300 miljoen Chinezen roken voor de staat: dit is het imperium van China Tobacco

Sigaretten zijn nog alomtegenwoordig in China. Meer dan 300 miljoen Chinezen roken. En de regering verdient daar veel geld aan.

De studenten van de bacheloropleiding tabakskunde van de Landbouwuniversiteit in Kunming roken: onder instructie, voor de wetenschap, voor de staat. De universiteit leidt de volgende generatie op voor de sigarettenindustrie in de Volksrepubliek. Ze leren hoe ze tabak moeten planten, verwerken en machinaal sigaretten produceren.

Begin jaren tachtig richtte Deng Xiaoping het staatsbedrijf China National Tobacco Corporation op, dat 96 procent van alle sigaretten in het land verkoopt. Het is het grootste tabaksbedrijf ter wereld, met een marktaandeel van 46 procent. Maar bovenal controleert het de teelt, de aankoop, de productie en de distributie van tabak. China Tobacco is een staat in de staat, een organisatie die onderzoek aan de universiteit ondersteunt, boeren betaalt en geld inzamelt voor Peking. De regering financiert zichzelf met de afhankelijkheid van haar bevolking.

Volledige controle

De handel brengt meer op dan de inkomstenbelasting, blijkt uit een onderzoek van Der Spiegel, het onderzoeksplatform The Examination en het Chineestalige nieuwsportaal Initium Media. Vorig jaar ontving het bedrijf het equivalent van 213 miljard dollar aan winst en belastingen. Dat is 7 procent van de overheidsinkomsten. De Volksrepubliek is afhankelijk van China Tobacco.

Onder de naam van zijn regelgevende tegenhanger, de State Tobacco Monopoly Administration, reguleert China Tobacco de hele toeleveringsketen. Op papier lijken ze afzonderlijke entiteiten, in de praktijk zijn de regelgevende instantie en het tabaksbedrijf een en dezelfde winkel. De bureaucraten leggen quota vast voor boeren, geven vergunningen af aan honderdduizenden sigarettenverkopers en bepalen welke truckers tabaksproducten mogen vervoeren. Ambtenaren vervolgen sigarettenvervalsers en leggen regels op aan de groeiende Chinese e-sigarettenindustrie.

Roken, een mensenrecht

In Peking en Sjanghai geldt een rookverbod in openbare gebouwen en restaurants, om de indruk te wekken dat iets wordt gedaan voor de volksgezondheid. In een memo die het bedrijf in juni verstuurde, stond dat het beperken van roken een acceptabel doel is, maar het verbieden van roken niet. Een lobbyhandboek van China Tobacco, dat in de boekhandel te koop is, noemt roken een “mensenrecht”. Leren de studenten aan het Tabaksinstituut in Kunming over de schadelijke aspecten van roken? “Sommigen maakten zich daar zorgen over, maar we zijn gaan inzien dat de tabaksproductie een belangrijke bijdrage levert aan de lokale economie en de belastinginkomsten”, zegt een student.

De regering financiert zichzelf met de afhankelijkheid van haar bevolking.

Elk jaar sterven in China meer dan een miljoen mensen aan tabaksgerelateerde oorzaken. President Xi Jinping rookt niet. In 2013 schreef een team onderzoekers van de Centrale Partij Universiteit met zijn zegen een rapport over China’s strategie om het sigarettengebruik terug te dringen. De auteurs gaven toe dat de enorme opbrengst van de tabaksaccijnzen “de belangrijkste reden was waarom de regering niet veel vooruitgang heeft geboekt”. Experts van het partijcollege riepen op tot hervormingen, waaronder het scheiden van de commerciële tak van China Tobacco van zijn regulerende rol en het beëindigen van het staatsmonopolie. Het imperium bestaat nog, en het is nog altijd even machtig.