Steil omhoog: Het rijke luchtvaartverleden van Breguet

Watch Style

Abraham-Louis Breguet vond de tourbillon uit en leverde kort voor de Franse Revolutie meet­instrumenten aan het Franse hof en de marine. Minder bekend is de lange geschiedenis van Breguet in de luchtvaart. De nieuwste Breguet Type 20 en Type XX chronografen verenigen de twee werelden.

Tekst / Anja Van Der Borght

Enkele jaren geleden raakten we in het atelier van de Parijse handschoenenontwerper Christophe Fenwick sterk onder de indruk van een immense zwart-witfoto tegen de muur met Louis Charles Breguet voor een Breguet Deux-Ponts-vliegtuig uit 1954. Louis is de ­oprichter van Air France en het Franse luchtvaartbedrijf Breguet Aviation. Hij is ook de achterkleinzoon van Abraham-Louis Breguet en de overgrootvader van Christophe, die een paar mooie handschoenen heeft gecreëerd voor het horlogehuis Breguet. Onze fascinatie voor de Breguet-familie en hun luchtvaart­passie was gewekt. “Net zoals Abraham-Louis Breguet zich met zijn chronometers ten ­dienste wilde stellen van de marine, wilde Louis dat anderhalve eeuw later doen voor
de luchtvaart”, vertelt Emmanuel Breguet, ­vicepresident en head of patrimony bij ­Montres Breguet. “Beiden wilden de ­horlogerie dienstbaar maken aan de mens. Vaak wordt over het hoofd gezien dat Breguet in de jaren 1860-1880 ook aan de wieg stond van ultra­precieze tijdsinstrumenten voor de spoorwegen.”

“Kortom, Breguet was een huis dat zich altijd richtte op de toekomst. Maar na drie generaties vonden de Breguets dat de horlogerie in een stadium was gekomen dat er niet veel meer uit te vinden viel, en dat verveelde hen stierlijk. Ze focusten op andere zaken, zoals de ontwikkeling en het gebruik van elektriciteit in de telegrafie. Louis Clément Breguet, de kleinzoon van Abraham-Louis, stapte weg van de horlogerie ten gunste van de telegrafie, maar mijn grootvader Louis Charles had daar geen zin in. Hij wilde dingen verticaal de lucht in ­laten gaan en het luchtruim veroveren.”

Supersonische Concorde

In de beginjaren van de twintigste eeuw – de tijd van vliegtuigpioniers als de broers Wright en Santos-Dumont – stortte Louis Charles zich in het luchtvaartavontuur. Het viel hem op
dat er veel ongevallen gebeurden tijdens het opstijgen en landen en daar wilde hij iets
aan doen. In plaats van het vliegtuig te laten taxiën, wilde hij het verticaal laten opstijgen. Dat leidde in 1907 tot de Breguet-Richet Gyroplane, een vliegtuig met vier armen, elk met een dubbele rotor en Antoinette-motor met
45 paarden. Louis Breguet slaagde er wel in 1,2 meter hoog te vliegen tijdens de eerste vlucht, maar hij kon geen stuurrichting geven. Vervolgens bouwde Louis gyrocopters, de voorlopers van de helikopter, richtte hij in 1911 de vliegtuigmaatschappij Louis Breguet op en ontwierp de Breguet 14, een militaire tweedekker en bommenwerper die veelvuldig tijdens de Eerste Wereldoorlog werd gebruikt.

Verscheidene van zijn vliegtuigen trokken ­internationaal de aandacht. In die tijd had
de familie Breguet een goede relatie met de ­familie Brown, die in 1870 het oorspronkelijke horlogebedrijf had overgenomen. Het was dan ook de logica zelve dat de vliegtuigbouwer Louis Breguet zich tot de Browns wendde om hen te wijzen op de behoefte aan precieze tijdsinstrumenten in de luchtvaartwereld. Louis Breguet kon als geen ander de noden
van de piloten uitleggen, wat ertoe leidde dat het horlogehuis Breguet in de jaren dertig een pionier werd in vliegtuiginstrumenten. Toen de luchtmacht een lijst opstelde met wat ze ­allemaal op horlogevlak wilde, was Breguet klaar om precies die horloges te maken.

Na de eerste boordchronografen volgden
kort nadien chronografen voor aan de pols. Vanaf de jaren dertig werden talrijke ‘speciale’ producten geïntroduceerd, afgestemd op de bijzondere vereisten van de luchtvaart. De ­levering van horloges voor de instrumentenborden van vliegtuigen nam vanaf het begin van de jaren vijftig een verdere vlucht en was dertig jaar lang een van de erkende speciali­teiten van Breguet. De meest wijdverspreide ­modellen waren de Type 11, 11/1 en 12, die
aan een dozijn landen werden verkocht en te vinden waren op de instrumentenpanelen van talrijke vliegtuigen, waaronder de onvergete­lijke supersonische Concorde.

Civiel versus militair

Het verhaal van de Type XX vangt aan begin jaren vijftig, op een moment dat Breguet al ­gespecialiseerd was in producten voor de luchtvaartindustrie. Het bedrijf vernam dat
de Franse luchtmacht haar piloten wilde uitrusten met een chronograafhorloge met een zwarte wijzerplaat, lichtgevende cijfers en ­wijzers, een hoogwaardig gangwerk dat ­bestand is tegen drukveranderingen en ­acceleraties, een roterende lunet en natuurlijk een flyback-functie. Het Franse ministerie van Luchtvaart gaf het product de werknaam
Type 20. De strijd om de opdracht werd door diverse bedrijven gewonnen. Maar omdat ­Breguet een hoge bevoorradingsgarantie
kon bieden, kreeg het grote bestellingen. De merken die het Type 20 mochten produceren, mochten hetzelfde product enige tijd later ook aan particuliere klanten verkopen. Dat resulteerde in de productie van militaire Type 20-modellen en civiele Type XX-versies. Er volgde een tweede generatie Type XX in 1971 en een derde in 1995.

Nu introduceert Breguet zijn vernieuwde Type XX-lijn met twee horlogemodellen boordevol innovaties en historische knipogen. De Type 20 Chronographe 2057 is een militaire chronograaf geïnspireerd op de 1.100 exemplaren die tussen 1955 en 1959 aan de Franse luchtmacht werden geleverd, en waarvan de naam in ­Arabische cijfers werd weergeven als Type 20, in tegenstelling tot alle andere modellen, ­waaronder die van de Aéronautique Navale, waarvan de naam Type XX in Romeinse cijfers werd geschreven. De zwarte wijzerplaat is
wat gemoderniseerd, maar blijft trouw aan
de identiteit van het horloge Type 20. De Arabische cijfers en de driehoek lichten net als
de wijzers op in het donker dankzij de Super-­LumiNova techniek. De 30 minutenteller op
3 uur is nu groter dan de 60 secondenteller op 9 uur, en tussen 4 en 5 uur bevindt zich een ­datumaanduiding. Het tweede horloge, de ­Type XX Chronographe 2067, is met zijn avontuurlijke uitstraling een directe afstammeling van de beste civiele Type XX-modellen uit de jaren vijftig en zestig, met name een model
uit 1957 met het individuele nummer 2.988.
De wijzerplaat van die civiele versie is evenzeer zwart, maar vertoont kleine verschillen. Zo zijn de details ivoorkleurig.

Beide horloges worden aangedreven met een nieuw automatisch kaliber waar vier jaar van ontwikkeling aan voorafgingen: het nieuwe ­automatische kaliber 728 voor de civiele
versie Type 20 Chronographe 2067 en het ­kaliber 7.281 voor de militaire versie Type 20 Chronographe 2.057. De spiraal, het echappement en de hoornen van het anker zijn ­gemaakt van silicium, een materiaal dat niet ­alleen bestand is tegen corrosie en slijtage, maar ook ongevoelig is voor de invloed van magnetische velden en zo de nauwkeurigheid van het tijdsinstrument verhoogt. Bovendien heeft deze automatische chronograaf een gangreserve van zestig uur.

“De techniek is buitengewoon”, vertelt Lionel a Marca, de CEO van Breguet. “Vind mij eens een chrono met 5 hertz en een gangreserve
van 60 uur op de markt! Ik wilde trouwens geen replica van het horloge uit 1949 maken, maar wel een model dat geïnspireerd is op de historische modellen die Breguet zeventig jaar geleden voor het leger maakte. Nu zijn we in de 21ste eeuw en we wilden het horloge aan
de tijdsgeest aanpassen met een horlogekast (42 millimeter) met cannelure – terwijl het ­basismodel (38 millimeter) geen gekartelde rand had – en dan was er een groot debat of
we de datum zouden aanduiden en waar we die precies zouden plaatsen. Het werd uiteindelijk tussen 4 en 5 uur, want op 6 uur zou
hij op de plaats van de urenteller zitten en ­persoonlijk verkies ik de urenteller volledig te zien en harmonie in het horloge te hebben. Het was dus een esthetische keuze. Mijn ­favoriete model is de militaire versie, omdat
ik van soberheid en eenvoud houd. De twee tellers volstaan voor mij.” Beide horloges ­worden geleverd in een houten kistje in FSC-gecertificeerd lindehout in de vorm
van het profiel van een vliegtuigvleugel.

Meer info: Ontdek de geschiedenis van de
Type XX Breguet in het magazine ‘Le Quai de ­l’Horloge’ van de hand van Emmanuel Breguet, ­vicepresident en head of patrimony van Montres Breguet en zevende-generatietelg van de horlogemakersfamilie.

Meer weten over Breguet als vliegtuigbouwer?
Dan is een bezoek aan het Musée de l‘Air et de l‘Espace (MAE) in Le Bourget, vlak bij Parijs, een aanrader. Je kunt er niet alleen door een Concorde wandelen maar ook de gyroplanen en vliegtuigen van Breguet bewonderen.

www.breguet.com