Julien De Wit over zijn generatie: ‘Jongeren zijn geen slappelingen, maar wendbaar en hoopvol’

De klimaatcrisis, de sputterende economie, het besef dat ze het minder goed zullen hebben dan de generaties voor hen. Jongeren hebben best veel redenen om te klagen en te piekeren over de toekomst. Toch brengt Julien De Wit, voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Studenten, met zijn boek een positieve boodschap. “De sociale betrokkenheid van jongeren vind ik sterk. Het is iets waarvoor deze generatie weinig krediet krijgt.”

Al sinds zijn twaalfde schrijft Julien De Wit notitieboekjes vol met zijn gedachten en ideeën en die van de vele mensen met wie hij in gesprek gaat, zowel leeftijdsgenoten als ouderen. Het mag dus geen wonder heten dat al die notities op den duur een weg vinden naar een breder publiek. Sinds deze zomer is de 23-jarige student columnist bij Trends en sinds gisteren ligt zijn boek Ge(e)neratie in de winkel. Julien De Wit schetst daarin het beeld van een heel diverse generatie, maar wel een die wordt gekenmerkt door positivisme. Terwijl er genoeg redenen voor bezorgdheid zijn.

Was er een concrete aanleiding om dit boek te schrijven?

JULIEN DE WIT. “Zoals veel jongeren heb ik heel wat vragen. En ik heb het gevoel dat we in een tijd leven waarin we niet echt goed weten wat we moeten denken van de dingen, we leven van crisis naar crisis. En dan neig je soms naar wanhoop. Dat merk ik ook als ik generatiegenoten spreek. Het onderwijs loopt in de soep, met het klimaat gaat het de verkeerde kant op, onze economie gaat sputteren als het begrotingstekort zo blijft oplopen… Er is gewoon erg veel negatief nieuws. Terwijl, als ik met jongeren spreek, ik juist merk dat ze hoopvol willen zijn, ze willen op een positieve manier aan de slag met de maatschappij. Toen heb ik alle boekjes die ik sinds mijn twaalfde bijhield er nog eens bij genomen en gemerkt dat ik daar veel interessante ideeën tegenkwam. Ik dacht: het is nog niet allemaal naar de, euh,…”

Wij leven in een maatschappij waarin je onder de 25 jaar te jong bent, vanaf 45 te oud en vanaf 65 jaar helemaal afgeschreven.

Naar de wuppe, zou Wannes Capelle van Het Zesde Metaal zeggen.

DE WIT. (Lacht) “Precies. Er wordt soms een beetje meewarig gesproken over deze generatie, alsof we van deze jongeren geen vernieuwing kunnen verwachten. Ik vind dat onterecht. Een beetje cru gezegd: wij leven in een maatschappij waarin je onder de 25 jaar te jong bent, vanaf 45 te oud en vanaf 65 jaar helemaal afgeschreven. Terwijl ik veel mensen ken met slimme ideeën, zowel jong als oud. En die ouderen vullen dat ook nog eens aan met de nodige ervaring. Ik vind die leeftijdsgrenzen arbitrair, ze zeggen niets over de waarde van iemands ideeën en voorstellen. Het boek is dus ook een pleidooi om dat generatiedenken te doorbreken, vandaar de titel.”

U pretendeert niet de stem van een generatie te zijn, maar u wilt net de verscheidenheid aan ideeën en opvattingen tonen. Mag ik dat tegelijk de sterkte en de zwakte van het boek noemen? Het is een aanzet tot discussie, maar het had misschien wel persoonlijker, stouter of gedurfder gekund?

DE WIT. “Ik wilde vooral spreken vanuit een generatie, niet namens een generatie. Wie ligt wakker van mijn mening? Ik wilde met een open blik de uitdagingen voor de toekomst onderzoeken, en hier en daar zal mijn mening wel aanwezig zijn, maar ik wilde vooral ook kijken welke meningen en ideeën er allemaal bestaan rond economie, grensoverschrijdend gedrag of journalistiek, en mijn eigen blinde vlekken ontdekken. Ik hoop dat lezers met dezelfde open blik dit boek lezen en misschien ook hun blinde vlekken ontdekken. Ik schrijf zeker mijn bedenkingen op, maar ik wilde me niet te sterk profileren. Ik ben geen beleidsmaker.”

Ik zou heel graag eens met Sihame El Kaouakibi spreken. Gewoon om te weten: waarom toch? Waarom?

Maar het is als student internationale betrekkingen wel uw bedoeling dat te worden?

DE WIT. “Eigenlijk niet. Beleid interesseert me enorm. Maar heel eerlijk, ik denk dat ik me kapot zou frustreren in de politiek. Misschien heb ik er een iets te zwart beeld van, en ik vind ook dat we als samenleving soms wel hard zijn voor onze politici. En ik weet dat er politici zijn die gewoon hard werken en hun best doen, en dat je hun de particratie niet individueel kunt kwalijk nemen. Maar zij moeten opereren in die context, en ik denk dat ik daar snel heel moe van zou worden. Het is een hele giftige sfeer.”

Het boek begint met een relaas over de dag dat er in het Vlaams Parlement werd gestemd over de parlementaire onschendbaarheid van Sihame El Kaouakibi. Hoe kwalijk was die hele affaire voor het imago van de politiek bij jongeren?

DE WIT. “Dat is voor mij het schoolvoorbeeld van de desillusie in de politiek. En ja, het proces moet nog worden gevoerd, maar er zijn heel wat stukken die wijzen in dezelfde richting, en dat ziet er niet fraai uit. Zij was echt een verademing, iemand van wie ik dacht: die kan mijn stem krijgen. Ze was anders, communiceerde uitstekend, durfde al eens tegen de partijrichtlijn in te gaan, ze werkte in de culturele sector en rond armoede. Het was zo perfect. Ze had de verbindende kracht die we zo hard nodig hebben. En dan blijkt dat net zo iemand erg creatief omspringt met belastinggeld. Ik had het gevoel dat heel veel jongeren hadden: fuck, ik heb die echt vertrouwd. En ik denk dan: waarom toch? Heeft het systeem je zo gemaakt of ben je altijd zo geweest? En wat ik haar nog het meest kwalijk neem, is dat ze werkte met de allerkwetsbaarste jongeren. Dat je daar dan een verrijkingsprogramma van maakt, is ongelooflijk pijnlijk. En vervolgens zegt ze op Instagram: je mag me alles vragen, maar het dossier is wel te complex, daar gaan we het niet over hebben. Nou, dat is het dan? Dan moeten we dit maar afsluiten?”

Is dat iets waar onder jongeren veel over gesproken werd of wordt?

DE WIT. “Op den duur werd er vooral lacherig over gedaan. Maar je merkt toch ook de pijn. En vooral bij mensen met een migratieachtergrond moet dat volgens mij heel heftig zijn geweest. Zij was een rolmodel, iemand die op een constructieve manier opkwam tegen racisme en discriminatie. Mensen zagen in haar een mooie toekomst. En dan blijkt zo iemand toch niet te vertrouwen. Dat is hard. Ik zou heel graag eens met haar spreken. Gewoon om te weten: waarom toch? Waarom?”

U grijpt de affaire rond Sihame El Kaouakibi aan om te schrijven over de kloof tussen de burger en de politiek. Die was er al toen ik studeerde, lang geleden. En zo zijn er nog een paar problemen die er decennia geleden ook al waren. Jullie erfenis is niet de mooiste. Hoe moeilijk is het dan om niet cynisch te worden?

DE WIT. “Het is niet omdat iets al een hele tijd slecht gaat, dat het altijd slecht zal of moet blijven. Je moet de dingen in perspectief zien, op de lange termijn. Er zijn altijd scharniermomenten in de geschiedenis – denk aan de strijd rond vrouwenrechten. Op een bepaald moment gaat de geschiedenis toch echt vooruit, dus ik denk dat we moeten proberen mee een kentering te veroorzaken. En optimisme is morele plicht, dat vind ik toch.”

U pleit in het boek voor een echt kerntakendebat. Welke taken zou de overheid kunnen loslaten?

DE WIT. “Ik denk dat de subsidiepolitiek herbekeken kan worden. Dat is geen pleidooi om alleen maar te besparen, want bepaalde initiatieven verdienen zeker onze ondersteuning. Maar ik denk dat we zeker eens moeten kijken naar waar dat geld precies voor gebruikt wordt. Als de baten voor de maatschappij duidelijk zijn, mag er zeker gesubsidieerd worden. Zijn die er niet, dan kun je subsidies schrappen. Dat geldt zowel voor organisaties als voor bedrijven. Of denk aan de politieke kabinetten. Moeten die zo groot zijn? Is dat allemaal wel nodig?”

Is het probleem niet dat je in de politiek alleen kunt hervormen en zelden tabula rasa kunt maken om met een propere lei te beginnen?

DE WIT. “Zeker, denk aan de fiscale hervorming. We staan bekend om onze financiële koterij, maar politici staren zich blind op die ene quick win. Als ik dan hoor dat er partijen zijn die van de begrotingscontrole een soort mini fiscale hervorming willen maken, dan denk ik toch: wat voor een soep zijn we er hier van aan het maken? Als je het geloof van de burger in de politiek wilt herstellen, moet je misschien eens echt gaan doorpakken.”

Waarom is dat zo moeilijk, denkt u?

DE WIT. “Omdat het collectieve belang van geen tel meer is. Dat is gewoon een heel deplorabele vaststelling. Er wordt gedacht aan de eigen partij, de eigen communicatie, het volgende TikTok-filmpje. Maar ondertussen weten we niet meer waar politici echt voor staan. De politiek heeft dringend behoefte aan denkers, en wat minder aan communicators.”

U beschrijft de verscheidenheid aan ideeën, maar ziet u ook een gemeenschappelijke rode draad als het gaat over uw generatie?

DE WIT. “Hoe dan ook de sociale betrokkenheid. En de verbondenheid met elkaar. Jongeren die zich niet zo thuis voelen op school, kunnen online een vriendengroep vinden waarmee ze wel een connectie kunnen maken. Dat vind ik iets heel krachtigs. Ik heb voor het boek ook veel mensen leren kennen via sociale media, mensen die ik anders nooit had leren kennen. Dus die sociale media kunnen ook echt helpen om verbinding te maken met elkaar.

“En wat ik ook sterk vind, is dat jongeren hun stem laten horen en dingen aanpakken. Dat zag je tijdens de coronacrisis: er waren veel jongeren die vrijwilligerswerk gingen doen, boodschappen deden voor ouderen, medisch materiaal inzamelden, dat soort dingen. Die sociale betrokkenheid vind ik sterk. Het is iets waarvoor deze generatie weinig krediet krijgt. We leven in een grote, onzekere wereld die heel snel verandert. Jongeren gaan daar heel wendbaar mee om. Ik vind dat, in tegenstelling tot wat vaak wordt gezegd, jongeren zich net heel snel aanpassen. De coronacrisis was een beproeving, maar we hebben er het beste van gemaakt. Dat vind ik iets moois.”

Terwijl deze generatie vaak het verwijt krijgt dat ze bestaat uit sneeuwvlokjes, jongeren die geen weerstand hebben en zich bij het minste beledigd voelen.

DE WIT. “Ik denk dat dat iets historisch is, dat het altijd zo is geweest. Ook omdat vaak verwijtend wordt gesproken tussen generaties. De ouderen vinden de jongeren slappelingen, en de jongeren vinden dat hun ouders het allemaal hebben verpest. Maar daar help je niemand mee. En het zal wel kloppen dat er voor bepaalde thema’s meer aandacht is dan vroeger, zoals mentaal welzijn en grensoverschrijdend gedrag. Vroeger werden de problemen vaker binnenskamers gehouden. Dat kan nu niet meer, maar dat vind ik net een goede evolutie.”

Hebt u, ten slotte, nog een tip voor uw generatiegenoten, zodat ze meer gehoord worden?

DE WIT. “In het Engels bestaat een mooie uitdrukking: everyone deserves an opinion, but not everyone deserves a say. Dat is een oproep om een gefundeerde mening te ontwikkelen, niet bang te zijn om je ergens in vast te bijten, je goed te informeren. Kom beslagen ten ijs, weet waarover je praat. En er zijn veel middelen om je daarbij te helpen. Kijk, je kunt fan zijn van haar of niet, je kunt fronsen bij sommige dingen die ze zegt, maar iemand als Anuna De Wever heeft het klimaatdebat in ons land wel aangezwengeld. Dat dat debat op de kaart staat, is mee haar verdienste. Dat bewijst dat je als jongere impact kunt hebben.”

De coronacrisis was een beproeving, maar we hebben er het beste van gemaakt. Dat vind ik iets moois