrije markt getwijfeld.

U wil de landen belonen die tegemoetkwamen aan de door de Wereldbank en het IMF opgelegde hervormingen. In welke mate verschilt uw aanpak van de Lomé-akkoorden tussen de Europese Unie en Afrika ?

Over Lomé wil ik niet uitweiden, want ik ken de details niet. Wat onze criteria betreft, zijn er zeker een 14-tal landen die er aan tegemoet komen. Niet alle landen zijn al op het juiste pad. Maar dat is een kwestie van evolutie. En dat proces is aan de gang, zowel in Oost- en West- als in Centraal-Afrika. Botswana bijvoorbeeld is een van de snelst groeiende economieën in de wereld. Welnu, als we deze landen een steuntje geven, zullen de anderen hun voorbeeld volgen. Dat betekent echter dat er een reëel engagement moet zijn van de Amerikaanse regering om zo’n beleid kracht bij te zetten. Tot nu toe bepaalden de apocalyptische beelden van CNN ons Afrika-beleid, of juister, inspireerden ze onze humanitaire interventies. We hadden geen trade policy, de VS waren niet bij Afrika betrokken op een coherente, systematische manier. Dat zal veranderen.

De VS vullen het politieke vacuüm van de Europeanen in Afrika ?

Neen, ik denk dat u dat te scherp stelt. Behalve de bemiddelingspogingen tussen Mobutu en Kabila van onze ambassadeur bij de Verenigde Naties, Bill Richardson, tast ook Washington in het duister over de gebeurtenissen in Zaïre. Maar vermits Europa weigert zijn verantwoordelijkheid op te nemen, in Zaïre zoals eerder in Bosnië, worden de VS opnieuw in de rol van wereldgendarm geduwd.

Amerikaanse en Canadese mijnbouwgroepen hebben belangstelling voor de Zaïrese bodemschatten. Ook oud-president George Bush blijkt daarbij betrokken te zijn.

Over president Bush heb ik geen commentaar. En er is hooguit een handvol Amerikaanse bedrijven dat in Afrika actief is. 99,8 % van de Exim-financiering gaat naar VS-bedrijven buiten Afrika. Nauwelijks 0,2 % is gericht op Afrika. De cijfers bevestigen dat bedrijven Afrika links laten liggen als er vanuit Washington geen serieuze en actieve Afrika-politiek gevoerd wordt. Het Carter Center heeft bijvoorbeeld lovenswaardige inspanningen geleverd om een beter beeld van Afrika te geven, maar ze predikten in de woestijn omdat de politiek apatisch bleef. Dat verandert gelukkiglijk.

Rekent u Kabila tot de nieuwe generatie leiders die Afrika uit de startblokken kan halen ?

Ik wil daar geen commentaar op geven. De manier waarop hij zich een weg naar de macht baant, is in elk geval niet democratisch. Maar hoe dan ook is het voor Mobutu tijd om plaats te ruimen.

ERIK BRUYLAND