Australië knaagt aan China’s monopolie in kritieke mineralen

Van alle zeldzame aardmetalen komt bijna 90 procent uit China. Veel landen willen iets doen aan de dominantie van het land in de verwerking van kritieke mineralen. Australië heeft een plan.

Kobalt, grafiet, lithium, nikkel en de zeldzame aardmetalen worden niet voor niets kritieke mineralen genoemd. Ze zijn cruciaal voor defensie, smartphones en andere digitale technologieën. Een handvol is essentieel voor windturbines, batterijen en elektrische voertuigen. Zonder die grondstoffen geen toekomst gebaseerd op groene energie. China heeft een bijna-monopolie op de verwerking van die essentiële mineralen. Zo is het veruit de grootste verwerker van lithium. Dat zet andere landen ertoe aan te diversifiëren.

De Australische minister van Grondstoffen, Madeleine King, noemde de dominantie van China “een strategische uitdaging”. Op 20 juni lanceerde haar regering een strategie om die aan te pakken. Australië is de grootste producent van lithium, de op twee na grootste producent van kobalt en de op drie na grootste producent van zeldzame aardmetalen, maar in de verwerking is het een kleine speler. Daarin wil het land tegen 2030 een belangrijke wereldspeler worden. Het kan “een rol spelen bij het opbouwen van veilige toeleveringsketens”, zegt King.

Daartoe trekt het 500 miljoen Australische dollar (343 miljoen Amerikaanse dollar) uit, om projecten in het kader van die nieuwe strategie te ondersteunen. Dat bedrag komt boven op een bestaand fonds van 2 miljard Australische dollar om projecten voor kritieke delfstoffen in een vroeg stadium van de grond te krijgen, waaronder een raffinaderij voor zeldzame aardmetalen. Dit jaar blokkeerde de Australische regering de optrekking van het belang van een Chinese entiteit in een bedrijf dat actief is op het gebied van zeldzame aardmetalen, om redenen van nationale veiligheid.

In april bezocht een delegatie van Australische producenten Tokio, in de hoop dat Japanse investeringen en langlopende koopcontracten voor de Australische industrie van kritieke mineralen zullen doen wat ze ooit deden voor de ijzererts- en gassector. Vorig jaar riep Japan kritieke mineralen uit als een van de elf strategische sectoren die overheidssteun verdienen. In maart kwamen Japan en Amerika overeen samen te werken op het gebied van toeleveringsketens voor mineralen, onder andere door “niet-marktspelers” (lees: China) tegen te gaan.

Ook Zuid-Korea, een land met een grote ambitie voor elektrische voertuigen en batterijen, lanceerde eerder dit jaar een plan om de aanvoer van kritieke mineralen veilig te stellen. Het wil zijn afhankelijkheid van import uit China tegen 2030 te verminderen van 80 naar 50 procent, en het gebruik van gerecycleerde mineralen verhogen van 2 naar 20 procent van het totaal. Zuid-Korea is partnerschappen aangegaan met exporteurs van verwerkte mineralen, waaronder Australië, de Europese Unie, Indonesië en Kazachstan. Het land heeft zich ook aangesloten bij een door de Verenigde Staten geleid meerlandenpartnerschap voor de veiligheid van mineralen, dat vorig jaar werd aangekondigd. Taiwan en India zoeken eveneens nieuwe strategieën voor kritieke mineralen.

China dankt zijn dominantie aan het feit dat het tientallen jaren geleden al de verwerking van zeldzame aardmetalen centraal heeft gesteld in zijn industriële plannen.

Veel erts, weinig eindproduct

De verwerking van de mineralen is duur, complex en mogelijk gevaarlijk voor het milieu. Er zijn tientallen metallurgische stappen nodig om van een zeldzaam aarderts een eindproduct te maken. Uit enorme hoeveelheden erts kunnen slechts kleine hoeveelheden kritische mineralen worden gewonnen. China dankt zijn dominantie aan het feit dat het tientallen jaren geleden al de verwerking van zeldzame aardmetalen centraal heeft gesteld in zijn industriële plannen.

Zijn klanten vonden het aanvankelijk niet erg dat China zijn verwerkingsmonopolie gebruikte om de prijzen te drukken en concurrenten af te schrikken. Maar de Chinese dominantie houdt risico’s in. Een eerste waarschuwing kreeg Japan in 2010, toen China de export van zeldzame aardmetalen naar het land opschortte als vergelding voor een ruzie over betwiste eilandjes. Vorig jaar dreigde China kritieke mineralen achter te houden voor twee Amerikaanse defensieaannemers, Lockheed Martin en Raytheon Technologies, uit protest tegen de verkoop van Amerikaanse wapens aan Taiwan.

De pandemie vergrootte het internationale bewustzijn van de gevaren van een monopolistische verwerker en onderstreepte de kwetsbaarheid van de toeleveringsketens in het algemeen. De inval van Rusland in Oekraïne benadrukte nog eens de risico’s van zakendoen met een potentiële vijand. Door gasleveringen aan Europese klanten tegen te houden, probeerde Rusland een cruciale grondstof in te zetten als wapen. Rusland is ook een belangrijke exporteur van nikkel en palladium.

Subsidies

Een case toont evenwel hoe moeilijk het kan zijn alternatieve mineraalvoorraden te creëren. Na de impasse in 2010 moedigde de Japanse regering een binnenlands handelshuis, Sojitz, aan koopcontracten te sluiten met een Australische producent, Lynas Rare Earths. Het steunde het bedrijf met goedkope leningen. China vocht terug. Het overspoelde de markt met zeldzame aardmetalen, om de prijzen te drukken. Ondanks de goedkeuring van het Internationaal Energieagentschap groeide in Maleisië de politieke oppositie tegen een nieuwe verwerkingsfabriek van Lynas, nadat een Chinese propagandagroep, gesteund door de Communistische Partij, desinformatie over het project had verspreid. Lynas overleeft dankzij goedkope leningen van Japan, dat onlangs nog eens 200 miljoen dollar aan investeringen heeft voorgeschoten.

Gezien die hindernissen en de hoge kosten van een milieuveilige verwerking, zal elke nieuwe verwerkingscapaciteit op lange termijn overheidssteun nodig hebben, stelt de Australische minister King. Kleine mijnbouwbedrijven voor zeldzame aardmetalen kunnen zich niet de spoorverbindingen en andere ondersteunende infrastructuur veroorloven die de gigantische ijzerertsbedrijven in Australië wel hebben. Samenwerking tussen gelijkgestemde landen zal cruciaal zijn, zegt John Coyne van het Australian Strategic Policy Institute in Canberra, dat een ‘Darwin-dialoog’ heeft opgestart, om de coördinatie tussen Amerika, Australië en Japan op het gebied van zeldzame aardmetalen te verbeteren.

Het doel is, volgens Coyne, door middel van investeringen en samenwerking minder afhankelijk te worden van China. Maar dat doel is nog lang niet bereikt. China’s greep is indrukwekkend en de kosten om toegang te krijgen tot de verwerkingsindustrie zijn onbetaalbaar. Zelfs de baas van Raytheon, ‘s werelds grootste fabrikant van geleide raketten, vertelde deze week aan de Financial Times dat het onmogelijk leek zijn afhankelijkheid van Chinese kritieke mineralen te beëindigen.