30 bedrijfsleiders in één orkest

Topbedrijven vertonen veel gelijkenissen met een symfonisch orkest. Talent, teams en leiderschap zijn bij beide essentieel voor succes, zo blijkt uit ‘the Art of Conducting’, een leertraject waaraan 30 bedrijfsleiders deelnemen. Op 9 maart is de apotheose, met een concert van het Vlaams Radio Orkest in het Flageygebouw.

Het idee voor the Art of Conducting rijpte in de zomer van 2005. Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder van Voka – Kamer van Koophandel West-Vlaanderen, en Rob Bloemen, voormalig chief operating officer bij De Witte & Morel en vandaag zelfstandig consultant, hadden het over hun stokpaardje: hoe kunnen bedrijven talentvolle mensen aantrekken, efficiënt inzetten en behouden?

De oplossing liet niet lang op zich wachten. Libeer en Bloemen kwamen in het Brugse Concertgebouw toevallig Gunther Broucke, intendant van het Vlaams Radio Orkest, tegen. Toen ze het over de uitdagingen van de creatieve economie hadden, antwoordde hij bloednuchter dat orkesten die problemen al tweehonderd jaar kennen. Een symfonisch orkest is immers een geheel van creatieve ambitieuze talenten die allemaal hetzelfde doel willen bereiken. De dirigent daagt ze uit, inspireert ze en verlegt hun grenzen. “De organisatie van een orkest leert veel over omgaan met talentvolle werknemers,” aldus Broucke.

De metafoor van het symfonisch orkest voor het bedrijfsleven was geboren. Voor beide werelden is het een win-winsituatie. De dertig bedrijfsleiders die deelnemen aan the Art of Conducting leren veel bij van de muziekwereld. “Het verfrissende voor ons is dat het voor een keer niet om een sponsorverhaal gaat van een orkest dat te weinig middelen heeft,” aldus de intendant. “We willen elkaar beter leren kennen en samen een verhaal schrijven.”

Frappante overeenkomsten

Hugo Vandamme (ex-Barco), Bert De Graeve (Bekaert), Peter Leyman (Volvo) en Filiep Libeert (Domo) namen het peterschap van the Art of Conducting op zich. Het programma werd opgehangen aan vijf sessies, gespreid over een periode van anderhalf jaar.

De gelijkenissen tussen een bedrijf en een symfonisch orkest zijn groot. Gunther Broucke: “Ook wij jagen op talent, laten talentvolle medewerkers samenspelen in verschillende teams en proberen ze te mobiliseren voor één doelstelling. Teams vormen op zich nog geen orkest, er is een dirigent nodig die ontzag en begrip uit-straalt. Ik had er tot nog toe niet bij stilgestaan dat dit ook een metafoor zou kunnen zijn voor een leven buiten het orkest.”

Ook de deelnemers van the Art of Conducting ervaren dat zo. “Ik gebruik vaak metaforen,” zegt Bernard Deryckere, managing director van Alpro. “Meestal vergelijk ik ons bedrijf met een voetbalploeg of een zeilteam, maar de metafoor van het symfonisch orkest is veel sterker.”

Oorlog om talent

Talent is schaars. Voor veel bedrijven is de war for talent realiteit. En ook voor een orkest is het een uitdaging om de beste muzikanten te vinden. Na enkele moeilijke jaren slaagde het Vlaams Radio Orkest erin om opnieuw toonaangevend en trendsettend te worden. “De voorbije twee jaar hebben we veel nagedacht over hoe we met onze medewerkers omgaan, over hoe we ze moeten belonen en in een hiërarchisch patroon laten functioneren,” zegt Gunther Broucke. “Op internationaal vlak zijn onze lonen zeker niet de beste, maar we merken wel dat mensen van een internationaal toporkest naar het Vlaams Radio Orkest terugkomen. Dat hebben we nu al vier keer meegemaakt in anderhalf jaar tijd.” Volgens de intendant is dat helemaal te danken aan the Art of Conducting.

Voor Saskia Soete De Boosere, general manager van Kor-trijk Xpo, was dit een van de meest verfrissende zaken die ze tijdens de sessies hoorde. ” High potentials kiezen meestal voor een groot bedrijf zodat ze kunnen doorgroeien. Hoewel we een vlakke organisatie zijn, moet het mogelijk zijn om talentvolle medewerkers toch voor een kmo te laten kiezen in plaats van voor grote bedrijven.”

Musici zijn sterke persoonlijkheden. Voor een orkest is het niet altijd eenvoudig om toptalenten te laten samenwerken. Het proces van talent naar topteam was dan ook het thema van de tweede sessie. Dat gebeurde via een repetitie van een groep musici, onder leiding van de orkestmeester van het Vlaams Radio Orkest. “Voor mij was dat heel verfrissend,” geeft Saskia Soete De Boosere toe. “Als kmo zijn we wel verplicht om efficiënt te werken. Maar de discipline en de efficiëntie die het orkest heeft om zo snel tot een resultaat te komen, is verbazingwekkend.”

Inspirerend leiderschap

Geen orkest zonder dirigent. Het team verlangt naar bezieling en leiderschap. De dirigent geeft de richting aan en laat het team bepaalde doelstellingen nastreven. Leiderschap is echter geen wiskundige formule. “In de derde sessie is dat het best tot uiting gekomen,” vertelt Jo Libeer. We hadden vooraf een dvd gekregen waarbij we de leiderschapsstijl van vier dirigenten van wereldniveau moesten analyseren. Voor mij werd toen heel duidelijk dat verschillende stijlen, persoonlijkheden en invalshoeken tot succes kunnen leiden.”

In de vierde sessie kregen de bedrijfsleiders een beeld van de achterliggende strategie, processen en cultuur van een symfonisch orkest. De apotheose wordt het concert van het Vlaams Radio Orkest in het Brusselse Flageygebouw op 9 maart.

Leerproces

Wat hebben de deelnemers nu bijgeleerd? “Ik weet nu dat het Vlaams Radio Orkest uit verschillende businessunits bestaat,” lacht Gunther Broucke. “Voortaan kijken we ook naar onze mogelijkheden binnen de bestaande middelen, en niet naar wat we zouden kunnen doen als we meer geld hadden. In de muziekwereld bestaat vaak de houding om te zeggen dat we er niets aan kunnen doen, omdat we te weinig middelen hebben en dan kijken we nogal snel naar de overheid. Die evidentie is bij mij weggenomen, want niets komt zomaar. In het bedrijfsleven is er de wil en de voortdurende aandacht om voor een succesverhaal te gaan en alle beslissingen die je neemt daarop af te stemmen. Ook al gaat het om moeilijke beslissingen.”

Kortrijk Xpo is Iso-gecertificeerd. Alles ligt heel strikt in procedures vast. “Soms moeten we afstappen van die procedures en de medewerkers de mogelijkheid geven om mee te groeien met het bedrijf,” besluit Saskia Soete De Boosere. “Als we iets willen bereiken, mogen we niet blijven zitten in de structuren zoals ze zijn uitgetekend.”

Melanie De Vrieze