Achter de schermen bij Yves Saint Laurent

Yves Saint Laurent lanceert zich in de kunstwereld. De Franse modeontwerper riep samen met zijn spitsbroeder Pierre Bergé een stichting in het leven die zich, naast het bewaren van de eigen archieven, zal toeleggen op kunstpromotie.

Parijs (Frankrijk)

Het gelaat verborgen achter de rechterhand, op het linkeroog na dat recht in de lens tuurt. Met die foto die IrvingPenn in de jaren zestig van Yves Saint Laurent maakte, openen de tentoonstellingsruimten van de Fondation Pierre Bergé Yves Saint Laurent. Een zwartwitfoto die perfect het introverte karakter weerspiegelt van deze publieke figuur die zich steeds heeft trachten te verstoppen achter zijn creaties. Het lijkt alsof de openingsfoto wil zeggen: “Kijk niet naar mij! Kijk liever naar wat ik doe…”.

Dat kan nu, in een ruimte die volledig is gewijd aan de veertigjarige creatieve carrière van de Franse modeontwerper. De cijfers spreken voor zich: 5000 kledingstukken, 15.000 voorwerpen en accessoires, kilometers tekenplanken, bergen stoffen en atelierfiches. Je vindt er zelfs de volledige lijst van klanten die het huis sinds het begin heeft gehad en ook het hele rekeningoverzicht, mooi genoteerd in schoolschriftjes!

Een blik op de rijkdom van het huis

Volgens Pierre Bergé, medeoprichter van het modehuis Yves Saint Laurent in 1962 en trouwe bewaker van de ‘tempel’, “kan geen enkel ander huis prat gaan op zo’n rijkdom!”. De stukken, die bewaard worden in uitstekende omstandigheden (airconditioning, bevochtigers, zuurvrij papier), zijn verdeeld over vijf niveaus. Op de bovenste verdieping kregen de accessoires een plaats; de tweede is voorbehouden voor de modellen en de restauratie; de eerste biedt plaats aan de bibliotheek, de kantoren en de studio van de meester; het gelijkvloers werd omgevormd tot expositieruimte; in de kelder werden de schetsen, video’s en geluidsbanden ondergebracht, alleen onderzoekers, studenten of journalisten kunnen hier – na afspraak – komen grasduinen.

Het adres (5, avenue Marceau, in het 8ste arrondissement) is niet toevallig gekozen: het was hier dat Yves Saint Laurent in 1973 definitief zijn kantoren en atelier onderbracht. Kwestie van imago. Toen was de wijk rond de Pont de l’Alma de thuishaven van Dior, Givenchy en andere groten uit de modewereld. Ondanks zijn afscheid op 22 januari 2002 neemt de favoriete modeontwerper van CatherineDeneuve er nog steeds zijn intrek in zijn studio en is hij volgens Pierre Bergé “gelukkig dat hij al die jurken zo dicht bij zich heeft!”

De reden dat al deze ‘archeologische’ stukken van bij de eerste collectie van Yves Saint Laurent zo zorgvuldig zijn bewaard, is het feit dat zijn vriend en alter ego onmiddellijk had begrepen dat hij een “groot couturier was, één van de drie of vier groten van zijn tijd.” De tijd heeft uitgewezen dat hij het bij het rechte eind had… YSL was de eerste van het dream team die een lijn met confectiekleding ontwierp, de eerste die vrouwen in doorzichtige kledij ging hullen en voor hen – in navolging van Chanel – smokings, broekpakken en trenchcoats ontwierp. De eerste ook die nog tijdens zijn leven in een museum terechtkwam, in 1983 in het MoMA in New York.

Kunst in kleding

Voor het eerste evenement aan de avenue Marceau – want de Fondation is in de eerste plaats een expositieruimte – werd als thema de invloed van de kunst op de collecties van YSL gekozen. Het omvat een selectie van 42 modellen die tussen 1965 en 1988 werden gemaakt en in verband worden gebracht met Picasso, Matisse, Mondriaan of de popart. Om het opzet nog duidelijker in de verf te zetten, werden er naast de kleren vier doeken van de voormelde schilders en een zeefdruk van AndyWarhol opgehangen. De aanwezigheid van de schilderijen, die allemaal uit de persoonlijke collectie van het duo komen, is vaak heel geslaagd, zoals bij de befaamde Mondriaan-jurk, waarvan de textuur van de ecrustof één lijkt te worden met de structuur van het doek

Hoewel de meeste kledingstukken wel bekend zijn bij de liefhebbers, blijven de geniale creaties van Saint Laurent boeien. De scenografie, van de hand van NathalieCrinière, is gebaseerd op een stel verweven wit gelakte dragers, die doorheen de ruimte werden opgesteld als een lang lint. Deze jonge ontwerpster kreeg al de kans haar verbeeldingskracht te tonen in het Centre Pompidou, waar ze onder andere tekende voor de opmerkelijke Hitchcock-retrospectieve. Het idee om de ramen van dit herenhuis met grijze gelatine te bedekken om het invallende daglicht af te zwakken is even eenvoudig als doeltreffend. Op verschillende dragers werden gesprekken en citaten van YSL aangebracht, waarbij handig op de transparantie van de materialen werd ingespeeld. Eén citaat willen we u niet onthouden: “Het mooiste kledingstuk voor een vrouw is de arm van een man, maar voor wie dit geluk niet heeft, ben ik er dan.”

De volgende evenementen zullen niet alleen draaien rond het werk van de ontwerper. Zo is er al een tentoonstelling gepland rond de fotograaf Irving Penn en rond de toneeldecors en -maquettes van DavidHockney. Nadeel bij al deze interessante onderwerpen is de kleine ruimte die voor de exposities werd voorbehouden, namelijk niet meer dan 200 m2. Het zal er dus snel koppen lopen worden! Temeer daar dit de enige ruimte is die opengesteld wordt voor het publiek. Van de archieven zal, naargelang van de tentoonstelling, slechts een klein gedeelte te bezichtigen zijn.

Antoine Moreno

“Het mooiste kledingstuk voor een vrouw is de arm van een man, maar voor wie dit geluk niet heeft, ben ik er dan.” (Yves Saint Laurent)

Het adres van de Fondation is niet toevallig gekozen: het was hier dat Yves Saint Laurent in 1973 definitief zijn kantoren en atelier onderbracht.