Afrikanen kunnen ook mijnen ontginnen

Surfend op de hausse van de grondstoffenprijs brengen Afrikaanse financiers de eerste pan-Afrikaanse privé-mijngroep naar de Londense beurs. Architect van Mwana Africa is Kalaa Mpinga, bevriend met Etienne Davignon en Nicky Oppenheimer.

Londen (VK)

De Congolees Kalaa Mpinga heeft een vertakt netwerk in de wereldwijde mijnsector. Hij ontvangt ons in Devon House, een oer-Britse omgeving tussen Scotland Yard en het ministerie van Binnenlandse Zaken in Westminister. Al snel blijkt de relatie met de crème van het Angelsaksische zakenleven. Mwana Africa neemt deze kantoren over van First Africa, de zakenbank van een Ghanese bankier, de Warburgs en de Oppenheimers. De bank begeleidt de beursgang van Mwana Africa Holdings Ltd. Deze mijngroep is juridisch gevestigd in Johannesburg en werd in 2003 opgericht door bankiers, ondernemers en oud-politici uit Zuid-Afrika, Congo, Zambia, Zimbabwe, Angola en Kenia (zie kader: “België gunde bekwame Congolezen weinig kansen”). “Zij deelden mijn visie om de eerste mijngroep met Afrikaans privé-kapitaal op te richten,” vertelt Mpinga, gewezen directeur African operations bij Anglo American Corp (AAC). Nicky Oppenheimer, voorzitter van het Zuid-Afrikaanse diamantconcern De Beers, is een persoonlijke vriend en via zijn Congolese netwerken heeft Mpinga ook een open lijn met Etienne Davignon.

“Er zijn in de Afrikaanse mijnsector zoveel mogelijkheden dat we de tijd rijp vonden voor een beursgang van Mwana Africa. Afrikanen kunnen ook mijnen ontginnen. Tot nu gingen belangrijke mijnconcessies bijna uitsluitend naar westerse majors of juniors, maar dat verandert,” stelt Mpinga. Zich excuserend voor onderbrekende telefoons, praat Mpinga met het Australische mijnbedrijf Rio Tinto, voert hij een gesprek met Congo en dan met Zwitserland. De mijnsector draait op volle toeren.

Anglo American trekt terug

Mwana Africa Holdings (geconsolideerde omzet van 50 miljoen dollar in 2004) kocht in juli 2003 twee mijnen van AAC in Zimbabwe: Freda Rebecca, de tweede goudproducent van het land, en Bindura Nickel (110 miljoen dollar omzet, sinds de overname is de nikkelprijs verdubbeld). Ook in Congo verwierf de groep mijnrechten van AAC. “Anglo American moest na de beursgang in Londen onder druk van de financiële markten naar meer geografische spreiding en investeert vooral in Latijns-Amerika, Azië en Australië. Voor oud-medewerkers als ik was dat een uitgelezen kans.”

Begin vorig jaar kreeg Mwana Africa Holdings alle aandelen in handen van Anmercosa, het filiaal van AAC dat de exploratierechten bezit over een gebied van 11.000 vierkante kilometer in Congo, tussen de concessies van het staatsmijnbedrijf Gécamines en de grens met Zambia. De eerste boringen wijzen op een potentieel van 100.000 ton kopermetaal. Dat is relatief weinig, maar er werden met AAC bijzondere afspraken gemaakt: nu financiert Mwana Africa 100 % van het speurwerk door een honderdtal medewerkers op het terrein. Maar als de bewezen reserves oplopen tot meer dan één miljoen ton kopermetaal, heeft AAC een optie om 80 % te verwerven.

Ook de deal met African Gold, dat op de juniormarkt van Londen (Alternative Investment Market, AIM) genoteerd is en in Ghana aan goudexploratie doet, wijst op vlotte contacten in de Londense City: “We kennen hun belangrijkste aandeelhouders en delen eenzelfde langetermijnvisie.” Mpinga noemt Oliver Baring (van de vroegere investeringsbank en oud-ondervoorzitter van UBS Warburg), Hank Slack (oud-voorzitter van Minorco en ex-schoonzoon van Harry Oppenheimer) en John Teeling (stichter van African Gold).

Mwana Africa Holdings verkoopt al zijn activa aan African Gold, dat betaalt met de uitgifte van een veelvoud aan nieuwe aandelen. Via een reversed take-over verwerven de nieuwe aandeelhouders 70,8 % in Mwana Africa, dat op de AIM van de Londense beurs de plaats inneemt van African Gold. “Met een initiële kapitalisatiewaarde van 159 miljoen dollar kunnen we fondsen werven voor verdere expansie en nieuwe acquisities.” Mpinga wordt chief executive officer en Oliver Baring de voorzitter van de nieuwe beursgroep.

“De Congolezen zijn schuldig”

Naast de koperprojecten van Anmercosa/AAC in Katanga, bezit Mwana Africa 80 % in de Kilomoto-goudmijn in het noordoosten van Congo. Mpinga onderhandelt ook met het Congolese staatsmijnbedrijf Gécamines over de Kamfundwa-mijn: “We willen in de komende twintig jaar jaarlijks 50.000 ton koper naar boven halen. Om 99,9 % zuiver kopermetaal te exporteren, zullen we 50 miljoen dollar investeren in een metallurgische fabriek.”

Op de vraag of Congolese mijnen zomaar kunnen worden ingepikt, zonder openbare aanbestedingen – onder een overgangsregering die de Wereldbank en haar herstructureringsplannen voor schut zet – reageert Kalaa Mpinga afgemeten: “Al sinds 1970 ontfermt de Wereldbank zich over Gécamines. Heeft ze in al die jaren ook maar één pink verroerd om het faillissement te voorkomen? Ze financierde projecten waarvan iedereen wist dat ze nergens toe leiden.”

En de manier waarop Forrest-groep en anderen intussen de belangrijkste mijnen binnenhalen? “Je kunt voor of tegen de methodes van George Forrest zijn, maar met hem gaat het vooruit.” Eenmaal op dreef is Mpinga niet te stuiten: “De enige verdienste van de Wereldbank is de nieuwe mijncode die voor het eerst juridische zekerheid schept. Maar met Gécamines is het fout gelopen. De bank weet zeer goed hoe je activa van een groep als Gécamines naar de beurs brengt. Als ze dat gedaan had, zou dat makkelijk 400 miljoen dollar opgeleverd hebben. Daarmee kon de hele machine weer op gang getrokken worden.” Omdat hij bij de Amerikaanse engineeringgroep Bechtel en bij AAC unieke kansen heeft gekregen, wil hij van Mwana Africa een hefboom maken voor Afrikanen om de bodemrijkdommen efficiënt te beheren. “Het drama van Afrika is dat we te veel politici en te weinig ondernemers hebben. Afrika zal pas uit de startblokken komen als zijn entrepreneurs het heft in handen nemen.”

Erik Bruyland

“Tot nu gingen mijnconcessies vooral naar westerse mijngroepen, maar dat zal veranderen.”