60 % INTERNATIONALE HULP, 1 % MIJNINKOMSTEN

Welk ‘spel’ speelt de internationale gemeenschap met Congo? Democratische verkiezingen organiseren, is belangrijk. Nog meer bepalend voor de toekomst is een verantwoord beheer van de bodemrijkdommen. De kolossale mijnreserves zijn dé financiële hefboom voor een duurzaam economisch herstel, maar precies het omgekeerde gebeurt. De internationale gemeenschap knijpt de ogen dicht.

1. Elke vergelijking loopt mank, maar stel: je rooft de kroonjuwelen en kunstwerken uit het koninklijk paleis en met die opbrengst of een deel ervan bouw je her en der wat achterkamertjes bij. Heb je dan ‘geïnvesteerd’?

2. Voor een appel en een ei kregen mijnuitbaters in Congo de rijkste ertsmijnen ter wereld in handen. Met winst verkopen ze de mijnrechten aan grotere groepen (niet noodzakelijk bekwame mijnbouwhuizen). Die winst stroomt niet in de Congolese schatkist, maar naar offshorevennootschappen in fiscale paradijzen.

3. Zo verpatst een niet verkozen overgangsregering, zonder openbare aanbesteding of transparantie, het belangrijkste mijnpatrimonium ter wereld.

4. Een Congolese parlementaire onderzoekscommissie die de moed opbracht dit schandaal aan de kaak te stellen, werd wandelen gestuurd. Ondertussen praten westerse politici over ‘democratisering’, ‘goed bestuur’ en schuldkwijtschelding.

5. Een procedure, ingezet door de Wereldbank om klaarheid te scheppen, werd tegengewerkt om uiteindelijk een managementploeg aan te stellen die niet conform is met het initiële lastenboek.

6. De Canadese topmanager van Gécamines, benoemd door de Wereldbank, verklaart (in het Canadese blad Corporate Knights): “Ik ben hier niet als een Sherlock Holmes.” Hij vindt het “onbegonnen werk om de rotzooi op te graven en de mysteries rond mijndeals uit het verleden te ontrafelen”.

7. Een nieuwe mijnwetgeving, geïntroduceerd door de Wereldbank, werd op maat gesneden van betrokken mijnbedrijven, zodat internationale tenders niet langer hoeven.

8. Een Congolese begroting van amper 2 miljard euro bestaat voor bijna 60 % uit internationale hulp, nauwelijks 1 % komt uit mijnopbrengsten. Zelfs onder Moboetoe kwam zo’n 30 % van het staatsmijnbedrijf Gécamines.

9. In plaats van op de schoolbanken te zitten, delven duizenden kinderen voor een aalmoes naar ertsen. Elke dag vallen er doden.

10. Gécamines exporteerde 99,6 % zuiver koper- en kobaltmetaal, nu 15 % tot hooguit 30 %. Meerwaarden, ook uit niet-aangegeven hoeveelheden edele metalen, worden buiten Congo gerealiseerd. “Alsof men de oliewinning aan traders zou overlaten,” aldus Robert Crem, gewezen topman van Gécamines (zie blz 52).

Nagenoeg 5 miljard euro aan mijneigendommen werd de voorbije jaren weggeschonken aan privé-ondernemingen. Ze hebben weinig of geen expertise, noch de financiële armslag om mineralen te ontginnen die Congo en de wereld hard nodig zullen hebben.

Men zal niet verbaasd moeten opkijken voor ‘Boliviaanse’ toestanden, wanneer een Congolees politiek leider – ooit – het openbare belang voorop zal stellen of de Congolese bevolking op een dag haar woede botviert op al diegenen die passief lieten begaan.

Erik Bruyland